לבנה
פֿון װיקיפּעדיע
די לבנה איז די נאַטורליכע סאטעליט ארום אונדזער וועלט. די ווייטקייט צווישן דער ערד מיט דער לבנה איז 380.000 קילאָמעטער. די לבנה מאַכט די קרייז אין 27.32 טעג. דער געוויינליכע חודש איז לענגער בערך צוויי טעג, ווייל ביידע, די ערד און די לבנה, גייען ארום די זון. די דורכשניטליכע ריכטיגע מאנאַט-צייט איז 29 טעג, 12 שטונדן מיט 3.33 סעקונדעס.
פֿון דער ערד זעט מען שטענדיג די זעלבע זײט פון דער לבנה.
עס האט ניין פאָרמעל נאמען אנדערעס אלס "די לבנה", "דער מונד"; אָדער "לונאַ" אין לאַטייניש.
די דורכשניטלישע ווײטקייט צווישן די לבנה און די ערד איז 384,403 קילאָמעטער (238.857 מיַילן). דער דורכמעסער פון די לבנה איז 3.477 קילאָמעטער.
דאַס ערשטע מענטשליך געמאכטע אָביעקט, אויף די לבנה צו לאנדן, איז געווען "לונאַ 2" אין 1959. דאס ערשטע בילד (פאָטאָגראפיען) פֿון דער זונסט אַנזיכטבארען וויַיטען זייט פֿון די לבנה איז געמאכט געווארן פון "לונאַ 3" יענס גליַיכעס שנה, און די ערשטע לײַט אויף די לבנה אדמה צו לאנדען, זינד אַסראָנאוטען פאָן "אַפאָלאָ 11" אין 1969 געקומען.
אבער מאנכע ווילען לייקענען די גאנצע ארויפפליען צו די לבנה אלץ הוילע פראפעגאנדע פונעם אמעריקאנע רעגירונג אין קאנקארענץ מיטן דעמאלטסדיגען גרויסמאכט רוסלאנד, און אז עס איז קיינמאל נישט פארגעקומען אין ווירקליכקייט.
[בעאַרבעטן] די לבנה אין אידישע קולטור
אין אידישן מסורה איז די לבנה א וויכטיג סימבאָל. עס זייט דאס ענדע און דער תחילה פאָן דעם מונטאטען: דער "ראש חודש". אין אידישן לוח רעכענט מען די חדשים לויט דער לבנה. א געוויינליך יאר האט צוועלף חדשים, און אן עיבור־יאר האט דרײַצן.
עס איז זייער שיין מיט אירע פארשידענע פארעמעס און קאלירן
