ಚಂದà³à²°
From Wikipedia
à²à³‚ಮಿಯಿಂದ ಕಾಣà³à²µà²‚ತೆ ಚಂದà³à²° | |||||||
ಕಕà³à²·à³†à²¯ ಗà³à²£à²—ಳೠ| |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
ಪà³à²°à²à³‚ಮಿ | ೩೬೩,೧೦೪ ಕಿ.ಮೀ. (೦.೦೦೨೪ AU) | ||||||
ಅಪà²à³‚ಮಿ | ೪೦೫,೬೯೬ ಕಿ.ಮೀ. (೦.೦೦೨ೠAU) | ||||||
ದೀರà³à²˜à²¾à²°à³à²§ ಅಕà³à²· | ೩೮೪,೩೯೯ ಕಿ.ಮೀ. (೦.೦೦೨೫ೠAU) | ||||||
ಕಕà³à²·à³†à²¯ ಪರಿಧಿ | ೨,೪೧೩,೪೦೨ ಕಿ.ಮೀ. (೦.೦೧೬ AU) | ||||||
ಕಕà³à²·à³€à²¯ ಕೇಂದà³à²° ಚà³à²¯à³à²¤à²¿ | ೦.೦೫೪೯ | ||||||
ನಾಕà³à²·à²¤à³à²°à²¿à²• ಅವಧಿ | ೨à³.೩೨೧ ೫೮೨ ದಿನ (೨ೠದಿ ೠಘಂ ೪೩.೧ ನಿ) | ||||||
ಯà³à²¤à²¿à²®à²¾à²¸ | ೨೯.೫೩೦ ೫೮೮ ದಿನ (೨೯ ದಿ ೧೨ ಘಂ ೪೪.೦ ನಿ) | ||||||
ಅಸಂಗತ ಮಾಸ | ೨à³.೫೫೪ ೫೫೦ ದಿನ | ||||||
ಡà³à²°à²¾à²•à³‹à²¨à²¿à²•à³ ಮಾಸ | ೨à³.೨೧೨ ೨೨೧ ದಿನ | ||||||
ಸಾಯನ ಮಾಸ | ೨à³.೩೨೧ ೫೮೨ ದಿನ | ||||||
ಸರಾಸರಿ ಕಕà³à²·à²¾ ವೇಗ | ೧.೦೨೨ ಕಿ.ಮೀ./ಕà³à²·à²£ (೨೨೮೬ ಮೈಲಿ/ಪà³à²°à²¤à²¿ ಘಂ.) | ||||||
ಕನಿಷà³à² ಕಕà³à²·à²¾ ವೇಗ | ೦.೯೬೮ ಕಿ.ಮೀ./ಕà³à²·à²£ (೨೧೬೫ ಮೈಲಿ/ಪà³à²°à²¤à²¿ ಘಂ.) | ||||||
ಗರಿಷà³à² ಕಕà³à²·à²¾ ವೇಗ | ೧.೦೮೨ ಕಿ.ಮೀ./ಕà³à²·à²£ (೨೪೨೦ ಮೈಲಿ/ಪà³à²°à²¤à²¿ ಘಂ.) | ||||||
ಓರೆ | ಸೌರಮಂಡಲದ ಸಮತಳಕà³à²•à³† ೫.೧೪೫° (à²à³‚ಮಿಯ ಸಮà²à²¾à²œà²•à²•à³à²•à³† ೧೮.೨೯° ಮತà³à²¤à³ ೨೮.೫೮° ಗಳ ನಡà³à²µà³†) | ||||||
à²à³Œà²¤à²¿à²• ಗà³à²£à²²à²•à³à²·à²£à²—ಳೠ| |||||||
ಸಮà²à²¾à²œà²•à²¦ ತà³à²°à²¿à²œà³à²¯ | ೧,à³à³©à³®.೧೪ ಕಿ.ಮೀ. (à²à³‚ಮಿಯ ೨à³.೩%) | ||||||
ಧà³à²°à³à²µà²—ಳ ತà³à²°à²¿à²œà³à²¯ | ೧,à³à³©à³«.೯ೠಕಿ.ಮೀ. (à²à³‚ಮಿಯ ೨à³.೩%) | ||||||
ಸರಾಸರಿ ತà³à²°à²¿à²œà³à²¯ | ೧,à³à³©à³.೧೦೩ ಕಿ.ಮೀ. (à²à³‚ಮಿಯ ೨à³.೩%) | ||||||
ಪರಿಧಿ | ೪.೩à³à³©Ã—10೬ ಕಿ.ಮೀ. | ||||||
ಹà³à²°à²¸à³à²µà²¾à²•à³à²·à²¤à³† | ೦.೦೦೧೨೫ | ||||||
ಮೇಲà³à²®à³ˆ ವಿಸà³à²¤à³€à²°à³à²£ | ೩.à³à³¯à³©Ã—10ೠಕಿ.ಮೀ. (à²à³‚ಮಿಯ à³.೪%) | ||||||
ಗಾತà³à²° | ೨.೧೯೫೮×10೧೦ ಕಿ.ಮೀ. (à²à³‚ಮಿಯ ೨%) | ||||||
ದà³à²°à²µà³à²¯à²°à²¾à²¶à²¿ | à³.೩೪à³à³Ã—10೨೨ ಕಿ.ಗà³à²°à²¾à²‚. (à²à³‚ಮಿಯ ೧.೨೩%) | ||||||
ಸಾಂದà³à²°à²¤à³† | ೩,೩೪೬.೪ ಕಿ.ಗà³à²°à²¾à²‚./ಮೀ೩ | ||||||
ಮೇಲà³à²®à³ˆ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ | ೧.೬೨೨ ಮೀ/ಕà³à²·à²£à³¨ (೦.೧೬೫೪ g) | ||||||
ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¨à²¿à²‚ದ ಮà³à²•à³à²¤à²¿ ವೇಗ | ೨.೩೮ ಕಿ.ಮೀ./ಕà³à²·à²£ (೫೩೨೪ ಮೈಲಿ/ಪà³à²°à²¤à²¿ ಘಂ.) | ||||||
ಅಕà³à²·à³€à²¯ ಪರಿà²à³à²°à²®à²£ ವೇಗ | ೪.೬೨ೠಮೀ/ಕà³à²·à²£ (೧೦.೩೪೯ ಮೈಲಿ/ಪà³à²°à²¤à²¿ ಘಂ.) | ||||||
ಅಕà³à²·à³€à²¯ ಓರೆ | ೧.೫೪೨೪° (ಕà³à²°à²¾à²‚ತಿವೃತà³à²¤à²¦ ಸಮತಳಕà³à²•à³†) | ||||||
ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¨à²¾à²‚ಶ | ೦.೧೨ | ||||||
ಗೋಚರ ಪà³à²°à²®à²¾à²£ | -೧೨.à³à³ª ರವರೆಗೆ | ||||||
ಮೇಲà³à²®à³ˆ ತಾಪಮಾನ (ಸಮà²à²¾à²œà²•à²¦à²²à³à²²à²¿) |
|
||||||
ವಾಯà³à²®à²‚ಡಲ | |||||||
ಸಾಂದà³à²°à²¤à³† | ಪà³à²°à²¤à²¿ ಸೆಂ.ಮೀ.೩ಗೆ ೧೦ೠಕಣಗಳೠ(ದಿನ) ಪà³à²°à²¤à²¿ ಸೆಂ.ಮೀ.೩ಗೆ ೧೦೫ ಕಣಗಳೠ(ರಾತà³à²°à²¿) |
||||||
ಚಂದà³à²° - ಇದೠà²à³‚ಮಿಯ à²à²•à³ˆà²• ನೈಸರà³à²—ಿಕ ಉಪಗà³à²°à²¹.
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಪರಿಚಯ
à²à³‚ಮಿ ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ನಡà³à²µà³† ಸರಾಸರಿ ದೂರವೠ೩೮೪,೩೯೯ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳà³. ಈ ದೂರದಲà³à²²à²¿, ಚಂದà³à²°à²¨à²¿à²‚ದ ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¿à²¤à²µà²¾à²¦ ಬೆಳಕೠà²à³‚ಮಿಯನà³à²¨à³ ತಲà³à²ªà²²à³ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೧.೩ ಕà³à²·à²£à²—ಳೠಹಿಡಿಯà³à²¤à³à²¤à²¦à³†.
ಚಂದà³à²°à²¨ ವà³à²¯à²¾à²¸à²µà³ ೩,೪à³à³ª ಕಿ.ಮೀ.ಗಳಿದà³à²¦à³ (೨,೧೫೯ ಮೈಲಿಗಳà³),[೧] (à²à³‚ಮಿಗಿಂತ ೩.ೠಪಟà³à²Ÿà³ ಕಡಿಮೆ), ಇದೠಸೌರಮಂಡಲದ ೫ನೇ ಅತಿ ದೊಡà³à²¡ ಮತà³à²¤à³ ೫ನೇ ಅತಿ à²à²¾à²°à²¿à²¯à²¾à²¦ ಉಪಗà³à²°à²¹à²µà²¾à²—ಿದೆ. ಗà³à²¯à²¾à²¨à²¿à²®à²¿à²¡à³, ಟೈಟನà³, ಕà³à²¯à²¾à²²à²¿à²¸à³à²Ÿà³Š, ಮತà³à²¤à³ à²à²“ಗಳೠಚಂದà³à²°à²¨à²¿à²—ಿಂತ ದೊಡà³à²¡à²¦à²¾à²—ಿವೆ. à²à³‚ಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಉಬà³à²¬à²°à²µà²¿à²³à²¿à²¤à²—ಳಿಗೆ ಚಂದà³à²°à²¨ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µà²¾à²•à²°à³à²·à²£à³†à²¯à³‡ ಕಾರಣ. ಚಂದà³à²°à²µà³ à²à³‚ಮಿಯ ಸà³à²¤à³à²¤ ೨à³.೩ ದಿನಗಳಿಗೊಮà³à²®à³† ಪರಿà²à³à²°à²®à²¿à²¸à³à²¤à³à²¤à²¦à³†. à²à³‚ಮಿ-ಚಂದà³à²°-ಸೂರà³à²¯ ವà³à²¯à²µà²¸à³à²¥à³†à²¯à²²à³à²²à²¿ ಆವರà³à²¤à²¿à²¸à³à²µ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಚಂದà³à²°à²¨ ಕಲೆಗಳೠಉಂಟಾಗà³à²¤à³à²¤à²µà³†. ಈ ಪಕà³à²·à²—ಳೠ೨೯.೫ ದಿನಗಳಿಗೊಮà³à²®à³† ಆವರà³à²¤à²¿à²¸à³à²¤à³à²¤à²µà³†.
à²à³‚ಮಿಯನà³à²¨à³à²³à²¿à²¦à³ ಮಾನವರೠನಡೆದಾಡಿರà³à²µ à²à²•à³ˆà²• ಆಕಾಶಕಾಯವೆಂದರೆ ಚಂದà³à²°. ಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ತಲà³à²ªà²¿à²¦ ಮೊದಲ ಮಾನವರಹಿತ ಗಗನನೌಕೆಯೆಂದರೆ ರಷà³à²¯à²¾à²¦ ಲೂನ ಕಾರà³à²¯à²•à³à²°à²®à²¦ ನೌಕೆ. ಲೂನಾ ೧ à²à³‚ಮಿಯ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µà²¦à²¿à²‚ದ ಮà³à²•à³à²¤à²¿ ಪಡೆದೠಚಂದà³à²°à²¨ ಬಳಿ ಹಾರಿಹೋದ ಮೊಟà³à²Ÿà²®à³Šà²¦à²² ಮಾನವ ನಿರà³à²®à²¿à²¤ ವಸà³à²¤à³. ಲೂನಾ ೨ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ತಲà³à²ªà²¿à²¦ ಮೊಟà³à²Ÿà²®à³Šà²¦à²² ಮಾನವ ನಿರà³à²®à²¿à²¤ ವಸà³à²¤à³. ಸಾಮಾನà³à²¯à²µà²¾à²—ಿ ಮರೆಯಾಗಿರà³à²µ ಚಂದà³à²°à²¨ ಹಿಮà³à²®à³à²–ವನà³à²¨à³ ಲೂನಾ ೩ ಚಿತà³à²°à³€à²•à²°à²¿à²¸à²¿à²¤à³. ಈ ೩ ಘಟನೆಗಳೂ ೧೯೫೯ರಲà³à²²à²¿ ಆದವà³. ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಇಳಿದ ಪà³à²°à²ªà³à²°à²¥à²® ನೌಕೆ ಲೂನಾ ೯ ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ಪರಿà²à³à²°à²®à²¿à²¸à²¿à²¦ ಪà³à²°à²ªà³à²°à²¥à²® ಮಾನವರಹಿತ ನೌಕೆ ಲೂನಾ ೧೦. ಇವೆರಡೂ ೧೯೬೬ರಲà³à²²à²¿ ನಡೆದವà³.[೧] ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²¦ ಅಪೋಲೋ ಕಾರà³à²¯à²•à³à²°à²®à²¦ à²à²¾à²—ವಾಗಿ, ಚಂದà³à²°à²¨à²¤à³à²¤ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಮತà³à²¤à³ à²à²•à²®à²¾à²¤à³à²° ಮಾನವ ಸಹಿತ ಯಾನವೠಯಶಸà³à²µà²¿à²¯à²¾à²—ಿ ಪೂರà³à²£à²—ೊಂಡಿತà³. ಚಂದà³à²°à²µà²¨à³à²¨à³ ಪರಿà²à³à²°à²®à²¿à²¸à²¿à²¦ ಮೊದಲ ಮಾನವ ಸಹಿತ ಯಾನವಾದ ಅಪೋಲೋ ೧೯೬೮ರಲà³à²²à²¿ ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಮಾನವರನà³à²¨à³ ತಲà³à²ªà²¿à²¸à²¿à²¦ ಅಪೋಲೋ ೧೧ ೧೯೬೯ರಲà³à²²à²¿ ಪೂರà³à²£à²—ೊಂಡವà³.[೧]
ಅಪೋಲೋ ಕಾರà³à²¯à²•à³à²°à²®à²¦ ಸಮಾಪà³à²¤à²¿à²¯à³Šà²‚ದಿಗೆ ಮಾನವಸಹಿತ ಚಂದà³à²°à²¾à²¨à³à²µà³‡à²·à²£à³†à²¯à³ ಕೊನೆಗೊಂಡರೂ, à²à²µà²¿à²·à³à²¯à²¦à²²à³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²¨à²¤à³à²¤ ಮಾನವ ರಹಿತ/ಸಹಿತ ಗಗನನೌಕೆಗಳನà³à²¨à³ ಕಳà³à²¹à²¿à²¸à³à²µ ಯೋಜನೆಗಳನà³à²¨à³ ಹಲವೠದೇಶಗಳೠಹೊಂದಿವೆ. ಮಂಗಳ ಗà³à²°à²¹à²¦ ಯಾತà³à²°à³†à²¯ ತಯಾರಿಕೆಗಾಗಿ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಒಂದೠಶಾಶà³à²µà²¤ ನೆಲೆಯನà³à²¨à³ ಸà³à²¥à²¾à²ªà²¿à²¸à³à²µ ಉದà³à²¦à³‡à²¶à²µà²¨à³à²¨à³ ಡಿಸೆಂಬರೠ೪, ೨೦೦೬ರಂದೠನಾಸಾ ಸೂಚಿಸಿತà³. ಈ ನೆಲೆಯ ನಿರà³à²®à²¾à²£ ಕಾರà³à²¯à²•à³à²•à³† ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೫ ವರà³à²·à²—ಳೠತಗಲà³à²µ ನಿರೀಕà³à²·à³†à²¯à²¿à²¦à³†. ಇದರ ನಂತರ ೨೦೨೦ರಲà³à²²à²¿ ಮೊದಲ ಯಾನಗಳೠಆರಂà²à²µà²¾à²—à³à²µ ನಿರೀಕà³à²·à³†à²¯à²¿à²¦à³†.[೨]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಚಂದà³à²°à²¨ ಎರಡೠಮà³à²–ಗಳà³
ಚಂದà³à²°à²¨à³ ಸಮಕಾಲಿಕ ಪರಿà²à³à²°à²®à²£à²¦à²²à³à²²à²¿à²°à³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಅದರ ಒಂದೇ ಮà³à²–ವೠಯಾವಾಗಲೂ à²à³‚ಮಿಯ ಕಡೆ ತಿರà³à²—ಿರà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಬಹಳ ಹಿಂದೆ, à²à³‚ಮಿಯೠಉಂಟà³à²®à²¾à²¡à²¿à²¦ ಉಬà³à²¬à²°à²µà²¿à²³à²¿à²¤à²—ಳ ಘರà³à²·à²£à²¾ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದಾಗಿ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಅಕà³à²·à³€à²¯ ಪರಿà²à³à²°à²®à²£à²µà³ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಅದೠà²à³‚ಮಿಯ ಜೊತೆ ಹೀಗೆ ಉಬà³à²¬à²°à²µà²¿à²³à²¿à²¤à²—ಳ ಹಿಡಿತದಲà³à²²à²¿ ಸಿಲà³à²•à²¿à²•à³Šà²‚ಡಿತà³.[೩] ಆದರೂ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಕಕà³à²·à³†à²¯ ಕೇಂದà³à²° ಚà³à²¯à³à²¤à²¿à²¯ ಕಾರಣದಿಂದ ಉಂಟಾಗà³à²µ ಸಣà³à²£ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಪರಿಣಾಮದಿಂದ, ಅದರ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೫೯% ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¯à²¨à³à²¨à³ à²à³‚ಮಿಯಿಂದ ನೋಡಬಹà³à²¦à³.[೧]
à²à³‚ಮಿಯಿಂದ ಕಾಣà³à²µ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮà³à²–ವನà³à²¨à³ ಮà³à²®à³à²®à³à²–ವೆಂದೠಮತà³à²¤à³ ಅದರ ವಿರà³à²¦à³à²§ ದಿಕà³à²•à²¿à²¨à²²à³à²²à²¿à²°à³à²µ ಮà³à²–ವನà³à²¨à³ ಹಿಮà³à²®à³à²–ವೆಂದೠಕರೆಯಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಗಗನನೌಕೆಗಳೠಚಂದà³à²°à²¨ ಹಿಂದೆ ಇರà³à²µà²¾à²— ಅವà³à²—ಳೠà²à³‚ಮಿಯ ನಡà³à²µà³† ನೇರ ರೇಡಿಯೊ ಸಂಪರà³à²•à²µà²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿರà³à²µà³à²¦à²¿à²²à³à²². ಚಂದà³à²°à²¨ ಹಿಮà³à²®à³à²–ವನà³à²¨à³ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ೧೯೫೯ರಲà³à²²à²¿ ರಷà³à²¯à²¾à²¦ ಲೂನಾ ೩ ಶೋಧಕವೠಚಿತà³à²°à³€à²•à²°à²¿à²¸à²¿à²¤à³. ಹಿಮà³à²®à³à²–ವನà³à²¨à³ ಪà³à²°à²¤à³à²¯à³‡à²•à²¿à²¸à³à²µ ಒಂದೠವೈಶಿಷà³à²Ÿà³à²¯à²µà³†à²‚ದರೆ, ಅದರಲà³à²²à²¿ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಮಟà³à²Ÿà²¸ ವಲಯಗಳೠಇರà³à²µà³à²¦à³.
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳà³
ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲಿನ ಗಾಢವಾದ ಮತà³à²¤à³ ವೈಶಿಷà³à²Ÿà³à²¯à²—ಳಿಲà³à²²à²¦ ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳನà³à²¨à³ ಮೇರà³à²—ಳೆಂದೠಕರೆಯಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಲà³à²¯à²¾à²Ÿà²¿à²¨à³ à²à²¾à²·à³†à²¯à²²à³à²²à²¿ ಮೇರೠಎಂದರೆ ಸಮà³à²¦à³à²°à²µà³†à²‚ದೠಅರà³à²¥. ಹಿಂದಿನ ಖಗೋಳಶಾಸà³à²¤à³à²°à²œà³à²žà²°à³ ಈ ವಲಯಗಳೠನೀರಿನಿಂದ ತà³à²‚ಬಿವೆಯೆಂದೠನಂಬಿದà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಈ ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳಿಗೆ ಮೇರೠಎಂದೠಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತà³. ಇವà³à²—ಳೠವಾಸà³à²¤à²µà²¦à²²à³à²²à²¿ ವಿಸà³à²¤à²¾à²°à²µà²¾à²¦ ಪà³à²°à²¾à²šà³€à²¨ ಕಪà³à²ªà³à²¶à²¿à²²à³†à²¯ ಲಾವಾ ಪà³à²°à²µà²¾à²¹à²—ಳà³. ಬಹà³à²¤à³‡à²• ಎಲà³à²²à²¾ ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳೂ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮà³à²®à³à²®à³à²–ದ ಮೇಲೆಯೇ ಕಾಣà³à²¤à³à²¤à²µà³† ಹಾಗೂ ಹಿಮà³à²®à³à²–ದ ಮೇಲೆ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವೠಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳೠಕಂಡà³à²¬à²°à³à²¤à³à²¤à²µà³†. ಹಿಮà³à²®à³à²–ದ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೨% ವಿಸà³à²¤à³€à²°à³à²£à²µà³ ಮಾತà³à²° ಈ ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದà³à²¦à²°à³†,[೪] ಮà³à²®à³à²®à³à²–ದ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೩೧% ವಿಸà³à²¤à³€à²°à³à²£à²µà³ ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ.[೧] ಈ ವà³à²¯à²¤à³à²¯à²¾à²¸à²•à³à²•à³† ದೊರಕಿರà³à²µ ಅತಿ ಸಂà²à²µà²¨à³€à²¯ ವಿವರಣೆಯೆಂದರೆ, ಮà³à²®à³à²®à³à²–ದ ಗೋಳಾರà³à²§à²¦à²²à³à²²à²¿ ಶಾಖೋತà³à²ªà²¨à³à²¨ ಮಾಡà³à²µ ವೈಶಿಷà³à²Ÿà³à²¯à²¤à³†à²—ಳೠಸಾಂದà³à²°à²µà²¾à²—ಿರà³à²µà³à²¦à³. ಈ ರೀತಿಯ ಸಾಂದà³à²°à²¤à³†à²¯à³ ಲೂನಾರೠಪà³à²°à²¾à²¸à³à²ªà³†à²•à³à²Ÿà²°à³à²¨ ಗಾಮಾ-ಕಿರಣ ವರà³à²£à²ªà²Ÿà²²à²®à²¾à²ªà²•à²¦à²¿à²‚ದ ದೊರಕಿದ à²à³‚-ರಾಸಾಯನಿಕ ನಕà³à²·à³†à²—ಳಲà³à²²à³‚ ಕಂಡà³à²¬à²°à³à²¤à³à²¤à²¦à³†.[೫][೬] ಮà³à²®à³à²®à³à²–ದ ಹಲವೆಡೆಗಳಲà³à²²à²¿ ಜà³à²µà²¾à²²à²¾à²®à³à²–ಿಗಳೠಮತà³à²¤à³ ಜà³à²µà²¾à²²à²¾à²®à³à²–ಿ ಗà³à²®à³à²®à²Ÿà²—ಳೠಇವೆ.[à³]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಎತà³à²¤à²° à²à³‚ಮಿಗಳà³
ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳಿಗಿಂತ ತಿಳಿ ಬಣà³à²£à²¦à²²à³à²²à²¿à²°à³à²µ ವಲಯಗಳಿಗೆ ಟೆರೇ, ಅಥವಾ, ಇವೠಬಹà³à²¤à³‡à²• ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳಿಗಿಂತ ಹೆಚà³à²šà³ ಎತà³à²¤à²°à²¦à²²à³à²²à²¿à²°à³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಎತà³à²¤à²°à²à³‚ಮಿಗಳೠಎಂದೠಹೆಸರà³. ಮà³à²®à³à²®à³à²–ದ ಮೇಲೆ ಹಲವೠಎದà³à²¦à³ ಕಾಣà³à²µ ಪರà³à²µà²¤ ಶà³à²°à³‡à²£à²¿à²—ಳೠದೊಡà³à²¡ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಬೋಗà³à²£à²¿à²—ಳ ಹೊರ ಪರಿಧಿಯಲà³à²²à²¿ ಕಂಡà³à²¬à²°à³à²¤à³à²¤à²µà³†. ಈ ಬೋಗà³à²£à²¿à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಹಲವೠಮಟà³à²Ÿà²¸ ಕಪà³à²ªà³à²¶à²¿à²²à³†à²—ಳಿಂದ ತà³à²‚ಬಲà³à²ªà²Ÿà³à²Ÿà²¿à²µà³†. ಈ ಪರà³à²µà²¤ ಶà³à²°à³‡à²£à²¿à²—ಳೠಬೋಗà³à²£à²¿à²—ಳ ಹೊರ ಪರಿಧಿಗಳ ಅವಶೇಷಗಳೆಂದೠನಂಬಲಾಗಿದೆ.[à³®] à²à³‚ಮಿಗಿಂತ à²à²¿à²¨à³à²¨à²µà²¾à²—ಿ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಪರà³à²µà²¤à²—ಳೠà²à³‚ಫಲಕಗಳ ಚಟà³à²µà²Ÿà²¿à²•à³†à²—ಳಿಂದ ನಿರà³à²®à²¿à²¤à²µà²¾à²—ಿಲà³à²².
ಚಂದà³à²°à²¨ ಉತà³à²¤à²° ಧà³à²°à³à²µà²¦ ಬಳಿಯಿರà³à²µ à³à³© ಕಿ.ಮೀ.-ಅಗಲದ ಪೇರಿ ಕà³à²³à²¿à²¯ ಪರಿಧಿಯಲà³à²²à²¿à²°à³à²µ ನಾಲà³à²•à³ ಪರà³à²µà²¤ ವಲಯಗಳà³, ಗೋಳಾರà³à²§à²¦ ಬೇಸಿಗೆಯಲà³à²²à²¿ ದಿನಪೂರà³à²¤à²¿ ಸೂರà³à²¯à²¨ ಬೆಳಕಿನಲà³à²²à²¿ ಮಿಂದಿರà³à²¤à³à²¤à²µà³† ಎಂದೠಕà³à²²à³†à²®à³†à²‚ಟೀನೠಯಾತà³à²°à³†à²¯à³ ತೆಗೆದ ಚಿತà³à²°à²—ಳಿಂದ ತಿಳಿದà³à²¬à²°à³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಹೆಸರಿಲà³à²²à²¦ ಈ ಶಾಶà³à²µà²¤ ಬೆಳಕಿನ ಪರà³à²µà²¤à²—ಳೠಬೆಳಕಿನಲà³à²²à²¿ ಮಿಂದಿರà³à²µà³à²¦à²•à³à²•à³† ಕಾರಣ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಅಕà³à²·à³†à²¯ ಸಣà³à²£ ಓರೆ. ದಕà³à²·à²¿à²£ ಧà³à²°à³à²µà²¦à²²à³à²²à²¿ ಈ ರೀತಿ ಯಾವà³à²¦à³‡ ಶಾಶà³à²µà²¤ ಬೆಳಕಿನ ವಲಯಗಳೠಇಲà³à²²à²¦à²¿à²¦à³à²¦à²°à³‚, ಶà³à²¯à²¾à²•à³à²²à³â€Œà²Ÿà²¨à³ ಕà³à²³à²¿à²¯ ಪರಿಧಿಯೠಚಂದà³à²° ದಿನದ ೮೦%ರಷà³à²Ÿà³ ಕಾಲ ಬೆಳಕಿನಲà³à²²à²¿à²°à³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಚಂದà³à²°à²¨ ಸಣà³à²£ ಅಕà³à²·à³€à²¯ ಓರೆಯ ಇನà³à²¨à³Šà²‚ದೠಪರಿಣಾಮವೆಂದರೆ, ಧà³à²°à³à²µà²—ಳ ಬಳಿಯ ಕà³à²³à²¿à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಶಾಶà³à²µà²¤à²µà²¾à²—ಿ ನೆರಳಿನಲà³à²²à²¿à²°à³à²µ ಕೆಲವೠವಲಯಗಳಿವೆ.[೯]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಕà³à²³à²¿à²—ಳà³
ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¨ ಎಲà³à²²à²¾ à²à²¾à²—ಗಳೂ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಕà³à²³à²¿à²—ಳ ಪರಿಣಾಮವನà³à²¨à³ ತೋರಿಸà³à²¤à³à²¤à²µà³†.[೧೦] ಬಹà³à²¤à³‡à²• ಕà³à²³à²¿à²—ಳೠಚಂದà³à²°à²¨ ಉದà³à²à²µà²¦ ಮೊದಲ ೧೦೦ ಕೋಟಿ ವರà³à²·à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳೠಮತà³à²¤à³ ಧೂಮಕೇತà³à²—ಳ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³†à²—ಳಿಂದ ಉಂಟಾದವà³. ೧ ಕಿ.ಮೀ. ಗಿಂತ ಹೆಚà³à²šà³ ವà³à²¯à²¾à²¸à²µà²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿರà³à²µ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೫ ಲಕà³à²· ಕà³à²³à²¿à²—ಳನà³à²¨à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ಮೇಲೆ ಕಾಣಬಹà³à²¦à³. ನಿಗದಿತ ಕಾಲಾವಧಿಯಲà³à²²à²¿ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ಒಂದೇ ಪà³à²°à²®à²¾à²£à²¦à²²à³à²²à²¿ ಕà³à²³à²¿à²—ಳೠರೂಪà³à²—ೊಳà³à²³à³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಒಂದೠನಿಗದಿತ ವಿಸà³à²¤à³€à²°à³à²£à²¦à²²à³à²²à²¿à²°à³à²µ ಕà³à²³à²¿à²—ಳ ಸಂಖà³à²¯à³†à²¯à²¿à²‚ದ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¨ ವಯಸà³à²¸à²¨à³à²¨à³ ಅಂದಾಜೠಮಾಡಬಹà³à²¦à³ (ಕà³à²³à²¿ ಎಣಿಕೆ ಲೇಖನವನà³à²¨à³ ನೋಡಿ). ವಾಯà³à²®à²‚ಡಲ ಮತà³à²¤à³ ಹವಾಮಾನಗಳ ಅನà³à²ªà²¸à³à²¥à²¿à²¤à²¿à²¯ ಕಾರಣ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಕà³à²³à²¿à²—ಳೠà²à³‚ಮಿಯ ಕà³à²³à²¿à²—ಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಇನà³à²¨à³‚ ಹೊಚà³à²š ಹೊಸದರಂತೆ ಇವೆ.
ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಅತಿ ದೊಡà³à²¡ ಕà³à²³à²¿à²¯à²¾à²¦ ದಕà³à²·à²¿à²£ ಧà³à²°à³à²µ-à²à²Ÿà³à²•à²¿à²¨à³ ಬೋಗà³à²£à²¿à²¯à³ ಸೌರಮಂಡಲದಲà³à²²à³‡ ತಿಳಿದಿರà³à²µà²‚ತೆ ಅತಿ ದೊಡà³à²¡ ಕà³à²³à²¿à²¯à³‚ ಆಗಿದೆ. ಈ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಬೋಗà³à²£à²¿à²¯à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಹಿಮà³à²®à³à²–ದಲà³à²²à²¿ ದಕà³à²·à²¿à²£ ಧà³à²°à³à²µ ಮತà³à²¤à³ ಸಮà²à²¾à²œà²•à²—ಳ ನಡà³à²µà³† ಸà³à²¥à²¿à²¤à²µà²¾à²—ಿದà³à²¦à³, ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೨,೨೪೦ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳ ವà³à²¯à²¾à²¸à²µà²¨à³à²¨à³ ಮತà³à²¤à³ ೧೩ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳ ಆಳವನà³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆ.[೧೧] ಚಂದà³à²°à²¨ ಮà³à²®à³à²®à³à²–ದ ಮೇಲಿರà³à²µ ಮà³à²–à³à²¯ ಕà³à²³à²¿à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಇಂಬà³à²°à²¿à²¯à²‚, ಸೆರೆನಿಟಾಟಿಸà³, ಕà³à²°à²¿à²¸à²¿à²¯à²‚, ಮತà³à²¤à³ ನೆಕà³à²Ÿà²¾à²°à²¿à²¸à³à²—ಳೠಸೇರಿವೆ.
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಆವರಣ ಪà³à²°à²¸à³à²¤à²°
ಚಂದà³à²°à²¨ ಚಿಪà³à²ªà²¿à²¨ ಮೇಲೆ, ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³†à²—ಳಿಂದ ಬಹಳ ನà³à²£à³à²ªà³à²—ೊಂಡà³, ಆವರಣ ಪà³à²°à²¸à³à²¤à²°à²µà³†à²‚ದೠಕರೆಯಲಾಗà³à²µ ಒಂದೠಹೊರಪದರವಿದೆ. ಈ ಪದರವೠಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಪà³à²°à²•à³à²°à²¿à²¯à³†à²—ಳಿಂದ ರೂಪà³à²—ೊಳà³à²³à³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಹಳೆಯ ಪದರಗಳೠಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪà³à²—ೊಂಡ ಪದರಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚà³à²šà³ ದಪà³à²ªà²µà²¾à²—ಿರà³à²¤à³à²¤à²µà³†. ಆವರಣ ಪà³à²°à²¸à³à²¤à²°à²µà³ ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳಲà³à²²à²¿ ೩ ರಿಂದ ೫ ಮೀ.ಗಳವರೆಗೂ ಮತà³à²¤à³ ಎತà³à²¤à²° à²à³‚ಮಿಗಳಲà³à²²à²¿ ೧೦ ರಿಂದ ೨೦ ಮೀ. ಗಳವರೆಗೂ ದಪà³à²ªà²µà²¾à²—ಿರà³à²¤à³à²¤à²¦à³†.[೧೨] ನà³à²£à³à²ªà²¾à²¦ ಆವರಣ ಪà³à²°à²¸à³à²¤à²°à²¦ ಕೆಳಗೆ "ಬೃಹದಾವರಣ ಪà³à²°à²¸à³à²¤à²°"ವೆಂದೠಕರೆಯಲಾಗà³à²µ ಒಂದೠಪದರವಿದೆ. ಇದೠಆವರಣ ಪà³à²°à²¸à³à²¤à²°à²•à³à²•à²¿à²‚ತ ಬಹಳ ಹೆಚà³à²šà³ ದಪà³à²ªà²µà²¿à²¦à³à²¦à³ (ಸà³à²®à²¾à²°à³ ಹತà³à²¤à²¾à²°à³ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳà³) ಬಿರà³à²•à³à²—ಳà³à²³à³à²³ ಆಧಾರಶಿಲೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ.[೧೩]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ನೀರಿನ ಅಸà³à²¤à²¿à²¤à³à²µ
ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¯à²¨à³à²¨à³ ಧೂಮಕೇತà³à²—ಳೠಮತà³à²¤à³ ಉಲà³à²•à²¾à²ªà²¿à²‚ಡಗಳೠನಿರಂತರವಾಗಿ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²¸à²¿ ಅಲà³à²ª-ಸà³à²µà²²à³à²ª ನೀರನà³à²¨à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ಮೇಲೆ ಸೇರಿಸಿವೆ. ಈ ನೀರಿನ ಕಣಗಳೠಸಾಮಾನà³à²¯à²µà²¾à²—ಿ ಸೂರà³à²¯à²¨ ಬೆಳಕಿನಿಂದ ವಿà²à²œà²¿à²¸à²²à³à²ªà²Ÿà³à²Ÿà³, ಹೊರಬರà³à²µ ಆಮà³à²²à²œà²¨à²• ಮತà³à²¤à³ ಜಲಜನಕದ ಕಣಗಳೠಬಾಹà³à²¯à²¾à²•à²¾à²¶à²•à³à²•à³† ಹಾರಿ ಹೋಗà³à²¤à³à²¤à²µà³†. ಅಪೋಲೋ ಗಗನಯಾತà³à²°à²¿à²—ಳೠಸಮà²à²¾à²œà²•à²¦ ಬಳಿ ಸಂಗà³à²°à²¹à²¿à²¸à²¿à²¦ ಶಿಲಾ ಮಾದರಿಗಳಲà³à²²à²¿ ಅತà³à²¯à²²à³à²ª ಪà³à²°à²®à²¾à²£à²¦à²²à³à²²à²¿ ಮಾತà³à²° ನೀರಿನ ಅಂಶ ಪತà³à²¤à³†à²¯à²¾à²—ಿರà³à²µà³à²¦à³, ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ಮೇಲೆ ತೇವಾಂಶವಿಲà³à²²à²¦à²¿à²°à³à²µà³à²¦à²•à³à²•à³† ಸಾಕà³à²·à²¿à²¯à²‚ತಿದೆ. ಆದರೆ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಅಕà³à²·à³†à²¯à³ ಕà³à²°à²¾à²‚ತಿವೃತà³à²¤à²¦ ಸಮತಳಕà³à²•à³† ಸà³à²µà²²à³à²ª ಓರೆಯಲà³à²²à²¿ ಇರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ (ಕೇವಲ ೧.೫°), ಧà³à²°à³à²µà²—ಳ ಬಳಿಯಿರà³à²µ ಕೆಲವೠಆಳವಾದ ಕà³à²³à²¿à²—ಳೠಎಂದೂ ಸೂರà³à²¯à²¨ ಬೆಳಕನà³à²¨à³ ಪಡೆಯà³à²µà³à²¦à³‡ ಇಲà³à²² ಹಾಗೂ ಶಾಶà³à²µà²¤à²µà²¾à²—ಿ ನೆರಳಿನಲà³à²²à²¿à²°à³à²¤à³à²¤à²µà³† (ಶà³à²¯à²¾à²•à³à²²à³â€Œà²Ÿà²¨à³ ಕà³à²³à²¿à²¯à²¨à³à²¨à³ ನೋಡಿ). ಹೀಗಾಗಿ, ಈ ಕà³à²³à²¿à²—ಳನà³à²¨à³ ಪà³à²°à²µà³‡à²¶à²¿à²¸à²¿à²¦ ಯಾವà³à²¦à³‡ ನೀರಿನ ಕಣಗಳೠದೀರà³à²˜à²•à²¾à²²à²—ಳವರೆಗೆ ಸà³à²¥à²¿à²°à²µà²¾à²—ಿರಬಹà³à²¦à³.
ದಕà³à²·à²¿à²£ ಧà³à²°à³à²µà²¦à²²à³à²²à²¿ ಈ ರೀತಿ ನೆರಳಿನಲà³à²²à²¿à²°à³à²µ ಕà³à²³à²¿à²—ಳ ನಕà³à²·à³†à²¯à²¨à³à²¨à³ ಕà³à²²à³†à²®à³†à²‚ಟೀನೠತಯಾರಿಸಿದೆ.[೧೪] ೧೪,೦೦೦ ಚ.ಕಿ.ಮೀ.ಯಷà³à²Ÿà³ ವಿಸà³à²¤à³€à²°à³à²£à²µà³ ಶಾಶà³à²µà²¤ ನೆರಳಿನಲà³à²²à²¿ ಇರಬಹà³à²¦à³†à²‚ದೠಗಣಕೀಕೃತ ಛದà³à²®à²¨à²—ಳೠಸೂಚಿಸà³à²¤à³à²¤à²µà³†.[೯] ಕà³à²²à³†à²®à³†à²‚ಟೀನೠರೆಡಾರೠಪà³à²°à²¯à³‹à²—ಗಳ ಫಲಿತಾಂಶಗಳೠಮೇಲà³à²®à³ˆà²¨ ಬಳಿ ಸಣà³à²£, ಹೆಪà³à²ªà³à²—ಟà³à²Ÿà²¿à²¦ ನೀರಿನ ಮಡà³à²—ಳ ಅಸà³à²¤à²¿à²¤à³à²µà²¦à³Šà²‚ದಿಗೆ ಸಮಂಜಸವಾಗಿವೆ. ಇದಲà³à²²à²¦à³†, ಲೂನಾರೠಪà³à²°à²¾à²¸à³à²ªà³†à²•à³à²Ÿà²°à³à²¨ ನà³à²¯à³‚ಟà³à²°à²¾à²¨à³ ವರà³à²£à²ªà²Ÿà²²à²®à²¾à²ªà²•à²¦ ಮಾಹಿತಿಯ ಪà³à²°à²•à²¾à²°, ಧà³à²°à³à²µ ವಲಯದ ಬಳಿಯ ಆವರಣ ಪà³à²°à²¸à³à²¤à²°à²¦ ಮೇಲಿನ ಒಂದೠಮೀಟರೠಆಳದವರೆಗೂ ಅಸಮಂಜಸವಾಗಿ ಹೆಚà³à²šà²¿à²¨ ಜಲಜನಕದ ಸಾಂದà³à²°à²¤à³†à²¯à³ ಕಂಡà³à²¬à²°à³à²¤à³à²¤à²¦à³†.[೧೫] ಒಟà³à²Ÿà³ ನೀರಿನ ಹಿಮದ ಪà³à²°à²®à²¾à²£à²¦ ಅಂದಾಜೠಸà³à²®à²¾à²°à³ ೧ ಘ.ಕಿ.ಮೀ.
ಗಣಿಗಳನà³à²¨à³ ತೋಡಿ ಹಿಮವನà³à²¨à³ ತೆಗೆದà³, ಸೌರ ಫಲಕಗಳನà³à²¨à³Šà²³à²—ೊಂಡ ವಿದà³à²¯à³à²¤à³ ಉತà³à²ªà²¨à³à²¨ ಘಟಕಗಳಿಂದ ಅಥವಾ ಪರಮಾಣೠಉತà³à²ªà²¾à²¦à²•à²—ಳಿಂದ ಹಿಮವನà³à²¨à³ ಆಮà³à²²à²œà²¨à²• ಮತà³à²¤à³ ಜಲಜನಕದ ಅಣà³à²—ಳಾಗಿ ವಿà²à²œà²¿à²¸à²¬à²¹à³à²¦à³. à²à³‚ಮಿಯಿಂದ ಚಂದà³à²°à²¨à²¤à³à²¤ ನೀರಿನ (ಅಥವಾ ಜಲಜನಕದ/ಆಮà³à²²à²œà²¨à²•à²¦) ಸಾಗಾಣಿಕೆಯೠಅಸಂà²à²µà²¨à³€à²¯à²µà²¾à²—ಿ ದà³à²¬à²¾à²°à²¿à²¯à²¾à²—ಿರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಬಳಕೆಯೋಗà³à²¯ ಪà³à²°à²®à²¾à²£à²¦à²²à³à²²à²¿ ನೀರಿನ ಅಸà³à²¤à²¿à²¤à³à²µà²µà³ ಚಾಂದà³à²° ವಸತಿಗೆ ಒಂದೠಮà³à²–à³à²¯à²µà²¾à²¦ ವಿಷಯ.
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] à²à³Œà²¤à²¿à²• ಗà³à²£à²²à²•à³à²·à²£à²—ಳà³
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಆಂತರಿಕ ರಚನೆ
ಚಂದà³à²°à²µà³ ಒಂದೠವಿà²à³‡à²¦à²¿à²¤ ಕಾಯವಾಗಿದà³à²¦à³, à²à³‚ರಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ವಿà²à²¿à²¨à³à²¨à²µà²¾à²¦ ಚಿಪà³à²ªà³, ಕವಚ, ಮತà³à²¤à³ ಗರà³à²à²µà²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆ. ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೪೫೦ಕೋಟಿ ವರà³à²·à²—ಳ ಹಿಂದೆ ಚಂದà³à²°à²¨ ಜನà³à²®à²µà²¾à²¦ ಸà³à²µà²²à³à²ª ಕಾಲದ ನಂತರ ಚಂದà³à²°à²¨ ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರದ à²à²¿à²¨à³à²¨ ಸà³à²«à²Ÿà²¿à²•à³€à²•à²°à²£à²¦à²¿à²‚ದ ಈ ರಚನೆಯೠಉಂಟಾಯಿತೆಂದೠನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಚಂದà³à²°à²¨ ಹೊರà²à²¾à²—ವನà³à²¨à³ ಕರಗಿಸಲೠಬೇಕಾದ ಶಕà³à²¤à²¿à²¯à³ ಬೃಹತೠಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಮತà³à²¤à³ ನಂತರ à²à³‚ಮಿಯ ಕಕà³à²·à³†à²¯à²²à³à²²à²¿ ಪದಾರà³à²¥à²—ಳ ಮರà³à²¸à²‚ಚಯನಗಳಿಂದ ಒದಗಿಬಂದಿತೆಂದೠಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರದ ಈ ಸà³à²«à²Ÿà²¿à²•à³€à²•à²°à²£à²µà³ ಕಬà³à²¬à²¿à²£-ಮೆಗà³à²¨à³€à²·à²¿à²¯à²‚ಗಳೠಹೇರಳವಾಗಿರà³à²µ ಕವಚವನà³à²¨à³ ಮತà³à²¤à³ ಸೋಡಿಯಂ-ಕà³à²¯à²¾à²²à³à²·à²¿à²¯à²‚ಗಳೠಹೇರಳವಾಗಿರà³à²µ ಚಿಪà³à²ªà²¨à³à²¨à³‚ ಸೃಷà³à²Ÿà²¿à²¸à²¿à²°à³à²¤à³à²¤à²¦à³† (ಕೆಳಗಿನ ಉದà³à²à²µ ಮತà³à²¤à³ à²à³‚ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ವಿಕಸನವನà³à²¨à³ ನೋಡಿ).
ಕಕà³à²·à³†à²¯à²¿à²‚ದ ತಯಾರಿಸಲಾದ à²à³‚ರಸಾಯನಿಕ ನಕà³à²·à³†à²—ಳ ಪà³à²°à²•à²¾à²°, ಚಂದà³à²°à²¨ ಚಿಪà³à²ªà³ ಅಲà³à²¯à³à²®à²¿à²¨à²‚ ಸಿಲಿಕೇಟà³, ಪೊಟಾಷಿಯಂ, ಸೋಡಿಯಂ, ಕà³à²¯à²¾à²²à³à²·à²¿à²¯à²‚, ಇತà³à²¯à²¾à²¦à²¿à²—ಳ ಲವಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ.[೧೬] ಈ ಮಾಹಿತಿಯೠಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರ ವಾದದ ಜೊತೆ ಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ. ಮೂಲಧಾತà³à²—ಳ ನೋಟದಲà³à²²à²¿, ಚಂದà³à²°à²¨ ಚಿಪà³à²ªà³ ಮà³à²–à³à²¯à²µà²¾à²—ಿ ಆಮà³à²²à²œà²¨à²•, ಸಿಲಿಕಾನà³, ಮೆಗà³à²¨à³€à²·à²¿à²¯à²‚, ಕಬà³à²¬à²¿à²£, ಕà³à²¯à²¾à²²à³à²·à²¿à²¯à²‚, ಮತà³à²¤à³ ಅಲà³à²¯à³à²®à²¿à²¨à²‚ಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದà³à²¦à³, ಸà³à²µà²²à³à²ª ಪà³à²°à²®à²¾à²£à²¦à²²à³à²²à²¿ ಟೈಟೇನಿಯಂ, ಯà³à²°à³‡à²¨à²¿à²¯à²‚, ಥೋರಿಯಂ, ಪೊಟಾಷಿಯಂ, ಮತà³à²¤à³ ಜಲಜನಕಗಳೠಸಹ ಕಂಡà³à²¬à²°à³à²¤à³à²¤à²µà³†. à²à³‚à²à³Œà²¤à²¶à²¾à²¸à³à²¤à³à²°à³€à²¯ ತಂತà³à²°à²œà³à²žà²¾à²¨à²µà²¨à³à²¨à³ ಬಳಸಿ ಮಾಡಿದ ಅಂದಾಜà³à²—ಳ ಪà³à²°à²•à²¾à²°, ಚಿಪà³à²ªà²¿à²¨ ಸರಾಸರಿ ದಪà³à²ª ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೫೦ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳà³.[೧à³]
ಹಿಂದೊಮà³à²®à³† ಕವಚವೠà²à²¾à²—ಶಃ ಕರಗಿ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ಮೇಲೆ ಮಟà³à²Ÿà²¸à²¦ ಕಪà³à²ªà³à²¶à²¿à²²à³†à²¯à²¾à²—ಿ ಹೊರಚಿಮà³à²®à²¿à²¤à³. ಕವಚವೠಮà³à²–à³à²¯à²µà²¾à²—ಿ ಆಲಿವೀನà³, ಆರà³à²¥à³‹à²ªà³ˆà²°à²¾à²•à³à²¸à³€à²¨à³ ಮತà³à²¤à³ ಕà³à²²à²¿à²¨à³‹à²ªà³ˆà²°à²¾à²•à³à²¸à³€à²¨à³à²—ಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆಯೆಂದೂ, ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಕವಚವೠà²à³‚ಮಿಯ ಕವಚಕà³à²•à²¿à²‚ತ ಹೆಚà³à²šà³ ಕಬà³à²¬à²¿à²£à²µà²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದೂ, ಈ ಕಪà³à²ªà³à²¶à²¿à²²à³†à²—ಳ ವಿಶà³à²²à³‡à²·à²£à³†à²¯à²¿à²‚ದ ತಿಳಿದà³à²¬à²°à³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಕೆಲವೠಚಾಂದà³à²° ಕಪà³à²ªà³à²¶à²¿à²²à³†à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಹೇರಳವಾಗಿ ಟೈಟೇನಿಯಂ ಧಾತà³à²µà³ (ಇದೠಇಲà³à²®à³†à²¨à³ˆà²Ÿà³ ಖನಿಜದಲà³à²²à²¿ ಸಿಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³†) ಇರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಕವಚವೠತನà³à²¨ ರಚನೆಯಲà³à²²à²¿ ಹಲವೠವಿà²à²¿à²¨à³à²¨ ಅಂಶಗಳನà³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದೠನಾವೠತರà³à²•à²¿à²¸à²¬à²¹à³à²¦à³. ಕವಚದ ಆಳದಲà³à²²à²¿, ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¯ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೧೦೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಕೆಳಗೆ ಚಂದà³à²°à²•à²‚ಪನಗಳೠಆಗà³à²¤à³à²¤à²µà³†. ಮಾಸಿಕ ಕಾಲಾವಧಿಗಳಲà³à²²à²¿ ಆಗà³à²µ ಈ ಕಂಪನಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ, à²à³‚ಮಿಯ ಸà³à²¤à³à²¤ ಚಂದà³à²°à²¨ ಉತà³à²•à³‡à²‚ದà³à²°à³€à²¯ ಕಕà³à²·à³†à²¯à²¿à²‚ದ ಉಂಟಾಗà³à²µ ಉಬà³à²¬à²°à²µà²¿à²³à²¿à²¤à²—ಳ ಬಲಗಳà³. ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¯ ಹತà³à²¤à²¿à²°à²µà³‡ ಉದà³à²à²µà²µà²¾à²¦ ಕೆಲವೠಚಂದà³à²°à²•à²‚ಪನಗಳನà³à²¨à³‚ ಪತà³à²¤à³†à²¹à²šà³à²šà²²à²¾à²—ಿದೆ. ವಿರಳವಾದ ಈ ಚಂದà³à²°à²•à²‚ಪನಗಳೠಉಬà³à²¬à²°à²µà²¿à²³à²¿à²¤à²—ಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕಂಡà³à²¬à²°à³à²µà³à²¦à²¿à²²à³à²².[೧à³]
ಚಂದà³à²°à²¨ ಸರಾಸರಿ ಸಾಂದà³à²°à²¤à³†à²¯à³ ೩,೩೪೬.೪ ಕಿ.ಗà³à²°à²¾à²‚/ಮೀ೩ ಇದà³à²¦à³, à²à²“ದ ನಂತರ ಸೌರಮಂಡಲದಲà³à²²à²¿ ಎರಡನೇ ಅತಿ ಹೆಚà³à²šà³ ಸಾಂದà³à²°à²¤à³†à²¯à³à²³à³à²³ ನೈಸರà³à²—ಿಕ ಉಪಗà³à²°à²¹à²µà²¾à²—ಿದೆ. ಹೀಗಿದà³à²¦à²°à³‚, ಚಂದà³à²°à²¨ ಒಳà²à²¾à²—ವೠಸಣà³à²£à²¦à³†à²‚ದೠ(ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೩೫೦ ಕಿ.ಮೀ. ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ತà³à²°à²¿à²œà³à²¯) ಹಲವೠಸಾಕà³à²·à³à²¯à²¾à²§à²¾à²°à²—ಳೠತೋರಿಸಿಕೊಡà³à²¤à³à²¤à²µà³†.[೧à³] ಬಹà³à²¤à³‡à²• ಬೇರೆಲà³à²²à²¾ ಶಿಲಾಕಾಯಗಳ ಒಳà²à²¾à²—ಗಳೠಆಯಾ ಕಾಯದ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ಅರà³à²§ ಗಾತà³à²°à²µà²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿದà³à²¦à²°à³†, ಚಂದà³à²°à²¨ ಒಳà²à²¾à²—ವೠಅದರ ಒಟà³à²Ÿà³ ಗಾತà³à²°à²¦ ೨೦% ಮಾತà³à²° ಇದೆ. ಚಂದà³à²°-ಗರà³à²à²¦ ರಚನಾಂಶಗಳೠನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿದಿಲà³à²²à²¦à²¿à²¦à³à²¦à²°à³‚, ಅದೠಮà³à²–à³à²¯à²µà²¾à²—ಿ ಕಬà³à²¬à²¿à²£à²¦à²¿à²‚ದ ಕೂಡಿದà³à²¦à³, ಸà³à²µà²²à³à²ª ಪà³à²°à²®à²¾à²£à²¦ ಗಂಧಕ ಮತà³à²¤à³ ನಿಕಲà³à²—ಳೊಂದಿಗೆ ಮಿಶà³à²°à²µà²¾à²—ಿದೆ ಎಂದೠಸಾಮಾನà³à²¯ ನಂಬಿಕೆ. ಚಂದà³à²°à²¨ ಸಮಯ-ವà³à²¯à²¤à³à²¯à²¯à²¿à²¤ ಪರಿà²à³à²°à²®à²£à³†à²¯ ವಿಶà³à²²à³‡à²·à²£à³†à²¯à²¿à²‚ದ, ಅದರ ಒಳà²à²¾à²—ವೠಕಡೇಪಕà³à²· ಸà³à²µà²²à³à²ªà²µà²¾à²¦à²°à³‚ ಕರಗಿದೆ ಎಂದೠತಿಳಿದà³à²¬à²°à³à²¤à³à²¤à²¦à³†.[೧೮]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಸà³à²¥à²³à²µà²°à³à²£à²¨à³†
ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ಎತà³à²¤à²°à²—ಳನà³à²¨à³ ಲೇಸರೠಉನà³à²¨à²¤à²¿à²®à²¾à²ªà²¨ ಮತà³à²¤à³ ಚಿತà³à²°à²—ಳ ವಿಶà³à²²à³‡à²·à²£à³†à²—ಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅಳೆಯಲಾಗಿದೆ. ಇತà³à²¤à³€à²šà³†à²—ೆ, ಕà³à²²à³†à²®à³†à²‚ಟೀನೠಯಾತà³à²°à³†à²¯à²¿à²‚ದಲೂ ಇದರ ಬಗà³à²—ೆ ಮಾಹಿತಿಗಳೠದೊರಕಿವೆ. ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಅತಿ ಹೆಚà³à²šà³ ಗಮನಾರà³à²¹à²µà²¾à²—ಿ ಕಾಣà³à²µ ವೈಶಿಷà³à²Ÿà³à²¯à²µà³†à²‚ದರೆ ಹಿಮà³à²®à³à²–ದ ಬೃಹತೠದಕà³à²·à²¿à²£ ಧà³à²°à³à²µ-à²à²Ÿà³à²•à²¿à²¨à³ ಬೋಗà³à²£à²¿. ಇದೠಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲಿನ ಕನಿಷà³à² ಉನà³à²¨à²¤à²¿à²¯à²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆ. ಗರಿಷà³à² ಉನà³à²¨à²¤à²¿à²—ಳೠಈ ವಲಯದ ಈಶಾನà³à²¯ ದಿಕà³à²•à²¿à²¨à²²à³à²²à²¿ ಸà³à²µà²²à³à²ªà²µà³‡ ದೂರದಲà³à²²à²¿à²µà³†. ಇಂಬà³à²°à²¿à²¯à²‚, ಸೆರೆನಿಟಾಟಿಸà³, ಕà³à²°à²¿à²¸à²¿à²¯à²‚, ಸà³à²®à²¿à²¥à²¿, ಮತà³à²¤à³ ಓರಿಯಂಟೇಲà³à²—ಳಂಥ ಹಲವೠದೊಡà³à²¡ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಬೋಗà³à²£à²¿à²—ಳೂ ಇಂತಹ ಕಡಿಮೆ ಉನà³à²¨à²¤à²¿ ಮತà³à²¤à³ ಎತà³à²¤à²°à²µà²¾à²¦ ಪರಿಧಿಗಳನà³à²¨à³ ಹೊಂದಿವೆ. ಚಂದà³à²°à²¨ ಆಕಾರದ ಇನà³à²¨à³Šà²‚ದೠಸೋಜಿಗದ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಹಿಮà³à²®à³à²–ದ ಸರಾಸರಿ ಉನà³à²¨à²¤à²¿à²—ಳೠಮà³à²®à³à²®à³à²–ದ ಉನà³à²¨à²¤à²¿à²—ಳಿಗಿಂತ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೧.೯ ಕಿ.ಮೀ. ಅಧಿಕವಾಗಿವೆ.
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ ಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°
ಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ಪರಿà²à³à²°à²®à²¿à²¸à³à²µ ಗಗನನೌಕೆಯಿಂದ ರೇಡಿಯೋ ತರಂಗಗಳನà³à²¨à³ ಹೊರಸೂಸಿ, ಆ ತರಂಗಗಳ ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¨à²—ಳಿಂದ ಚಂದà³à²°à²¨ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ ಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²µà²¨à³à²¨à³ ಮಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ತಂತà³à²°à²œà³à²žà²¾à²¨à²¦à²²à³à²²à²¿ ಡಾಪà³à²²à²°à³ ಪರಿಣಾಮವನà³à²¨à³ ಬಳಸಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಗಗನನೌಕೆಯಿಂದ à²à³‚ಮಿಗಿರà³à²µ ದೂರ, ಮತà³à²¤à³ ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¿à²¤ ರೇಡಿಯೊ ತರಂಗಗಳ ಆವೃತà³à²¤à²¿à²¯à²²à³à²²à²¿à²¨ ಸೂಕà³à²·à³à²® ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಗಗನನೌಕೆಯ ವೇಗೋತà³à²•à²°à³à²·à²µà²¨à³à²¨à³ ತರà³à²•à²¿à²¸à²¬à²¹à³à²¦à³. ಚಂದà³à²°à²¨ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ ಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²µà³ ಗಗನನೌಕೆಯ ಕಕà³à²·à³†à²¯à²¨à³à²¨à³ ನಿರà³à²§à²°à²¿à²¸à³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಒಂದೠಸಾರಿ ಕಕà³à²·à³†à²¯à³ ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿದà³à²¬à²‚ದ ಮೇಲೆ ಅದರಿಂದ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ ಅಸಮಂಜಸತೆಗಳನà³à²¨à³ ಕಂಡà³à²¹à²¿à²¡à²¿à²¯à²¬à²¹à³à²¦à³. ಆದರೆ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಸಮಕಾಲಿಕ ಪರಿà²à³à²°à²®à²£à³†à²¯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಹಿಮà³à²®à³à²–ದ ಮೇಲೆ ಗಗನನೌಕೆಯ ಸà³à²¥à²¿à²¤à²¿à²—ತಿಗಳನà³à²¨à³ ಕಂಡà³à²¹à²¿à²¡à²¿à²¯à²²à³ ಅಸಾಧà³à²¯. ಹೀಗಾಗಿ, ಹಿಮà³à²®à³à²–ದ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ ಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²µà²¨à³à²¨à³ ಇನà³à²¨à³‚ ನಿಖರವಾಗಿ ನಕà³à²·à²¿à²¸à²²à²¾à²—ಿಲà³à²².
ಚಂದà³à²°à²¨ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ ಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²¦ ಒಂದೠಪà³à²°à²®à³à²– ವೈಶಿಷà³à²Ÿà³à²¯à²µà³†à²‚ದರೆ, ಕೆಲವೠದೊಡà³à²¡ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಕà³à²³à²¿à²—ಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಗಮನಾರà³à²¹à²µà²¾à²¦ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ ಅಸಮಂಜಸತೆಗಳà³. ಇವà³à²—ಳನà³à²¨à³ ಮà³à²¯à²¾à²¸à³à²•à²¾à²¨à³à²—ಳೆಂದೠಕರೆಯಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಈ ಅಸಮಂಜಸತೆಗಳೠಗಗನನೌಕೆಗಳ ಕಕà³à²·à³†à²¯ ಮೇಲೆ ಬಹಳಷà³à²Ÿà³ ಪà³à²°à²à²¾à²µ ಬೀರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಮಾನವ ರಹಿತ/ಸಹಿತ ಚಂದà³à²°à²¯à²¾à²¨à²¦ ಸಿದà³à²§à²¤à³†à²—ೆ ನಿಖರವಾದ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ ಮಾದರಿಗಳೠಅತà³à²¯à²µà²¶à³à²¯à²•. ಅಪೋಲೋ-ಪೂರà³à²µ ನೌಕಾಚಾಲನಾ ಪರೀಕà³à²·à³†à²—ಳಲà³à²²à²¿, ನೌಕೆಗಳೠಇಳಿಯà³à²µ ತಾಣಗಳೠನಿರೀಕà³à²·à³†à²—ಿಂತ ತà³à²‚ಬಾ ಬೇರೆಯಾಗಿರà³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³à²¦à²µà³. ಈ ಸಮಸà³à²¯à³†à²¯ ಕಾರಣದಿಂದ ಚಂದà³à²° ಪರಿà²à³à²°à²®à²•à²¦ ಮಾಹಿತಿಯನà³à²¨à³ ವಿಶà³à²²à³‡à²·à²¿à²¸à²¿à²¦à²¾à²—, ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ ಅಸಮಂಜಸತೆಗಳೠತಿಳಿದà³à²¬à²‚ದವà³.[೧೯]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಕಾಂತಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°
à²à³‚ಮಿಗೆ ಹೊಲಿಸಿದರೆ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಬಾಹà³à²¯ ಕಾಂತಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²µà³ ಬಹಳ ದà³à²°à³à²¬à²²à²µà²¾à²—ಿದೆ. ಇದಲà³à²²à²¦à³† ಈ ಎರಡೠಕಾಂತಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²—ಳ ನಡà³à²µà³†à²¯à²¿à²°à³à²µ ಬೇರೆ ದೊಡà³à²¡ ವà³à²¯à²¤à³à²¯à²¾à²¸à²—ಳೆಂದರೆ, ಚಂದà³à²°à²¨à³ ಪà³à²°à²¸à³à²¤à³à²¤à²¦à²²à³à²²à²¿ ದà³à²µà²¿à²§à³à²°à³à²µ ಕಾಂತಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²µà²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿಲà³à²² (ಅದರ ಒಳà²à²¾à²—ದಲà³à²²à²¿ ಉತà³à²ªà²¾à²¦à²•à²µà²¿à²¦à³à²¦à²¿à²¦à³à²¦à²°à³† ದà³à²µà²¿à²§à³à²°à³à²µà²µà³ ಉಂಟಾಗà³à²¤à³à²¤à²¿à²¤à³à²¤à³), ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಪà³à²°à²¸à³à²¤à³à²¤à²¦ ಕಾಂತಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²µà³ ಸಂಪೂರà³à²£à²µà²¾à²—ಿ ಚಿಪà³à²ªà²¿à²¨à²¿à²‚ದಲೇ ಉದà³à²à²µà²µà²¾à²—ಿದೆ. ಚಂದà³à²°à²¨ ಇತಿಹಾಸದ ಮೊದಲ ಕಾಲಗಳಲà³à²²à²¿ ಅದರೊಳಗೆ ಒಂದೠಉತà³à²ªà²¾à²¦à²•à²µà³ ಇನà³à²¨à³‚ ಜೀವಂತವಾಗಿದà³à²¦à²¾à²— ಚಿಪà³à²ªà²¿à²¨ à²à²¾à²—ಗಳೠಸಹ ಕಾಂತಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²µà²¨à³à²¨à³ ಪಡೆದವೠಎಂದೠಒಂದೠವಾದವೠಹೇಳà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಆದರೆ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಒಳà²à²¾à²—ದ ಸಣà³à²£ ಗಾತà³à²°à²µà³ ಈ ವಾದಕà³à²•à³† ವಿರೋಧವಾಗಿದೆ. ಪರà³à²¯à²¾à²¯à²µà²¾à²—ಿ, ಚಂದà³à²°à²¨à²‚ತಹ ವಾಯà³à²®à²‚ಡಲರಹಿತ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳ ಮೇಲೆ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³†à²—ಳಿಂದಲೂ ಅಸà³à²¥à²¿à²°à²µà²¾à²¦ ಕಾಂತಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²—ಳೠಉದà³à²à²µà²µà²¾à²—ಬಹà³à²¦à³. ಈ ವಾದಕà³à²•à³† ಬೆಂಬಲವಾಗà³à²µà²‚ತೆ, ಚಿಪà³à²ªà²¿à²¨ ಅತಿ ಶಕà³à²¤à²¿à²¯à³à²¤ ಮತà³à²¤à³ ದೊಡà³à²¡ ಕಾಂತಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²—ಳೠದೊಡà³à²¡ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಕà³à²³à²¿à²—ಳ ಬಳಿಯೇ ಇವೆ. ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³†à²¯à²¿à²‚ದà³à²‚ಟಾದ ಪà³à²²à²¾à²¸à³à²®à²¾ ಮೋಡವೠಪರಿಸರದ ಕಾಂತಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²¦ ಅಸà³à²¤à²¿à²¤à³à²µà²¦à²²à³à²²à²¿ ಹಿಗà³à²—à³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ ಅಸà³à²¥à²¿à²° ಕಾಂತಕà³à²·à³‡à²¤à³à²°à²—ಳೠಉದà³à²à²µà²µà²¾à²—ಬಹà³à²¦à³†à²‚ದೠಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.[೨೦]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ವಾಯà³à²®à²‚ಡಲ
ಚಂದà³à²°à²µà³ ಬಹಳ ವಿರಳವಾದ, ಸà³à²®à²¾à²°à³ ನಿರà³à²µà²¾à²¤à²¦à²‚ತಹ ವಾಯà³à²®à²‚ಡಲವನà³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ವಾಯà³à²®à²‚ಡಲದ ಒಂದೠಮೂಲವೆಂದರೆ ಅನಿಲಗಳ ಬಿಡà³à²—ಡೆ; ಚಂದà³à²°à²¨ ಒಳà²à²¾à²—ಗಳಲà³à²²à²¿ ಉಂಟಾಗà³à²µ ವಿಕಿರಣ ಕà³à²·à²¯à²¦à²¿à²‚ದ ರೆಡಾನೠಮತà³à²¤à²¿à²¤à²° ಅನಿಲಗಳೠಉದà³à²à²µà²µà²¾à²—ಿ ಹೊರಬರà³à²¤à³à²¤à²µà³†. ಸೂಕà³à²·à³à²® ಉಲà³à²•à³†, ಸೌರ ಮಾರà³à²¤à²¦ ಅಯಾನà³à²—ಳà³, ಎಲೆಕà³à²Ÿà³à²°à²¾à²¨à³à²—ಳೠಮತà³à²¤à³ ಸೂರà³à²¯à²¨ ಬೆಳಕಿನ ಸà³à²°à²¿à²®à²³à³†à²—ಳಿಂದಲೂ ಸà³à²µà²²à³à²ª ಪà³à²°à²®à²¾à²£à²¦à²²à³à²²à²¿ ಅನಿಲಗಳೠಸೃಷà³à²Ÿà²¿à²¯à²¾à²—à³à²¤à³à²¤à²µà³†.[೧೬] ಈ ರೀತಿ ಸೃಷà³à²Ÿà²¿à²¯à²¾à²¦ ಅನಿಲಗಳೠಚಂದà³à²°à²¨ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µà²¾à²•à²°à³à²·à²£à³†à²¯à²¿à²‚ದ ಅದರ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¯à²²à³à²²à²¿ ಹೂತà³à²¹à³‹à²—ಬಹà³à²¦à³, ಅಥವಾ, ಸೌರಮಾರà³à²¤à²¦ ಒತà³à²¤à²¡à²¦à²¿à²‚ದಾಗಲಿ, ಮಾರà³à²¤à²—ಳ ಕಾಂತಕà³à²¶à³‡à²¤à³à²°à²¦à²¿à²‚ದಾಗಲಿ, ಹೊಡೆತಕà³à²•à³† ಸಿಕà³à²•à²¿ ಬಾಹà³à²¯à²¾à²•à²¾à²¶à²¦à²²à³à²²à²¿ ಕಳೆದà³à²¹à³‹à²—ಬಹà³à²¦à³. à²à³‚ಮಿಯ ಮೇಲಿನ ವರà³à²£à²ªà²Ÿà²²à²®à²¾à²ªà²•à²—ಳನà³à²¨à³ ಬಳಸಿ ಸೋಡಿಯಂ (Na) ಮತà³à²¤à³ ಪೊಟಾಷಿಯಂ (K) ಮೂಲವಸà³à²¤à³à²—ಳನà³à²¨à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಪತà³à²¤à³†à²¹à²šà³à²šà²²à²¾à²—ಿದೆ. ಲೂನಾರೠಪà³à²°à²¾à²¸à³à²ªà³†à²•à³à²Ÿà²°à³à²¨ ಆಲà³à²«à²¾ ಕಣ ವರà³à²£à²ªà²Ÿà²²à²®à²¾à²ªà²•à²µà³ ಒದಗಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರೆಡಾನà³-೨೨೨ ಮತà³à²¤à³ ಪೊಲೋನಿಯಂ-೨೧೦ ಮೂಲವಸà³à²¤à³à²—ಳನà³à²¨à³ ಪರೋಕà³à²·à²µà²¾à²—ಿ ಕಂಡà³à²¹à²¿à²¡à²¿à²¯à²²à²¾à²—ಿದೆ.[೨೧] ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಅಪೋಲೋ ಗಗನಯಾತà³à²°à²¿à²—ಳೠಇರಿಸಿದ ಪತà³à²¤à³‡à²¦à²¾à²°à²•à²—ಳೠಆರà³à²—ಾನà³-೪೦, He-4, O ಮತà³à²¤à³/ಅಥವಾ CH4, N2 ಮತà³à²¤à³/ಅಥವಾ CO, ಮತà³à²¤à³ CO2 ಗಳನà³à²¨à³ ಪತà³à²¤à³† ಹಚà³à²šà²¿à²µà³†.[೨೨]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಉದà³à²à²µ ಮತà³à²¤à³ à²à³‚ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ವಿಕಸನ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ರೂಪà³à²—ೊಳà³à²³à³à²µà²¿à²•à³†
ಚಂದà³à²°à²¨ ರೂಪà³à²—ೊಳà³à²³à³à²µà²¿à²•à³†à²¯ ಬಗà³à²—ೆ ಹಲವೠವಾದಗಳನà³à²¨à³ ಮಂಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೇಂದà³à²°à²¾à²ªà²—ಾಮಿ ಬಲದ ಕಾರಣ, à²à³‚ಮಿಯ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¨à²¿à²‚ದ ಚಂದà³à²°à²¨à³ ಬೇರà³à²ªà²Ÿà³à²Ÿà³, ಅದರ ಬೇರà³à²ªà²¡à²¿à²•à³†à²¯ ಸಾಕà³à²·à²¿à²¯à²¾à²—ಿ à²à³‚ಮಿಯ ಮೇಲೆ ಒಂದೠದೊಡà³à²¡ ಬೋಗà³à²£à²¿à²¯à²¾à²•à²¾à²°à²µà²¨à³à²¨à³ (ಇದೠಪೆಸಿಫಿಕೠಸಾಗರವೆಂದೠಊಹೆ) ಬಿಟà³à²Ÿà³ ಹೋಯಿತೆಂದೠಮà³à²‚ಚಿನ ವಾದಗಳೠಪà³à²°à²¤à²¿à²ªà²¾à²¦à²¿à²¸à²¿à²¦à²µà³.[೨೩] ಆದರೆ ಈ ಬೇರà³à²ªà²¡à²¿à²•à³† ಉಂಟಾಗಲೠà²à³‚ಮಿಯ ಅಕà³à²·à³€à²¯ ಪರಿà²à³à²°à²®à²£à²µà³ ಈಗಿಗಿಂತ ಬಹಳ ಹೆಚà³à²šà²¾à²—ಿದà³à²¦à²¿à²°à²¬à³‡à²•à²¿à²¤à³à²¤à³. ಬೇರೆ ಕೆಲವೠವಾದಗಳ ಪà³à²°à²•à²¾à²° ಚಂದà³à²°à²¨ ಉದà³à²à²µ ಬೇರೆಲà³à²²à³‹ ಆಗಿ ನಂತರ à²à³‚ಮಿಯೠಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ತನà³à²¨ ಗà³à²°à³à²¤à³à²µ ವಲಯದಲà³à²²à²¿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಿತà³.[೨೪] ಆದರೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸೆರೆ ಹಿಡಿಕೆಗೆ ಬೇಕಾದ ಸನà³à²¨à²¿à²µà³‡à²¶à²—ಳೠ(ಉದಾ: ಶಕà³à²¤à²¿à²¯à²¨à³à²¨à³ ಹೊರಹಾಕಲೠà²à³‚ಮಿಯೠಇನà³à²¨à³‚ ಬಹಳ ದೊಡà³à²¡ ವಾಯà³à²®à²‚ಡಲವನà³à²¨à³ ಹೊಂದಿರಬೇಕಿತà³à²¤à³) ಬಹಳ ಅಸಂà²à²µà²¨à³€à²¯. ಸಮಕಾಲಿಕ ಉದà³à²à²µ ವಾದದ ಪà³à²°à²•à²¾à²°, à²à³‚ಮಿ ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²° ಒಂದೇ ಸಮಯದಲà³à²²à²¿ ಒಂದೠಶೇಖರಣಾ ತಟà³à²Ÿà³†à²¯à²¿à²‚ದ ರೂಪà³à²—ೊಂಡವà³. ಈ ವಾದದ ಪà³à²°à²•à²¾à²°, ಸೂರà³à²¯à²¨ ಸà³à²¤à³à²¤ ಗà³à²°à²¹à²—ಳೠರೂಪà³à²—ೊಂಡಂತೆ, ಚಂದà³à²°à²µà³ à²à³‚ಮಿಯ ಸà³à²¤à³à²¤à²µà²¿à²¦à³à²¦ ಪದಾರà³à²¥à²—ಳ ಶೇಖರಣೆಯಿಂದ ರೂಪà³à²—ೊಂಡಿತà³. ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಕಬà³à²¬à²¿à²£à²¦ ವಿರಳತೆಗೆ ಈ ವಾದವೠಒಳà³à²³à³†à²¯ ಕಾರಣಗಳನà³à²¨à³ ಕೊಡà³à²¤à³à²¤à²¿à²²à³à²²à²µà³†à²‚ದೠಕೆಲವರೠಹೇಳà³à²¤à³à²¤à²¾à²°à³†. ಮೇಲಿನ ಎಲà³à²²à²¾ ವಾದಗಳ ಒಂದೠದೊಡà³à²¡ ನà³à²¯à³‚ನತೆಯೆಂದರೆ, à²à³‚ಮಿ-ಚಂದà³à²° ಒಟà³à²Ÿà²¿à²—ೆ ಹೊಂದಿರà³à²µ ಕೋನೀಯ ಸಂವೇಗವನà³à²¨à³ (angular momentum) ಇವಾವà³à²µà³‚ ಸರಿಯಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾರವà³.[೨೫]
ಪà³à²°à²¸à³à²¤à³à²¤à²¦à²²à³à²²à²¿, à²à³‚ಮಿ-ಚಂದà³à²° ವà³à²¯à²µà²¸à³à²¥à³†à²¯à³ ರೂಪà³à²—ೊಳà³à²³à²²à³ ಮಂಡಿಸಲಾಗಿರà³à²µ ಬೃಹತೠಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಸಿದà³à²§à²¾à²‚ತವನà³à²¨à³ ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ಸಮà³à²¦à²¾à²¯à²¦à²²à³à²²à²¿ ಸಾಮಾನà³à²¯à²µà²¾à²—ಿ ಒಪà³à²ªà²¿à²•à³Šà²³à³à²³à²²à²¾à²—ಿದೆ. ಈ ಸಿದà³à²§à²¾à²‚ತದ ಪà³à²°à²•à²¾à²°, ಮಂಗಳ ಗà³à²°à²¹à²¦à²·à³à²Ÿà³ ದೊಡà³à²¡ ಒಂದೠಆಕಾಶಕಾಯವೠ(ಇದನà³à²¨à³ ಥೀಯ ಅಥವಾ ಆರà³à²«à²¿à²¯à²¸à³ ಎಂದೠಕರೆಯಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³†) à²à³‚ಮಿಯನà³à²¨à²ªà³à²ªà²³à²¿à²¸à²¿, ಅದರಿಂದ ಸಿಡಿದ ಪದಾರà³à²¥à²—ಳೠಒಂದà³à²—ೂಡಿ, ಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ನಿರà³à²®à²¿à²¸à²¿à²¦à²µà³.[೧] ಗà³à²°à²¹à²—ಳೠಚಿಕà³à²• ಮತà³à²¤à³ ದೊಡà³à²¡ ಬಾಹà³à²¯à²¾à²•à²¾à²¶ ಕಾಯಗಳ ಕà³à²°à²®à³‡à²£ ಸಮà³à²®à²¿à²²à²¨à²¦à²¿à²‚ದ ಸೃಷà³à²Ÿà²¿à²¯à²¾à²—à³à²µà²µà³†à²‚ದೠನಂಬಿಕೆಯಿರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ ಈ ರೀತಿಯ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³†à²—ಳೠಬಹಳ ಗà³à²°à²¹à²—ಳಿಗೆ ಆಗಿರಬಹà³à²¦à³†à²‚ದೠನಿರೀಕà³à²·à²¿à²¸à²²à²¾à²—ಿದೆ. ಗಣಕಯಂತà³à²° ಛದà³à²®à²¨à²—ಳ ಪà³à²°à²•à²¾à²° ಈ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³†à²¯à³ à²à³‚-ಚಂದà³à²°à²° ಕೋನೀಯ ಸಂವೇಗಕà³à²•à³† ಹಾಗೠಚಂದà³à²°à²¨ ಚಿಕà³à²• ಒಳà²à²¾à²—ಕà³à²•à³† (core) ಕಾರಣವಿರಬಹà³à²¦à³†à²‚ದೠತಿಳಿಯà³à²¤à³à²¤à²¦à³†.[೨೬] ಈ ಸಿದà³à²§à²¾à²‚ತದಿಂದ ಇನà³à²¨à³‚ ಬಗೆಹರಿಯದಿರà³à²µ ಪà³à²°à²¶à³à²¨à³†à²—ಳೆಂದರೆ, ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²¸à²¿à²¦ ಆಕಾಶಕಾಯ ಮತà³à²¤à³ à²à³‚ಮಿಗಳ ತà³à²²à²¨à²¾à²¤à³à²®à²• ದà³à²°à²µà³à²¯à²°à²¾à²¶à²¿à²—ಳà³, ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ನಿರà³à²®à²¾à²£à²•à³à²•à³† ಬೇಕಾದ ಪದಾರà³à²¥à²—ಳೠಯಾವ ಅನà³à²ªà²¾à²¤à²¦à²²à³à²²à²¿ à²à³‚ಮಿಯಿಂದ ಮತà³à²¤à³ ಹೊರ ಆಕಾಶಕಾಯದಿಂದ ಬಂದವà³, ಮà³à²‚ತಾದವà³. ಚಂದà³à²°à²¨ ನಿರà³à²®à²¾à²£à²µà³ ೪೫೨.ೠ± ೧ ಕೋಟಿ ವರà³à²·à²—ಳ ಹಿಂದೆ, ಸೌರಮಂಡಲದ ಉದà³à²à²µà²¦ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೩-೫ ಕೋಟಿ ವರà³à²·à²—ಳ ನಂತರ ಆಯಿತೆಂದೠಅಂದಾಜೠಮಾಡಲಾಗಿದೆ.[೨à³]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಚಂದà³à²°à²¨ ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರ
ಬೃಹತೠಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಘಟನೆ ಮತà³à²¤à³ ತದನಂತರ à²à³‚-ಕಕà³à²·à³†à²¯à²²à³à²²à²¿ ನಡೆದ ಮರà³à²¸à²‚ಚಯನದಿಂದ ಅಪಾರವಾದ ಶಕà³à²¤à²¿à²¯à³ ಹೊರಬಂದà³, ಈ ಶಾಖ ಶಕà³à²¤à²¿à²¯à³ ಬಹಳ ಹಿಂದೊಮà³à²®à³† ಚಂದà³à²°à²¨ ಬಹಳಷà³à²Ÿà³ à²à²¾à²—ಗಳನà³à²¨à³ ದà³à²°à²µà²°à³‚ಪದಲà³à²²à²¿ ಇಟà³à²Ÿà²¿à²¤à³à²¤à³†à²‚ದೠಸಾಮಾನà³à²¯à²µà²¾à²—ಿ ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ದà³à²°à²µà²¦ ಹೊರà²à²¾à²—ವನà³à²¨à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರವೆಂದೠಕರೆಯಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³† ಮತà³à²¤à³ ಇದರ ಆಳ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೫೦೦ ಕಿ.ಮೀ.ಗಳಿಂದ ಚಂದà³à²°à²¨ ಕೇಂದà³à²°à²¦à²µà²°à³†à²—ೂ ಇತà³à²¤à³†à²‚ದೠಅಂದಾಜೠಮಾಡಲಾಗಿದೆ.[೫]
ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರವೠತಣà³à²£à²—ಾಗà³à²µà²¾à²—, à²à²¿à²¨à³à²¨ ಸà³à²«à²Ÿà²¿à²•à³€à²•à²°à²£ ಮತà³à²¤à³ ವಿà²à³‡à²¦à²¨à²•à³à²•à³† ಒಳಗಾಗಿ, à²à³‚ರಸಾಯನಿಕ ದೃಷà³à²Ÿà²¿à²¯à²¿à²‚ದ ವಿà²à²¿à²¨à³à²¨à²µà²¾à²¦ ಕವಚ ಮತà³à²¤à³ ಚಿಪà³à²ªà³à²—ಳನà³à²¨à³ ಸೃಷà³à²Ÿà²¿à²¸à²¿à²¤à³. ಮà³à²³à³à²—à³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³à²¦ ಆಲಿವೀನà³, ಕà³à²²à²¿à²¨à³‹à²ªà³ˆà²°à²¾à²•à³à²¸à³€à²¨à³ ಮತà³à²¤à³ ಆರà³à²¥à³‹à²ªà³ˆà²°à²¾à²•à³à²¸à³€à²¨à³à²—ಳಂಥ ಖನಿಜಗಳಿಂದ ಕವಚವೠರೂಪà³à²—ೊಂಡಿತೆಂದೠಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಶಿಲಾಪಾಕ ಸಾಗರವೠಮà³à²•à³à²•à²¾à²²à³ à²à²¾à²— ಸà³à²«à²Ÿà²¿à²•à³€à²•à²°à²£à²—ೊಂಡ ಮೇಲೆ ಅನಾರà³à²¥à³Šà²¸à³ˆà²Ÿà³ ಎಂಬ ಖನಿಜವೠತನà³à²¨ ಹಗà³à²°à²¤à³†à²¯ ಕಾರಣದಿಂದ ಮೇಲೆ ತೇಲಿಬಂದೠಚಿಪà³à²ªà²¨à³à²¨à³ ನಿರà³à²®à²¿à²¸à²¿à²¤à³†à²‚ದೠಸಹ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.[೫]
ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಸà³à²«à²Ÿà²¿à²•à³€à²•à²°à²£à²—ೊಂಡ ದà³à²°à²µà²—ಳೠಚಿಪà³à²ªà³ ಮತà³à²¤à³ ಕವಚದ ನಡà³à²µà³† ಸಿಲà³à²•à²¿à²•à³Šà²‚ಡಿರà³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³à²¦à²µà²²à³à²²à²¦à³†, ಇವೠಪರಸà³à²ªà²° ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾಗದ ಹಾಗೂ ಶಾಖೋತà³à²ªà²¨à³à²¨ ಮಾಡà³à²µ ಧಾತà³à²—ಳಾಗಿದà³à²¦à²µà³. ಈ à²à²¾à²—ದಲà³à²²à²¿ ಪೊಟಾಷಿಯಂ (K), ವಿರಳ ಧಾತà³à²—ಳೠ(REE) ಮತà³à²¤à³ ರಂಜಕಗಳೠ(P) ಇರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ ಇದನà³à²¨à³ ಸಂಕà³à²·à²¿à²ªà³à²¤à²µà²¾à²—ಿ KREEP ಎಂದೠಕರೆಯಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³†.[೧à³]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] à²à³‚ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ವಿಕಸನ
ಚಂದà³à²°à²¨ ಶಿಲಾಪಾಕ-ಸಾಗರೋತà³à²¤à²° ವಿಕಸನದ ದೊಡà³à²¡ à²à²¾à²—ವೠಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಕà³à²³à²¿à²—ಳ ನಿರà³à²®à²¾à²£à²¦à²¿à²‚ದ ಕೂಡಿತà³à²¤à³. ಚಂದà³à²°à²¨ à²à³‚ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ಕಾಲವನà³à²¨à³ ನೆಕà³à²Ÿà²¾à²°à²¿à²¸à³, ಇಂಬà³à²°à²¿à²¯à²‚, ಎರಾಟೊಸà³à²¥à³†à²¨à³†à²¸à³, ಮತà³à²¤à³ ಕೋಪರà³à²¨à²¿à²•à²¸à³à²—ಳಂತಹ ಕೆಲವೠಗಮನಾರà³à²¹à²µà²¾à²¦ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಘಟನೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಎಲà³à²²à²¾ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³† ಘಟನೆಗಳ ಕಾಲಗಳನà³à²¨à³ ಖಚಿತವಾಗಿ ಇನà³à²¨à³‚ ನಿರà³à²§à²°à²¿à²¸à²¦à²¿à²¦à³à²¦à²°à³‚ (ಹಲವೠಘಟನೆಗಳ ಕಾಲಗಳನà³à²¨à³ ಇನà³à²¨à³‚ ಚರà³à²šà²¿à²¸à²²à²¾à²—à³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³†), ಸà³à²¥à³‚ಲವಾದ ಅಧà³à²¯à²¯à²¨à²—ಳಿಗೆ ಇವೠಉಪಯà³à²•à³à²¤à²µà²¾à²—ಿವೆ. ಆವರಣ ಪà³à²°à²¸à³à²¤à²°à²¦ ಸೃಷà³à²Ÿà²¿à²—ೆ ಅಪà³à²ªà²³à²¿à²•à³†à²—ಳ ನಿರಂತರ ಪರಿಣಾಮಗಳೇ ಕಾರಣ.
ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದ ಇನà³à²¨à³Šà²‚ದೠà²à³‚ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ಪà³à²°à²•à³à²°à²¿à²¯à³†à²¯à³†à²‚ದರೆ, ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳಲà³à²²à²¿ ನಡೆದ ಅಗà³à²¨à²¿à²ªà²°à³à²µà²¤à²—ಳ ಚಟà³à²µà²Ÿà²¿à²•à³†. ಚಂದà³à²°à²¨ ಈ à²à²¾à²—ಗಳಲà³à²²à²¿ ಶಾಖೋತà³à²ªà²¨à³à²¨ ಮಾಡà³à²µ ಇಂಥ ಚಟà³à²µà²Ÿà²¿à²•à³†à²—ಳಿಂದ ಕೆಳಗಿರà³à²µ ಕವಚವೠಬಿಸಿಯಾಗಿ à²à²¾à²—ಶಃ ಕರಗಿರà³à²¤à³à²¤à²¿à²¤à³à²¤à³. ಕರಗಿದ ಈ ಶಿಲಾಪಾಕಗಳ ಕೆಲವೠà²à²¾à²—ಗಳೠಮೇಲà³à²®à³ˆà²—ೆ à²à²°à²¿ ಹೊರಚಿಮà³à²®à²¿à²¦à²µà³. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಇಂದಿಗೂ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮà³à²®à³à²®à³à²–ದ ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಕಪà³à²ªà³à²¶à²¿à²²à³†à²¯ ಹೆಚà³à²šà²¿à²¨ ಸಾಂದà³à²°à²¤à³†à²¯à²¨à³à²¨à³ ಕಾಣಬಹà³à²¦à³.[೫] ಈ à²à³‚ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ವಲಯದ ಬಹà³à²¤à³‡à²• ಮಟà³à²Ÿà²¸à²¦ ಕಪà³à²ªà³à²¶à²¿à²²à³†à²¯à³ ಇಂಬà³à²°à²¿à²¯à²¨à³ ಕಾಲದಲà³à²²à²¿ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೩೦೦-೩೫೦ ಕೋಟಿವರà³à²·à²—ಳ ಹಿಂದೆ ಹೊರಚಿಮà³à²®à²¿à²¤à³. ಆದರೆ, ಕೆಲವೠಕಾಲನಿರà³à²§à²°à²¿à²¤ ಮಾದರಿಗಳೠ೪೨೦ ಕೋಟಿ ವರà³à²·à²—ಳಷà³à²Ÿà³ ಹಳೆಯವà³,[೨೮] ಮತà³à²¤à³ ಕà³à²³à²¿ ಎಣಿಕೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತಿಳಿದà³à²¬à²‚ದ ಹೊಸ ಹೊರಚಿಮà³à²®à²¿à²•à³†à²—ಳೠಕೇವಲ ೧೨೦ ಕೋಟಿ ವರà³à²·à²¦ ಹಿಂದೆ ಆದವà³.[೨೯]
ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ವೈಶಿಷà³à²Ÿà³à²¯à²—ಳೠಕಾಲಾಂತರದಲà³à²²à²¿ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಒಳಪಡà³à²¤à³à²¤à²µà³†à²¯à³‡ ಇಲà³à²²à²µà³‡ ಎಂಬà³à²¦à²° ಬಗà³à²—ೆ ವಿವಾದ-ವಿರೋಧಗಳಿವೆ. ಕà³à²³à²¿à²—ಳೠಮಾಯವಾಗಿ ಮತà³à²¤à³† ಪà³à²°à²¤à³à²¯à²•à³à²·à²µà²¾à²—à³à²¤à³à²¤à²µà³†à²¯à³†à²‚ದೂ, ಹಾಗೂ ಕೆಲವೠಇತರ ಅಸà³à²¥à²¿à²° ಪà³à²°à²•à³à²°à²¿à²¯à³†à²—ಳ ಬಗà³à²—ೆ ಕೆಲವೠವೀಕà³à²·à²•à²°à³ ಮಾತನಾಡಿದà³à²¦à²¾à²°à³†. ಪà³à²°à²¸à³à²¤à³à²¤à²¦à²²à³à²²à²¿ ಈ ರೀತಿಯ ಹಲವೠವೀಕà³à²·à²£à³†à²—ಳೠà²à³à²°à²¾à²‚ತಿಯೆಂದೠನಂಬಲಾಗಿದೆ. ವಿವಿಧ ಬೆಳಕಿನ ಸನà³à²¨à²¿à²µà³‡à²¶à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²¨ ವೀಕà³à²·à²£à³†, ತಪà³à²ªà²¾à²¦ ವೀಕà³à²·à²£à³†, ಅಥವಾ ಮà³à²‚ಚಿನ ಚಿತà³à²°à²—ಳೠನಿಖರವಾಗಿಲà³à²²à²¦à²¿à²°à³à²µà³à²¦à³, ಹೀಗೆ ಹಲವೠಕಾರಣಗಳಿಂದ ವೀಕà³à²·à²•à²°à³ ತಪà³à²ªà³ ತೀರà³à²®à²¾à²¨à²•à³à²•à³† ಬಂದಿದà³à²¦à²¿à²°à²¬à²¹à³à²¦à³. ಆದರೆ, ಅನಿಲದ ಹೊರಸೂಸà³à²µà²¿à²•à³†à²¯à³ ಒಮà³à²®à³Šà²®à³à²®à³† ನಡೆಯà³à²¤à³à²¤à²¦à³†à²‚ದೠನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿದà³à²¬à²‚ದಿದೆ. ಈ ಹೊರಸೂಸà³à²µ ಘಟನೆಗಳಿಂದ ಕೆಲವೠಅಸà³à²¥à²¿à²° ಪà³à²°à²•à³à²°à²¿à²¯à³†à²—ಳೠನಡೆದಿದà³à²¦à²°à³‚ ಇರಬಹà³à²¦à³. ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¯ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೩ ಕಿ.ಮೀ. ವà³à²¯à²¾à²¸à²¦ ವಲಯವೠಸà³à²®à²¾à²°à³ ೧೦ ಲಕà³à²· ವರà³à²·à²—ಳ ಹಿಂದಿನ ಅನಿಲ ಹೊರಸೂಸà³à²µà²¿à²•à³†à²¯à²¿à²‚ದ ಮಾರà³à²ªà²Ÿà³à²Ÿà²¿à²¤à³†à²‚ದೠಇತà³à²¤à³€à²šà³†à²—ೆ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.[೩೦][೩೧]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಕಕà³à²·à³† ಮತà³à²¤à³ à²à³‚ಮಿಯ ಜೊತೆ ಸಂಬಂಧ
ಸà³à²¥à²¿à²° ನಕà³à²·à²¤à³à²°à²—ಳಿಗೆ ಸಾಪೇಕà³à²·à²µà²¾à²—ಿ ಚಂದà³à²°à²µà³ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೨à³.೩ ದಿನಗಳಿಗೊಮà³à²®à³† à²à³‚ಮಿಯ ಸà³à²¤à³à²¤ ಒಂದೠಪರಿà²à³à²°à²®à²£à³†à²¯à²¨à³à²¨à³ ಮಾಡà³à²¤à³à²¤à²¦à³† (ಚಂದà³à²°à²¨ ನಾಕà³à²·à²¤à³à²°à²¿à²• ಅವಧಿ). ಆದರೆ, à²à³‚ಮಿಯೂ ಸೂರà³à²¯à²¨ ಸà³à²¤à³à²¤ ತನà³à²¨ ಕಕà³à²·à³†à²¯à²²à³à²²à²¿ ಚಲಿಸà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಅದೇ ಕಲೆಯೠಪà³à²¨à²ƒ ಕಾಣಲೠಸà³à²µà²²à³à²ª ಹೆಚà³à²šà³ ಸಮಯ, ಅಂದರೆ, ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೨೯.೫ ದಿನಗಳೠ(ಚಂದà³à²°à²¨ ಯà³à²¤à²¿ ಅವಧಿ) ಬೇಕಾಗà³à²¤à³à²¤à²µà³†.[೧] ಸೌರಮಂಡಲದ ಬಹà³à²¤à³‡à²• ಉಪಗà³à²°à²¹à²—ಳಂತಲà³à²²à²¦à³†, ಚಂದà³à²°à²µà³ à²à³‚ಮಿಯ ಸಮà²à²¾à²œà²•à²¦ ಸಮತಳದ ಬಳಿ ಪರಿà²à³à²°à²®à²¿à²¸à²¦à³†, ಕà³à²°à²¾à²‚ತಿವೃತà³à²¤à²¦ ಸಮತಳದ ಬಳಿ ಪರಿà²à³à²°à²®à²¿à²¸à³à²¤à³à²¤à²¦à³†.
ಉಬà³à²¬à²°à²µà²¿à²³à²¿à²¤à²—ಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ, à²à³‚ಮಿ ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²°à³ ಪರಸà³à²ªà²° ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದೠಹಲವೠಪರಿಣಾಮಗಳನà³à²¨à³ ಉಂಟà³à²®à²¾à²¡à³à²¤à³à²¤à²µà³†. à²à³‚ಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಬಹà³à²¤à³‡à²• ಉಬà³à²¬à²°à²µà²¿à²³à²¿à²¤ ಪರಿಣಾಮಗಳೠಚಂದà³à²°à²¨à²¿à²‚ದಲೇ ಉಂಟಾಗಿ, ಸೂರà³à²¯à²¨à²¿à²‚ದ ಗಮನಾರà³à²¹à²µà²¾à²¦ ಉಬà³à²¬à²°à²µà²¿à²³à²¿à²¤à²—ಳೠಆಗà³à²µà³à²¦à²¿à²²à³à²². ಈ ಉಬà³à²¬à²°à²µà²¿à²³à²¿à²¤à²—ಳಿಂದ à²à³‚ಮಿ-ಚಂದà³à²°à²° ಸರಾಸರಿ ದೂರವೠಶತಮಾನಕà³à²•à³† ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೪ ಮೀ.ಗಳಷà³à²Ÿà³, ಅಥವಾ ವರà³à²·à²•à³à²•à³† ೪ ಸೆಂ.ಮೀ. ಗಳಷà³à²Ÿà³ ಹೆಚà³à²šà²¾à²—à³à²¤à³à²¤à²¦à³†.[೩೨] ಕೋನೀಯ ಸಂವೇಗ ಸಂರಕà³à²·à²£à³†à²¯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಚಂದà³à²°à²¨ ದೀರà³à²˜à²¾à²°à³à²§ ಅಕà³à²·à²µà³ ದೊಡà³à²¡à²¦à²¾à²—à³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³à²¦à²‚ತೆಯೇ à²à³‚ಮಿಯ ಅಕà³à²·à³€à²¯ ಪರಿà²à³à²°à²®à²£ ಕಾಲವೠಒಂದೠಶತಮಾನದಲà³à²²à²¿ ಪà³à²°à²¤à²¿à²¦à²¿à²¨à²µà³‚ ೦.೦೦೨ ಕà³à²·à²£à²—ಳಷà³à²Ÿà³ ದೊಡà³à²¡à²¦à²¾à²—à³à²µà²‚ತೆ ನಿಧಾನವಾಗà³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³†.[೩೩]
à²à³‚ಮಿ-ಚಂದà³à²° ವà³à²¯à²µà²¸à³à²¥à³†à²¯à²¨à³à²¨à³ ಒಮà³à²®à³Šà²®à³à²®à³† ಗà³à²°à²¹-ಉಪಗà³à²°à²¹ ವà³à²¯à²µà²¸à³à²¥à³†à²¯à³†à²‚ದೠಪರಿಗಣಿಸದೆ, ಜೋಡಿಗà³à²°à²¹à²—ಳೆಂದೠಕರೆಯಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಇದಕà³à²•à³† ಕಾರಣ, à²à³‚ಮಿಗೆ ಸಾಪೇಕà³à²·à²µà²¾à²—ಿ ಚಂದà³à²°à²¨ ಗಾತà³à²° ಸಾಕಷà³à²Ÿà³ ದೊಡà³à²¡à²¦à²¾à²—ಿರà³à²µà³à²¦à³; ಚಂದà³à²°à²µà³ à²à³‚ಮಿಯ ೧/೪ರಷà³à²Ÿà³ ವà³à²¯à²¾à²¸à²µà²¨à³à²¨à³ ಮತà³à²¤à³ ೧/೮೧ರಷà³à²Ÿà³ ದà³à²°à²µà³à²¯à²°à²¾à²¶à²¿à²¯à²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೆ, à²à³‚ಮಿ-ಚಂದà³à²° ವà³à²¯à²µà²¸à³à²¥à³†à²¯ à²à²¾à²°à²•à³‡à²‚ದà³à²°à²µà³ à²à³‚ಮಿಯ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¨ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೧à³à³¦à³¦à²•à²¿.ಮೀ. ಕೆಳಗೆ (ಸರಾಸರಿ) ಇರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಈ ಜೋಡಿಗà³à²°à²¹à²¦ ವà³à²¯à²¾à²–à³à²¯à²¾à²¨à²µà²¨à³à²¨à³ ಹಲವರೠಒಪà³à²ªà³à²µà³à²¦à²¿à²²à³à²². ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¯à³ à²à³‚ಮಿಯ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¨ ೧/೧೦ à²à²¾à²—ಕà³à²•à²¿à²‚ತ ಕಡಿಮೆಯಿದà³à²¦à³, à²à³‚ಮಿಯ ಒಣನೆಲದ ಕಾಲà³à²à²¾à²— ವಿಸà³à²¤à³€à²°à³à²£à²µà²¨à³à²¨à³ ಮಾತà³à²° ಹೊಂದಿದೆ (ರಷà³à²¯à²¾, ಕೆನಡಾ, ಮತà³à²¤à³ ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²—ಳ ಒಟà³à²Ÿà³ ವಿಸà³à²¤à³€à²°à³à²£à²¦à²·à³à²Ÿà³).
3753 Cruithne ಎಂಬ ಕà³à²·à³à²¦à³à²°à²—à³à²°à²¹à²µà³ à²à³‚ಮಿಯ ಜೊತೆ ಒಂದೠಅಪರೂಪದ ಕà³à²¦à³à²°à³† ಲಾಳಾಕಾರದ ಕಕà³à²·à³†à²¯à²²à³à²²à²¿ ಇರà³à²µà³à²¦à²¨à³à²¨à³ ೧೯೯à³à²°à²²à³à²²à²¿ ಪತà³à²¤à³† ಹಚà³à²šà²²à²¾à²¯à²¿à²¤à³. ಆದರೆ, ಈ ಕಕà³à²·à³†à²¯à³ ದೀರà³à²˜ ಕಾಲದವರೆಗೆ ಸà³à²¥à²¿à²°à²µà²¾à²—ಿರà³à²µà³à²¦à²¿à²²à³à²²à²µà²¾à²¦à³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಖಗೋಳಶಾಸà³à²¤à³à²°à²œà³à²žà²°à³ ಈ ಕà³à²·à³à²¦à³à²°à²—à³à²°à²¹à²µà²¨à³à²¨à³ à²à³‚ಮಿಯ ಇನà³à²¨à³Šà²‚ದೠಉಪಗà³à²°à²¹à²µà³†à²‚ದೠಪರಿಗಣಿಸà³à²µà³à²¦à²¿à²²à³à²².[೩೪] ಇದರ ನಂತರ, (54509) 2000 PH5, (85770) 1998 UP1 ಮತà³à²¤à³ 2002 AA29ಗಳೆಂಬ ಮೂರೠà²à³‚ಮಿಗೆ ಹತà³à²¤à²¿à²°à²µà²¿à²°à³à²µ ಕà³à²·à³à²¦à³à²°à²—à³à²°à²¹à²—ಳನà³à²¨à³ ಕಂಡà³à²¹à²¿à²¡à²¿à²¯à²²à²¾à²—ಿದೆ.[೩೫]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳà³
ಸೂರà³à²¯, à²à³‚ಮಿ ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²°à³†à²²à³à²²à²°à³‚ ಒಂದೇ ಸರಳ ರೇಖೆಯಲà³à²²à²¿ ಇದà³à²¦à²¾à²— ಮಾತà³à²° ಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳೠಉಂಟಾಗà³à²¤à³à²¤à²µà³†. ಅಮಾವಾಸà³à²¯à³†à²¯ ಬಳಿ, ಚಂದà³à²°à²¨à³ ಸೂರà³à²¯ ಮತà³à²¤à³ à²à³‚ಮಿಗಳ ನಡà³à²µà³† ಇದà³à²¦à²¾à²—, ಸೂರà³à²¯ ಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳೠಉಂಟಾಗಬಹà³à²¦à³. ಹೋಲಿಕೆಯಲà³à²²à²¿, ಚಂದà³à²° ಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳೠಹà³à²£à³à²£à²¿à²®à³†à²¯ ಬಳಿ, à²à³‚ಮಿಯೠಸೂರà³à²¯ ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²° ನಡà³à²µà³† ಇರà³à²µà²¾à²— ಚಂದà³à²° ಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳೠಉಂಟಾಗà³à²¤à³à²¤à²µà³†. ಚಂದà³à²°à²¨ ಕಕà³à²·à³†à²¯à³ à²à³‚ಮಿಯ ಕಕà³à²·à³†à²¯ ಸಮತಳಕà³à²•à³† ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೫° ಓರೆಯಲà³à²²à²¿ ಇರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಪà³à²°à²¤à²¿ ಹà³à²£à³à²£à²¿à²®à³†/ಅಮಾವಾಸà³à²¯à³†à²¯à²‚ದೠಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳೠಉಂಟಾಗà³à²µà³à²¦à²¿à²²à³à²². ಗà³à²°à²¹à²£à²µà²¾à²—ಲೠಚಂದà³à²°à²¨à³ ಈ ಎರಡೠಕಕà³à²·à²¾ ಸಮತಳಗಳನà³à²¨à³ ಛೇದಿಸà³à²µ ಬಿಂದà³à²—ಳ ಬಳಿ ಇರಬೇಕà³.[೩೬]
à²à³‚ಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಂತೆ ಚಂದà³à²° ಮತà³à²¤à³ ಸೂರà³à²¯à²° ಕೋನ ವà³à²¯à²¾à²¸à²—ಳೠಸà³à²®à²¾à²°à³ ಒಂದೇ ಆಗಿರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಪೂರà³à²£ ಗà³à²°à²¹à²£ ಮತà³à²¤à³ ಕಂಕಣ ಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳೆಂಬ ಎರಡೠರೀತಿಯ ಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳೠಉಂಟಾಗಬಹà³à²¦à³.[೩à³] ಪೂರà³à²£ ಗà³à²°à²¹à²£à²¦à²²à³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²¨à³ ಸೂರà³à²¯à²¨à²¨à³à²¨à³ ಸಂಪೂರà³à²£à²µà²¾à²—ಿ ಮರೆಮಾಡಿ, ಸೂರà³à²¯à²¨ ಪà³à²°à²à²¾à²µà²²à²¯à²µà³ ಬರಿಗಣà³à²£à²¿à²—ೆ ಕಾಣಿಸà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. à²à³‚ಮಿ ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²° ನಡà³à²µà³†à²¯à²¿à²°à³à²µ ಅಂತರವೠನಿಧಾನವಾಗಿ ಹೆಚà³à²šà³à²¤à³à²¤à²¿à²°à³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, à²à³‚ಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಂತೆ ಚಂದà³à²°à²¨ ಕೋನವà³à²¯à²¾à²¸à²µà³ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗà³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³†. ಇದರರà³à²¥, ಕೋಟà³à²¯à²¾à²‚ತರ ವರà³à²·à²—ಳ ಹಿಂದೆ ಚಂದà³à²°à²¨à³ ಪà³à²°à²¤à²¿à²¬à²¾à²°à²¿à²¯à³‚ ಸೂರà³à²¯à²¨à²¨à³à²¨à³ ಸಂಪೂರà³à²£à²µà²¾à²—ಿ ಮರೆಮಾಡà³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³à²¦à³à²¦à²°à²¿à²‚ದ ಕಂಕಣ ಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳೠಆಗà³à²¤à³à²¤à²¿à²°à²²à²¿à²²à³à²². ಇದೇ ರೀತಿ, ಇನà³à²¨à³ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೬೦ ಕೋಟಿ ವರà³à²·à²—ಳಲà³à²²à²¿ (ಸೂರà³à²¯à²¨ ಕೋನ ವà³à²¯à²¾à²¸à²µà³ ಬದಲಾಗದಿದà³à²¦à²²à³à²²à²¿) ಚಂದà³à²°à²¨à³ ಸೂರà³à²¯à²¨à²¨à³à²¨à³ ಸಂಪೂರà³à²£à²µà²¾à²—ಿ ಮರೆಮಾಡಲೠಆಗದೆ, ಕೇವಲ ಕಂಕಣ ಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳೠಉಂಟಾಗà³à²¤à³à²¤à²µà³†.[೩೬]
ಗà³à²°à²¹à²£à²—ಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇನà³à²¨à³Šà²‚ದೠವಿಷಯವೆಂದರೆ ಮರೆಮಾಡà³à²µà²¿à²•à³†. ಚಂದà³à²°à²µà³ ನಮà³à²® ಬಾನಿನಲà³à²²à²¿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೦.೫° ಅಗಲದ ವೃತà³à²¤à²¾à²•à²¾à²°à²¦ ವಲಯವನà³à²¨à³ ಆಕà³à²°à²®à²¿à²¸à²¿à²•à³Šà²³à³à²³à³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಒಂದೠಗà³à²°à²¹ ಅಥವಾ ನಕà³à²·à²¤à³à²°à²µà³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಹಿಂದೆ ಹಾದà³à²¹à³‹à²¦à²¾à²—, ಅದೠನಮà³à²® ನೋಟದಿಂದ ಮರೆಯಾಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಸೂರà³à²¯ ಗà³à²°à²¹à²£à²µà³ ವಾಸà³à²¤à²µà²¦à²²à³à²²à²¿ ಸೂರà³à²¯à²¨ ಮರೆಮಾಡà³à²µà²¿à²•à³†. ಚಂದà³à²°à²¨à³ à²à³‚ಮಿಗೆ ಹತà³à²¤à²¿à²°à²¦à²²à³à²²à²¿ ಇರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ ಪà³à²°à²¤à³à²¯à³‡à²• ನಕà³à²·à²¤à³à²°à²—ಳ ಮರೆಮಾಡà³à²µà²¿à²•à³†à²—ಳೠಎಲà³à²²à³†à²¡à³†à²—ಳಲà³à²²à³‚ ಅಥವಾ ಎಲà³à²²à²¾ ಸಮಯಗಳಲà³à²²à³‚ ಕಾಣಿಸà³à²µà³à²¦à²¿à²²à³à²². ಚಂದà³à²°à²¨ ಕಕà³à²·à³†à²¯ ಅಯನದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಪà³à²°à²¤à²¿ ವರà³à²·à²µà³‚ ಬೇರೆಯೇ ನಕà³à²·à²¤à³à²°à²—ಳೠಮರೆಯಾಗà³à²¤à³à²¤à²µà³†.[೩೮]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ವೀಕà³à²·à²£à³†
ಅತಿ ಕಾಂತಿಯà³à²¤à²µà²¾à²¦ ಹà³à²£à³à²£à²¿à²®à³†à²—ಳಂದೠಚಂದà³à²°à²¨ ಗೋಚರ ಪà³à²°à²®à²¾à²£à²µà³ −೧೨.೬ ರವರೆಗೂ ಇರà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಹೋಲಿಕೆಯಲà³à²²à²¿, ಸೂರà³à²¯à²¨ ಗೋಚರ ಪà³à²°à²®à²¾à²£à²µà³ −೨೬.೮ರಷà³à²Ÿà³ ಇರà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಚಂದà³à²°à²µà³ ಚತà³à²°à³à²¥à²¾à²‚ಶದಲà³à²²à²¿à²¦à³à²¦à²¾à²— ಅದರ ಹೊಳಪೠಪೂರà³à²£ ಚಂದà³à²°à²¨ ಅರà³à²§ à²à²¾à²—ವಿರದೆ, ಕೇವಲ ೧/೧೦ à²à²¾à²— ಇರà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಇದಕà³à²•à³† ಕಾರಣ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¯à³ ಒಳà³à²³à³†à²¯ ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²•à²µà²²à³à²²à²¦à²¿à²°à³à²µà³à²¦à³ ಮತà³à²¤à³ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¨ ಮೇಲೆ ಬೀಳà³à²µ ನೆರಳà³à²—ಳೂ ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¿à²¤ ಬೆಳಕನà³à²¨à³ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡà³à²¤à³à²¤à²µà³†.
ದಿಗಂತದ ಹತà³à²¤à²¿à²°à²µà²¿à²¦à³à²¦à²¾à²— ಚಂದà³à²°à²µà³ ದೊಡà³à²¡à²¦à²¾à²—ಿ ಕಾಣà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಇದೠಕೇವಲ ಮಾನಸಿಕ à²à³à²°à²¾à²‚ತಿ (ಚಂದà³à²° à²à³à²°à²¾à²‚ತಿ ಲೇಖನವನà³à²¨à³ ನೋಡಿ). à²à³‚ಮಿಯಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ಚಂದà³à²°à²¨ ಕೋನವà³à²¯à²¾à²¸à²µà³ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ಅರà³à²§ ಡಿಗà³à²°à²¿à²¯à²·à³à²Ÿà²¿à²°à³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ವಾಸà³à²¤à²µà²¦à²²à³à²²à²¿, ಚಂದà³à²°à²µà³ ದಿಗಂತದ ಹತà³à²¤à²¿à²° ಇರà³à²µà²¾à²— ಅದರ ಕೋನವà³à²¯à²¾à²¸à²µà³ ಬಾನ ನೆತà³à²¤à²¿à²¯à²²à³à²²à²¿à²°à³à²µ ವà³à²¯à²¾à²¸à²•à³à²•à²¿à²‚ತ ೧.೫% ಕಡಿಮೆ ಇರà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ನೆತà³à²¤à²¿à²¯ ಮೇಲಿರà³à²µà²¾à²— ಚಂದà³à²°à²µà³ à²à³‚ಮಿಯಿಂದ ಸà³à²®à²¾à²°à³ ೧ à²à³‚ಮಿ ತà³à²°à²¿à²œà³à²¯à²—ಳಷà³à²Ÿà³ ಹೆಚà³à²šà³ ದೂರವಿರà³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ ಹೀಗಾಗà³à²¤à³à²¤à²¦à³†.
ಚಂದà³à²°à²µà³ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¨à²¾à²‚ಶವನà³à²¨à³ ಹೊಂದಿದà³à²¦à³, ತನà³à²¨ ಮೇಲೆ ಬೀಳà³à²µ ಬೆಳಕಿನ à³% ನà³à²¨à³ ಮಾತà³à²° ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¿à²¸à³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಇದೠಸà³à²®à²¾à²°à³ ಕಲà³à²²à²¿à²¦à³à²¦à²²à²¿à²¨ ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¨à²¾à²‚ಶದಷà³à²Ÿà³‡ ಇದೆ. ಆದರೂ, ದೃಷà³à²Ÿà²¿ à²à³à²°à²¾à²‚ತಿಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಚಂದà³à²°à²µà³ ಶà³à²¦à³à²§ ಬಿಳಿಬಣà³à²£à²µà²¾à²—ಿ ಕಾಣà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಚಂದà³à²°à²¨ ಸà³à²¤à³à²¤à³à²®à³à²¤à³à²¤à²²à²¿à²¨à²²à³à²²à²¿ ಬೆಳಕನà³à²¨à³ ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¿à²¸à³à²µ ಬೇರಾವà³à²¦à³‚ ವಸà³à²¤à³ ಇಲà³à²²à²¦à²¿à²°à³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ನಮà³à²® ದೃಷà³à²Ÿà²¿ ವಲಯದಲà³à²²à²¿ ಇದೠಅತಿ ಪà³à²°à²•à²¾à²¶à²®à²¾à²¨à²µà²¾à²¦ ವಸà³à²¤à³à²µà²¿à²¨à²‚ತೆ ಕಾಣà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಅಂದರೆ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಜೊತೆ ಹೋಲಿಸà³à²µà³à²¦à²•à³à²•à³† ನಿಕಟದಲà³à²²à²¿ ಬೇರೇನೂ ವಸà³à²¤à³à²—ಳಿಲà³à²². ಇದಕà³à²•à³† ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ, ಒಂದೠಕತà³à²¤à²²à³† ಕೋಣೆಯಲà³à²²à²¿ ಇದà³à²¦à²¿à²² ಒಂದೠತà³à²£à³à²•à²¿à²¨ ಮೇಲೆ ಸಣà³à²£à²¦à³Šà²‚ದೠಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣವನà³à²¨à³ ಹಾಯಿಸಿದರೆ, ಆ ತà³à²£à³à²•à³ ಬೆಳà³à²³à²—ೆ ಕಾಣà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಆದರೆ, ಅದೇ ಬೆಳಕನà³à²¨à³ ಇಡೀ ಕೋಣೆಯತà³à²¤ ಹಾಯಿಸಿದರೆ, ಇದà³à²¦à²¿à²²à³ ಪà³à²¨à²ƒ ಕಪà³à²ªà²¾à²—ಿ ಕಾಣà³à²¤à³à²¤à²¦à³†.
ಚಂದà³à²°à²¨ ಗರಿಷà³à² ಉನà³à²¨à²¤à²¿à²¯à³ ದಿನದಿಂದ ದಿನಕà³à²•à³† ಬದಲಾಗಿ, ಸà³à²®à²¾à²°à³ ಸೂರà³à²¯à²¨ ಉನà³à²¨à²¤à²¿à²¯ ಮಿತಿಗಳೊಳಗೇ ಇರà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಇದೠಋತೠಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಕಲೆಯ ಮೇಲೂ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿ, ಚಳಿಗಾಲದ ಪೂರà³à²£ ಚಂದà³à²°à²µà³ ಅತಿ ಹೆಚà³à²šà²¿à²¨ ಉನà³à²¨à²¤à²¿à²¯à²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿರà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಅರà³à²§ ಚಂದà³à²°à²¨à³ ಕಾಣà³à²µ ದಿಕà³à²•à³ ಸಹ ವೀಕà³à²·à²¿à²¸à³à²µ ಎಡೆಯ ಅಕà³à²·à²¾à²‚ಶದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಸಮà²à²¾à²œà²•à²¦ ಬಳಿಯಿಂದ "ದೋಣಿಯಾಕಾರದ" ಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ನೋಡಬಹà³à²¦à³[೩೯]
ಸೂರà³à²¯à²¨à²‚ತೆ ಚಂದà³à²°à²µà³‚ ಸಹ ವಾಯà³à²®à²‚ಡಲದಿಂದ ಉಂಟಾಗà³à²µ ದೃಕà³-ಪರಿಣಾಮಗಳನà³à²¨à³ ಉಂಟà³à²®à²¾à²¡à³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ೨೨° ಪà³à²°à²à²¾à²µà²³à²¿à²¯ ಉಂಗà³à²°, ಮತà³à²¤à³ ಸಾಮಾನà³à²¯à²µà²¾à²—ಿ ತೆಳà³à²µà²¾à²¦ ಮೋಡಗಳ ಮೂಲಕ ಕಾಣà³à²µ ಸಣà³à²£ ಪà³à²°à²à²¾à²µà²²à²¯à²¦ ಉಂಗà³à²°à²—ಳೠಈ ಪರಿಣಾಮಗಳಲà³à²²à²¿ ಸೇರಿವೆ. à²à³‚ಮಿಯ ಆಗಸದಿಂದ ಚಂದà³à²°à²µà³ ಹೇಗೆ ಕಾಣà³à²¤à³à²¤à²¦à³†à²‚ಬà³à²¦à²° ಬಗà³à²—ೆ ಹೆಚà³à²šà²¿à²¨ ಮಾಹಿತಿಗಾಗಿ ಚಂದà³à²° ಕಲೆ ಲೇಖನವನà³à²¨à³ ನೋಡಿ.
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಅನà³à²µà³‡à²·à²£à³†
ದೂರದರà³à²¶à²•à²¦ ಆವಿಷà³à²•à²¾à²°à²¦ ನಂತರ ಚಂದà³à²°à²¨ ವೀಕà³à²·à²£à³†à²¯à²²à³à²²à²¿ ಸಾಕಷà³à²Ÿà³ ಪà³à²°à²—ತಿಯಾಯಿತà³. ಗೆಲಿಲಿಯೊ ಗೆಲಿಲೈ ಈ ಹೊಸ ಉಪಕರಣವನà³à²¨à³ ಚೆನà³à²¨à²¾à²—ಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡà³, ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ಮೇಲಿನ ಪರà³à²µà²¤à²—ಳೠಮತà³à²¤à³ ಕà³à²³à²¿à²—ಳನà³à²¨à³ ಅವಲೋಕಿಸಿದನà³.
ಶೀತಲ ಸಮರದ ಪà³à²°à²šà³‹à²¦à²¨à³†à²¯à²¿à²‚ದ ರಷà³à²¯à²¾ ಮತà³à²¤à³ ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²—ಳ ನಡà³à²µà³† ಬಾಹà³à²¯à²•à²¾à²¶à²¦ ಬಗà³à²—ೆ ಆಸಕà³à²¤à²¿à²¯à³ ಹೆಚà³à²šà²¾à²¦à²‚ತೆ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಬಗà³à²—ೆಯೂ ಹೆಚà³à²šà²¿à²¨ ಆಸಕà³à²¤à²¿ ಬೆಳೆಯಿತà³. ಹತà³à²¤à²¿à²°à²¦à²²à³à²²à²¿ ಹಾದà³à²¹à³‹à²—à³à²µ ಮತà³à²¤à³ ಇಳಿಯà³à²µ ಎರಡೂ ಥರದ ಮಾನವರಹಿತ ಶೋಧಕಗಳನà³à²¨à³, ಉಡಾವಣಾ ಸಾಮರà³à²¥à³à²¯à²µà³ ಅà²à²¿à²µà³ƒà²¦à³à²§à²¿à²¯à²¾à²—à³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³à²¦à²‚ತೆಯೇ ಉಡಾಯಿಸಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¿à²¤à³à²¤à³. ಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ತಲà³à²ªà²¿à²¦ ಯಾತà³à²°à³†à²—ಳಲà³à²²à²¿ ರಷà³à²¯à²¾à²¦ ಚಂದà³à²° ಕಾರà³à²¯à²•à³à²°à²®à²µà³ ಮೊದಲನೆಯದà³. ಲೂನಾ ೧೬, ೨೦, ೨೪ ಹಾಗೂ ಅಪೋಲೋ ೧೧, ೧೨, ೧೪, ೧೫, ೧೬ ಮತà³à²¤à³ ೧ೠಯಾತà³à²°à³†à²—ಳೠಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲಿನಿಂದ ಕಲà³à²²à³-ಮಣà³à²£à³à²—ಳ ಮಾದರಿಗಳನà³à²¨à³ à²à³‚ಮಿಗೆ ತಂದಿವೆ.
ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²¦ ಅಪೋಲೊ ೧೧ ಯಾತà³à²°à³†à²¯ ನಾಕಯನಾಗಿ ನೀಲೠಆರà³à²®à³â€Œà²¸à³à²Ÿà³à²°à²¾à²‚ಗà³à²¨à³ ಜà³à²²à³ˆ ೨೧, ೧೯೬೯ರಂದೠ೦೨:೫೬ UTC ಸಮಯದಲà³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಕಾಲಿರಿಸಿ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ಮೊಟà³à²Ÿ ಮೊದಲ ಮಾನವನಾದನà³. ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ನಿಂತ ಕಟà³à²Ÿ ಕೊನೆಯ (೨೦೦à³à²°à²·à³à²Ÿà³ ಹೊತà³à²¤à²¿à²—ೆ) ಮಾನವನೆಂದರೆ, ಡಿಸೆಂಬರೠ೧೯à³à³¨à²°à²²à³à²²à²¿ ಅಪೋಲೋ ೧à³à²° ತಂಡದಲà³à²²à²¿à²¦à³à²¦ ಯà³à²œà³€à²¨à³ ಸೆರà³â€Œà²¨à²¾à²¨à³.
ಪà³à²°à²¤à²¿ ಅಪೋಲೋ ಯಾತà³à²°à³†à²¯à²²à³à²²à³‚ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ಮೇಲೆ ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ಉಪಕರಣಗಳನà³à²¨à³ ಸà³à²¥à²¾à²ªà²¿à²¸à²²à²¾à²¯à²¿à²¤à³. ಅಪೋಲೊ ಇಳಿದಾಣ ೧೨, ೧೪, ೧೫, ೧೬ ಮತà³à²¤à³ ೧ೠರಲà³à²²à²¿ ದೀರà³à²˜à²¾à²¯à³à²·à²¿ ALSEP (ಅಪೋಲೋ ಚಾಂದà³à²° ಮೇಲà³à²®à³ˆ ಪà³à²°à²¯à³‹à²— ವà³à²¯à²µà²¸à³à²¥à³†) ಉಪಕರಣಗಳನà³à²¨à³, ಮತà³à²¤à³ ಅಪೋಲೊ ೧೧ರ ತಾಣದಲà³à²²à²¿ ಅಲà³à²ªà²¾à²¯à³à²·à²¿à²¯à²¾à²¦ EASEP (ಮà³à²‚ಚಿನ ಅಪೋಲೋ ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ಪà³à²°à²¯à³‹à²— ವà³à²¯à²µà²¸à³à²¥à³†) ಉಪಕರಣವನà³à²¨à³ ಸà³à²¥à²¾à²ªà²¿à²¸à²²à²¾à²¯à²¿à²¤à³. ಉಷà³à²£ ಪà³à²°à²µà²¾à²¹ ಶೋಧಕಗಳà³, ಚಂದà³à²°à²•à²‚ಪನ ಮಾಪಕಗಳà³, ಕಾಂತತà³à²µ ಮಾಪಕಗಳೠಮತà³à²¤à³ ಹಿಮà³à²®à³à²–-ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²•à²—ಳನà³à²¨à³ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವೠಉಪಕರಣಗಳನà³à²¨à³ ALSEP ತಾಣಗಳೠಹೊಂದಿದà³à²¦à²µà³. ಹಣದ ಕೊರತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಸೆಪà³à²Ÿà³†à²‚ಬರೠ೩೦, ೧೯à³à³à²°à²‚ದೠà²à³‚ಮಿಗೆ ಪà³à²°à³‡à²·à²£à³†à²¯à²¨à³à²¨à³ ನಿಲà³à²²à²¿à²¸à²²à²¾à²¯à²¿à²¤à³. ಚಂದà³à²° ಲೇಸರೠರೇಂಜಿಂಗೠ(LLR) ಉಪಕರಣಗಳೠಕೆಲಸ ಮಾಡಲೠಯಾವà³à²¦à³‡ ವಿದà³à²¯à³à²¤à³-ಕೋಶದ ಅವಶà³à²¯à²•à²¤à³† ಇಲà³à²²à²¦à²¿à²°à³à²µà³à²¦à²°à²¿à²‚ದ, ಇವನà³à²¨à³ ಇಂದಿಗೂ ಬಳಸಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³†. ಈ ತಾಣಗಳಿಗೆ ಕೆಲವೇ ಸೆಂಟಿಮೀಟರà³à²—ಳಷà³à²Ÿà³ ನಿಖರತೆಯಲà³à²²à²¿ ತರಂಗಗಳನà³à²¨à³ ಕಳà³à²¹à²¿à²¸à²¿ ಅವà³à²—ಳ ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¨à²µà²¨à³à²¨à³ ಕಂಡà³à²¹à²¿à²¡à²¿à²¯à²¬à²¹à³à²¦à³. ಈ ಪà³à²°à²¯à³‹à²—ಗಳಿಂದ ಹೊರಬರà³à²µ ಮಾಹಿತಿಯನà³à²¨à³ ಬಳಸಿ, ಚಂದà³à²°à²¨ ಒಳà²à²¾à²—ದ ಗಾತà³à²°à²µà²¨à³à²¨à³ ನಿಖರವಾಗಿ ಕಂಡà³à²¹à²¿à²¡à²¿à²¯à²²à²¾à²—à³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³†.[೪೦]
೬೦ರ ದಶಕದ ಮಧà³à²¯à²¦à²¿à²‚ದ à³à³¦à²° ದಶಕದ ಮಧà³à²¯à²¦à²µà²°à³†à²—ೆ ಒಟà³à²Ÿà³ ೬೫ ಚಂದà³à²° ಇಳಿತಗಳೠ(ಇವà³à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಮಾನವ ಸಹಿತ/ರಹಿತಗಳೆರಡೂ ಸೇರಿದà³à²¦à²µà³ ಹಾಗೂ ೧೯à³à³§à²°à²²à³à²²à³‡ ೧೦ ಇಳಿತಗಳಾದವà³) ಆದವà³. ಆದರೆ, ೧೯à³à³¬à²° ಲೂನ ೨೪ರ ನಂತರ ಇಳಿತಗಳೠನಿಂತà³à²¹à³‹à²¦à²µà³. ರಷà³à²¯à²¾à²µà³ ತನà³à²¨ ದೃಷà³à²Ÿà²¿à²¯à²¨à³à²¨à³ ಶà³à²•à³à²° ಮತà³à²¤à³ ಅಂತರಿಕà³à²· ನಿಲà³à²¦à²¾à²£à²—ಳತà³à²¤ ಹರಿಸಿದರೆ, ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²µà³ ಮಂಗಳ ಮತà³à²¤à³ ಹೊರಗà³à²°à²¹à²—ಳ ಕಡೆಗೆ ಗಮನ ಹಾಯಿಸಿತà³. ೧೯೯೦ರಲà³à²²à²¿ ಜಪಾನà³à²¨ ಹೈಟನೠನೌಕೆಯೠಚಂದà³à²°à²¨ ಸà³à²¤à³à²¤ ಪರಿà²à³à²°à²®à²¿à²¸à²¿, ಜಪಾನà³â€Œà²¨à²¨à³à²¨à³ ಚಂದà³à²° ಕಕà³à²·à³†à²—ೆ ಕೃತಕ ನೌಕೆಯನà³à²¨à³ ಸೇರಿಸಿದ ಮೂರನೇ ರಾಷà³à²Ÿà³à²°à²µà²¨à³à²¨à²¾à²—ಿ ಮಾಡಿತà³. ಈ ನೌಕೆಯೠಹಗೊರà³à²®à³Š ಎಂಬ ಒಂದೠಸಣà³à²£ ಶೋಧಕವನà³à²¨à³ ಚಂದà³à²° ಕಕà³à²·à³†à²¯à²²à³à²²à²¿ ಬಿಟà³à²Ÿà²¿à²¤à³. ಆದರೆ, ಈ ಶೋಧಕದ ಪà³à²°à³‡à²·à²•à²µà³ ವಿಫಲವಾಗಿ, ಈ ಇಡೀ ಯಾತà³à²°à³†à²¯à³ ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ದೃಷà³à²Ÿà²¿à²¯à²¿à²‚ದ ಅನà³à²ªà²¯à³à²•à³à²¤à²µà²¾à²¯à²¿à²¤à³.
೧೯೯೪ರಲà³à²²à²¿ ಕಡೆಗೂ ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²µà³ ಚಂದà³à²°à²¨à²¤à³à²¤ ಹಿಂದಿರà³à²—ಿತೠ(ಆದರೆ, ಮಾನವರಹಿತ ನೌಕೆಗಳಲà³à²²à²¿). ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²¦ ರಕà³à²·à²£à²¾ ಇಲಾಖೆ ಮತà³à²¤à³ ನಾಸಾದ ನಡà³à²µà³† ಸಹಯೋಗದಿಂದ ನಡೆದ ಈ ಯಾತà³à²°à³†à²—ೆ ಕà³à²²à³†à²®à³†à²‚ಟೀನೠಎಂದೠಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತà³. ಈ ಯಾತà³à²°à³†à²¯à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೊದಲ ನಿಕಟ ಸà³à²¥à²³à²µà²°à³à²£à³€à²¯ ನಕà³à²·à³†à²—ಳನà³à²¨à³, ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¯ ಮೊದಲ ಬಹà³à²µà²°à³à²£à²ªà²Ÿà²² ಚಿತà³à²°à²—ಳನà³à²¨à³ ಒದಗಿಸಿತà³. ಇದರ ನಂತರ ೧೯೯೮ರಲà³à²²à²¿ ಲೂನಾರೠಪà³à²°à²¾à²¸à³à²ªà³†à²•à³à²Ÿà²°à³ ಯಾತà³à²°à³†à²¯à³ ನಡೆಯಿತà³. ಪà³à²°à²¾à²¸à³à²ªà³†à²•à³à²Ÿà²°à³â€Œà²¨ ನà³à²¯à³‚ಟà³à²°à²¾à²¨à³ ವರà³à²£à²ªà²Ÿà²²à²®à²¾à²ªà²•à²µà³ ಚಂದà³à²°à²¨ ಧà³à²°à³à²µà²—ಳ ಬಳಿ ಹೆಚà³à²šà²¿à²¨ ಜಲಜನಕದ ಸಾಂದà³à²°à²¤à³†à²¯à²¨à³à²¨à³ ಸೂಚಿಸಿತà³. ಇದೠಬಹà³à²¶à²ƒ ಶಾಶà³à²µà²¤à²µà²¾à²—ಿ ನೆರಳಿನಲà³à²²à²¿à²°à³à²µ ಕà³à²³à²¿à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಹೆಪà³à²ªà³à²—ಟà³à²Ÿà²¿à²¦ ನೀರನà³à²¨à³ ಸೂಚಿಸà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಸೆಪà³à²Ÿà³†à²‚ಬರೠ೨à³, ೨೦೦೩ರಂದೠಉಡಾಯಿಸಲಾದ ಸà³à²®à²¾à²°à³à²Ÿà³ ೧ ಯೂರೋಪಿಯನೠಗಗನನೌಕೆಯೠನವೆಂಬರೠ೧೫, ೨೦೦೪ರಿಂದ ಸೆಪà³à²Ÿà³†à²‚ಬರೠ೩, ೨೦೦೬ರವರೆಗೂ ಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ಪರಿà²à³à²°à²®à²¿à²¸à³à²¤à³à²¤à²¿à²¤à³à²¤à³.
ಜನವರಿ ೧೪, ೨೦೦೪ರಂದೠಅಮೇರಿಕ ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²¦ ಅಧà³à²¯à²•à³à²· ಜಾರà³à²œà³ ಬà³à²·à³ ಅವರೠ೨೦೨೦ರಷà³à²Ÿà³ ಹೊತà³à²¤à²¿à²—ೆ ಮಾನವರನà³à²¨à³ ಪà³à²¨à²ƒ ಚಂದà³à²°à²¨à²¤à³à²¤ ಕೊಂಡೊಯà³à²¯à³à²µ ಯೋಜನೆಗಳನà³à²¨à³ ವà³à²¯à²•à³à²¤à²ªà²¡à²¿à²¸à²¿à²¦à²°à³ (ಬಾಹà³à²¯à²¾à²•à²¾à²¶ ಅನà³à²µà³‡à²·à²£à²¾ ಧà³à²¯à³‡à²¯ ಲೇಖನವನà³à²¨à³ ನೋಡಿ).[೪೧] ನಾಸಾ ಈಗ ಚಂದà³à²°à²¨ ಒಂದೠಧà³à²°à³à²µà²¦ ಬಳಿ ಶಾಶà³à²µà²¤ ನೆಲೆಯನà³à²¨à³ ಕಟà³à²Ÿà³à²µ ಯೋಜನೆಯನà³à²¨à³ ತಯಾರಿಸà³à²¤à³à²¤à²¿à²¦à³†.[೪೨] ಜಪಾನೠದೇಶವೠLUNAR-A ಮತà³à²¤à³ ಸೆಲೀನೠಎಂಬ ಎರಡೠಚಂದà³à²° ಯಾತà³à²°à³†à²—ಳ ಯೋಜನೆಯನà³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆ. à²à²¾à²°à²¤à²µà³ ಫೆಬà³à²°à²µà²°à²¿ ೨೦೦೮ರಲà³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²¯à²¾à²¨à³ ೧ ಯಾತà³à²°à³†à²¯à²¿à²‚ದ ಶà³à²°à³à²®à²¾à²¡à²¿ ಹಲವೠಮಾನವರಹಿತ ಚಂದà³à²°à²¯à²¾à²¨à²—ಳ ಉದà³à²¦à³‡à²¶à²µà²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆ. ೨೦೧೦ ಅಥವಾ ೨೦೧೧ರಲà³à²²à²¿ ನಡೆಯಲಿರà³à²µ ಚಂದà³à²°à²¯à²¾à²¨à³ ೨ ಯಾತà³à²°à³†à²¯à³ ಒಂದೠಯಾಂತà³à²°à²¿à²• ಚಂದà³à²° ಪರà³à²¯à²Ÿà²•à²µà²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿರà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²µà³ ೨೦೦೮ರಲà³à²²à²¿ ಚಂದà³à²° ಬೇಹà³à²—ಾರಿಕಾ ಪರಿà²à³à²°à²®à²•à²µà²¨à³à²¨à³ ಉಡಾಯಿಸಲಿದೆ. ರಷà³à²¯à²¾à²µà³ ಮà³à²‚ಚೆ ತಡೆಹಿಡಿಯಲಾಗಿದà³à²¦ ಲೂನಾ-ಗà³à²²à³Šà²¬à³ ಕಾರà³à²¯à²•à³à²°à²®à²µà²¨à³à²¨à³ ಮà³à²‚ದà³à²µà²°à³†à²¸à³à²µà³à²¦à²¾à²—ಿ ಘೋಷಿಸಿದೆ. ಇದೠ೨೦೧೨ರಲà³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಇಳಿಯà³à²µ ಉದà³à²¦à³‡à²¶à²µà³à²³à³à²³ ಮಾನವರಹಿತ ಇಳಿà²à²¾à²— ಮತà³à²¤à³ ಪರಿà²à³à²°à²®à²•à²µà²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆ.[೪೩]
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಮಾನವ ತಿಳà³à²µà²³à²¿à²•à³†
ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಕಲೆ ಮತà³à²¤à³ ಸಾಹಿತà³à²¯à²¦ ಹಲವಾರೠಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಕಥಾವಸà³à²¤à³à²µà²¾à²—ಿರà³à²µ ಚಂದà³à²°à²µà³ ಅಸಂಖà³à²¯à²¾à²¤ ಇತರೆ ಕೆಲಸ-ಕಾರà³à²¯à²—ಳಿಗೂ ಸà³à²«à³‚ರà³à²¤à²¿à²¯à²¾à²—ಿದೆ. ದೃಶà³à²¯ ಕಲೆ, ಪà³à²°à²¦à²°à³à²¶à²¨ ಕಲೆ, ಕಾವà³à²¯, ಗದà³à²¯, ಸಂಗೀತ, ಇತà³à²¯à²¾à²¦à²¿à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಬಳಕೆಯಾಗà³à²µ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಸಂಕೇತಗಳಲà³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²µà³‚ ಒಂದà³. ನೋಥà³, à²à²°à³â€Œà²²à³à²¯à²¾à²‚ಡà³à²¨à²²à³à²²à²¿ ದೊರಕಿದ ೫,೦೦೦ ವರà³à²· ಹಳೆಯ ಕಲà³à²²à³ ಕೆತà³à²¤à²¨à³†à²¯à³Šà²‚ದೠಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ನಿರೂಪಿಸಿದà³à²¦à²¿à²°à²¬à²¹à³à²¦à³. ಇದೠಚಂದà³à²°à²¨ ಈವರೆಗೆ ಕಂಡà³à²¹à²¿à²¡à²¿à²¯à²²à²¾à²¦ ಅತà³à²¯à²‚ತ ಹಳೆಯ ನಿರೂಪಣೆ.[೪೪] ಹಲವೠಇತಿಹಾಸಪೂರà³à²µ ಮತà³à²¤à³ ಪà³à²°à²¾à²šà³€à²¨ ಸಂಸà³à²•à³ƒà²¤à²¿à²—ಳಲà³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ದೇವತೆ ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಅಲೌಕಿಕ ಸಂಗತಿಯೆಂದೠನಂಬಲಾಗಿತà³à²¤à³. ಜà³à²¯à³‹à²¤à²¿à²·à³à²¯à²¦à²²à³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²µà³ ಇಂದಿಗೂ ಒಂದೠಪà³à²°à²®à³à²– ಸà³à²¥à²¾à²¨à²µà²¨à³à²¨à³ ಹೊಂದಿದೆ.
ಪಾಶà³à²šà²¿à²®à²¾à²¤à³à²¯ ವಲಯಗಳಲà³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²¨ ಬಗà³à²—ೆ ವೈಜà³à²žà²¾à²¨à²¿à²• ವಿವರಣೆಯನà³à²¨à³ ಒದಗಿಸಿದ ಮೊದಲಿಗರಲà³à²²à²¿ ಗà³à²°à³€à²•à³ ತತà³à²µà²œà³à²žà²¾à²¨à²¿ ಅನಕà³à²¸à²¾à²—ೊರಸà³à²¨à³‚ ಸೇರಿದà³à²¦à²¨à³. ಸೂರà³à²¯ ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²°à³†à²°à²¡à³‚ ಬೃಹತೠಕಲà³à²²à³à²—ಳೆಂದೂ, ಮತà³à²¤à³ ಚಂದà³à²°à²¨à³ ಸೂರà³à²¯à²¨ ಬೆಳಕನà³à²¨à³ ಪà³à²°à²¤à²¿à²«à²²à²¿à²¸à³à²µà²¨à³†à²‚ದೂ ಅವನೠತರà³à²•à²¿à²¸à²¿à²¦à²¨à³. ದಿವà³à²¯ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳ ಬಗà³à²—ೆ ಅವನಿಗಿದà³à²¦ ಈ ನಾಸà³à²¤à²¿à²• ದೃಷà³à²Ÿà²¿à²•à³‹à²¨à²¦ ಕಾರಣದಿಂದ, ಅವನನà³à²¨à³ ಸೆರೆಹಿಡಿದೠನಂತರ ಗಡೀಪಾರೠಮಾಡಲಾಯಿತà³.[೪೫]
ಅರಿಸà³à²Ÿà²¾à²Ÿà²²à³à²¨ ಬà³à²°à²¹à³à²®à²¾à²‚ಡದ ವಿವರಣೆಯ ಪà³à²°à²•à²¾à²°, ಚಂದà³à²°à²¨ ಸà³à²¥à²¾à²¨à²µà³, ಮಾರà³à²ªà²¡à²¬à²²à³à²² à²à³‚ತಗಳೠ(à²à³‚ಮಿ, ನೀರà³, ಗಾಳಿ ಮತà³à²¤à³ ಬೆಂಕಿ) ಮತà³à²¤à³ ಶಾಶà³à²µà²¤ à²à³‚ತಗಳ (ನಕà³à²·à²¤à³à²°à²—ಳà³, ಇತà³à²¯à²¾à²¦à²¿) ನಡà³à²µà²¿à²¨ ಗಡಿರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ. ಈ ಬೇರà³à²ªà²¡à²¿à²•à³†à²¯à²¨à³à²¨à³ à²à³Œà²¤à²¶à²¾à²¸à³à²¤à³à²°à²¦ ಒಂದೠà²à²¾à²—ವಾಗಿ ನಂತರದ ಹಲವೠಶತಮಾನಗಳವರೆಗೆ ಬೋಧಿಸಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¿à²¤à³à²¤à³.[೪೬]
ಮಧà³à²¯ ಯà³à²—ದ ಹೊತà³à²¤à²¿à²—ೆ ಹಾಗೂ ದೂರದರà³à²¶à²•à²¦ ಆವಿಷà³à²•à²¾à²°à²•à³à²•à³† ಮà³à²‚ಚೆ, ಹೆಚà³à²šà³ ಹೆಚà³à²šà³ ಜನರೠಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ಒಂದೠಗೋಳ ಎಂದೠಪರಿಗಣಿಸಲೠಶà³à²°à³à²®à²¾à²¡à²¿à²¦à²°à³. ಆದರೂ, ಅವರೠಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ಒಂದೠನà³à²£à³à²ªà²¾à²¦ ಕಾಯವೆಂದೠನಂಬಿದà³à²¦à²°à³.[೪à³] ೧೬೦೯ರಲà³à²²à²¿ ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಗೆಲಿಲೈ ತನà³à²¨ ಪà³à²¸à³à²¤à²•à²µà²¾à²¦ Sidereus Nunciusನಲà³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೊದಲ ದೂರದರà³à²¶à²¿ ಚಿತà³à²°à²—ಳನà³à²¨à³ ಬರೆದà³, ಅದರ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ನà³à²£à³à²ªà²¾à²—ಿಲà³à²²à²¦à³† ಪರà³à²µà²¤à²—ಳೠಮತà³à²¤à³ ಕà³à²³à²¿à²—ಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಎಂದೠಟಿಪà³à²ªà²£à²¿ ಮಾಡಿದನà³. ನಂತರ ೧à³à²¨à³‡ ಶತಮಾನದಲà³à²²à²¿ ಜಿಯೋವಾನಿ ಬಾಟಿಸà³à²Ÿ ರಿಕೋಲಿ ಮತà³à²¤à³ ಫà³à²°à²¾à²¨à³à²¸à³†à²¸à³à²•à³Š ಮರಿಯ ಗà³à²°à²¿à²®à²¾à²²à³à²¡à²¿ ಅವರà³à²—ಳೠಚಂದà³à²°à²¨ ನಕà³à²·à³†à²¯à³Šà²‚ದನà³à²¨à³ ತಯಾರಿಸಿ ಹಲವೠಕà³à²³à²¿à²—ಳಿಗೆ ಹೆಸರà³à²—ಳನà³à²¨à³‚ ಇಟà³à²Ÿà²°à³. ಈ ಹೆಸರà³à²—ಳೠಇಂದಿಗೂ ಬಳಕೆಯಲà³à²²à²¿à²µà³†.
ನಕà³à²·à²¾à²ªà²Ÿà²—ಳಲà³à²²à²¿ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆà²¯ ಗಾಢ à²à²¾à²—ಗಳನà³à²¨à³ ಮೇರà³à²—ಳೆಂದೂ ಮತà³à²¤à³ ತಿಳಿಯಾದ à²à²¾à²—ಗಳನà³à²¨à³ ಟೆರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗà³à²¤à³à²¤à²¿à²¤à³à²¤à³.ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ಸಸà³à²¯à²µà²°à³à²—ಗಳೠಇರಬಹà³à²¦à³†à²‚ಬ ಸಾಧà³à²¯à²¤à³†à²¯à²¨à³à²¨à³ ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೊದಲ ದಶಕಗಳಲà³à²²à³‚ ಖಗೋಳಶಾಸà³à²¤à³à²°à²œà³à²žà²°à³ ಗಂà²à³€à²°à²µà²¾à²—ಿ ಪರಿಗಣಿಸಿದà³à²¦à²°à³. ಮಂದವಾದ ಪà³à²°à²¸à³à²¥à²à³‚ಮಿಗಳೠಮತà³à²¤à³ ಗಾಢವಾದ ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳ ನಡà³à²µà²¿à²¨ ವೈದೃಷà³à²¯à²—ಳೠಹಲವೠವಿನà³à²¯à²¾à²¸à²—ಳನà³à²¨à³ ರೂಪಿಸà³à²¤à³à²¤à²µà³†. ವಿವಿಧ ಸಂಸೃತಿಗಳೠಈ ವಿನà³à²¯à²¾à²¸à²—ಳನà³à²¨à³ ಚಂದà³à²°à²®à²¾à²¨à²µ, ಮೊಲ, ಎಮà³à²®à³†, ಇತà³à²¯à²¾à²¦à²¿à²—ಳ ಆಕಾರಗಳೆಂದೠಪರಿಗಣಿಸà³à²¤à³à²¤à²µà³†.
೧೮೩೫ರ ದೊಡà³à²¡ ಚಂಡà³à²° ವಂಚನೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ, ಹಲವರೠಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ವಿನೂತನ ಪà³à²°à²¾à²£à²¿à²—ಳಿವೆ ಎಂದೠನಂಬಲೠಶà³à²°à³ ಮಾಡಿದà³à²¦à²°à³.[೪೮] ಆದರೆ, ಸà³à²®à²¾à²°à³ ಅದೇ ಸಮಯದಲà³à²²à²¿ (೧೮೩೪–೧೮೩೬), ವಿಲà³à²¹à³†à²®à³ ಬೀರೠಮತà³à²¤à³ ಯೋಹಾನೠಹೈನà³à²°à²¿à²–ೠಮೆಡà³à²²à²°à³à²°à³ ನಾಲೠಸಂಪà³à²Ÿà²—ಳ ತಮà³à²® Mappa Selenographica ವನà³à²¨à³ ಮತà³à²¤à³ Der Mond ಪà³à²¸à³à²¤à²•à²µà²¨à³à²¨à³ ಪà³à²°à²•à²¾à²¶à²¿à²¸à³à²µà³à²¦à²°à²²à³à²²à²¿à²¦à³à²¦à²°à³. ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ನೀರೠಅಥವಾ ಗಮನಾರà³à²¹à²µà²¾à²¦ ವಾಯà³à²®à²‚ಡಲಗಳೠಇಲà³à²²à²µà³†à²‚ದೠಇವೠದೃಢವಾಗಿ ಸಾಬೀತà³à²ªà²¡à²¿à²¸à²¿à²¦à²µà³.
೧೯೫೯ರಲà³à²²à²¿ ಲೂನಾ ೩ ಶೋಧಕದ ಉಡಾವಣೆಗೆ ಮà³à²¨à³à²¨ ಚಂದà³à²°à²¨ ಹಿಮà³à²®à³à²–ದ ಬಗà³à²—ೆ à²à²¨à³‡à²¨à³‚ ತಿಳಿದಿರಲಿಲà³à²². ೬೦ರ ದಶಕರ ಚಂದà³à²° ಪರಿà²à³à²°à²®à²£à²¾ ಕಾರà³à²¯à²•à³à²°à²®à²µà³ ಈ ಮà³à²–ವನà³à²¨à³ ವà³à²¯à²¾à²ªà²•à²µà²¾à²—ಿ ನಕà³à²·à²¿à²¸à²¿à²¤à³.
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಕಾನೂನೠರೀತà³à²¯à²¾ ಸà³à²¥à²¾à²¨à²®à²¾à²¨
ರಷà³à²¯à²¾ ಮತà³à²¤à³ ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²¦ ಹಲವೠಬಾವà³à²Ÿà²—ಳನà³à²¨à³ ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲೆ ನೆಡಲಾಗಿದà³à²¦à²°à³‚, ಈ ಎರಡೠದೇಶಗಳೠಚಂದà³à²°à²¨ ಯಾವà³à²¦à³‡ à²à²¾à²—ವನà³à²¨à³ ತಮà³à²®à²¦à³†à²‚ದೠಹೇಳಿಕೊಳà³à²³à³à²µà³à²¦à²¿à²²à³à²². ರಷà³à²¯à²¾ ಮತà³à²¤à³ ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯà³à²•à³à²¤ ಸಂಸà³à²¥à²¾à²¨à²—ಳೆರಡೂ ಸಹಿ ಹಾಕಿರà³à²µ ಬಾಹà³à²¯à²¾à²•à²¾à²¶ ಒಪà³à²ªà²‚ದದ ಪà³à²°à²•à²¾à²°, ಚಂದà³à²°à²¨ ನೆಲವೠಅಂತರರಾಷà³à²Ÿà³à²°à³€à²¯ ಜಲ ವಲಯಗಳ ಆಡಳಿತ ವà³à²¯à²¾à²ªà³à²¤à²¿à²—ೇ ಒಳಪಡà³à²¤à³à²¤à²¦à³†. ಈ ಒಪà³à²ªà²‚ದವೠಚಂದà³à²°à²¨ ಬಳಕೆಯನà³à²¨à³ ಶಾಂತಿಯà³à²¤ ಕಾರಣಗಳಿಗೆ ಮಾತà³à²° ಮಿತಿಗೊಳಿಸà³à²µà³à²¦à²²à³à²²à²¦à³†, ಪರಮಾಣೠಆಯà³à²§à²—ಳೠಸೇರಿದಂತೆ ಯಾವà³à²¦à³‡ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಆಯà³à²§à²—ಳ ಹಾಗೂ ಸೇನಾ ಸà³à²¥à²¾à²ªà²¨à³†à²—ಳನà³à²¨à³ ಸà³à²ªà²·à³à²Ÿà²µà²¾à²—ಿ ನಿಷೇಧಿಸà³à²¤à³à²¤à²¦à³†.
ಚಂದà³à²°à²¨ ಸಂಪನà³à²®à³‚ಲಗಳನà³à²¨à³ ಯಾವà³à²¦à³‡ ಒಂದೠರಾಷà³à²Ÿà³à²°à²µà³ ಬಳಸಿಕೊಳà³à²³à³à²µà³à²¦à²¨à³à²¨à³ ತಪà³à²ªà²¿à²¸à²²à³ ಒಂದೠಚಂದà³à²° ಒಪà³à²ªà²‚ದವನà³à²¨à³ ಪà³à²°à²¤à²¿à²ªà²¾à²¦à²¿à²¸à²²à²¾à²—ಿದà³à²¦à²°à³‚, ಬಾಹà³à²¯à²¾à²•à²¾à²¶à²¦à²²à³à²²à²¿ ಆಸಕà³à²¤à²¿à²¯à³à²³à³à²³ ಯಾವ ರಾಷà³à²Ÿà³à²°à²—ಳೂ ಇದಕà³à²•à³† ಸಹಿ ಹಾಕಿಲà³à²². ಹಲವೠವà³à²¯à²•à³à²¤à²¿à²—ಳೠಚಂದà³à²°à²¨à²¨à³à²¨à³ ಪೂರà³à²£à²µà²¾à²—ಿ ಅಥವಾ à²à²¾à²—ಶಃ ತಮà³à²® ಆಸà³à²¤à²¿à²¯à³†à²‚ದೠಹೇಳಿಕೊಂಡಿದà³à²¦à²°à³‚, ಇವೠಯಾವà³à²µà³‚ ನಂಬಲರà³à²¹à²µà²¾à²¦ ಅಥವಾ ಕಾನೂನಿನ ಬೆಂಬಲವà³à²³à³à²³ ಹೇಳಿಕೆಗಳೆಂದೠಪರಿಗಣಿಸಲಾಗà³à²µà³à²¦à²¿à²²à³à²².
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಇವನà³à²¨à³‚ ನೋಡಿ
- ವà³à²¯à²¾à²ªà²• ತಾಡಿಕೆ
- ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲಿರà³à²µ ಕೃತಕ ವಸà³à²¤à³à²—ಳ ಪಟà³à²Ÿà²¿
- ಚಂದà³à²°à²¨ ಕà³à²³à²¿à²—ಳ ಪಟà³à²Ÿà²¿
- ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲà³à²®à³ˆ ವೈಶಿಷà³à²Ÿà³à²¯à²—ಳ ಪಟà³à²Ÿà²¿
- ಚಂದà³à²°à²¨ ಮಟà³à²Ÿà²¸à²—ಳ ಪಟà³à²Ÿà²¿
- ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲಿನ ಪರà³à²µà²¤à²—ಳ ಪಟà³à²Ÿà²¿
- ಚಂದà³à²°à²¨ ಮೇಲಿನ ಕಣಿವೆಗಳ ಪಟà³à²Ÿà²¿
- ಮಾಸ
- ಚಾಂದà³à²° ವಿವರಣಾ ಶಾಸà³à²¤à³à²°
- ಬಾಹà³à²¯à²¾à²•à²¾à²¶à²¦à²²à³à²²à²¿ ಹವಾಕà³à²°à²¿à²¯à³†à²—ಳà³
[ಬದಲಾಯಿಸಿ] ಉಲà³à²²à³‡à²–ಗಳà³
- ↑ ೧.೦ ೧.೧ ೧.೨ ೧.೩ ೧.೪ ೧.೫ ೧.೬ Spudis, Paul D. (2004). Moon. World Book Online Reference Center, NASA. Retrieved on 2006-12-23.
- ↑ M. Braukus, B. Dickey, K. Humphries (December 4, 2006). NASA Unveils Global Exploration Strategy and Lunar Architecture. NASA. Retrieved on 2006-08-10.
- ↑ Alexander, M. E. (1973). "The Weak Friction Approximation and Tidal Evolution in Close Binary Systems". Astrophysics and Space Science 23: 459–508.
- ↑ J. J. Gillis, P. D. Spudis (1996). "The Composition and Geologic Setting of Lunar Far Side Maria". Lunar and Planetary Science 27: 413–404.
- ↑ ೫.೦ ೫.೧ ೫.೨ ೫.೩ Charles Shearer and 15 coauthors (2006). "Thermal and magmatic evolution of the Moon". Reviews in Mineralogy and Geochemistry 60: 365-518.
- ↑ G. Jeffrey Taylor (August 31, 2000). A New Moon for the Twenty-First Century.
- ↑ Lionel Wilson James W. Head (2003). "Lunar Gruithuisen and Mairan domes: Rheology and mode of emplacement". Journal of Geophysical Research 108.
- ↑ Lunar Orbiter: Impact Basin Geology (English). Lunar and Planetary Institute (October 3, 2000). Retrieved on 2006-12-24.
- ↑ ೯.೦ ೯.೧ Linda, Martel (June 4, 2003). The Moon's Dark, Icy Poles.
- ↑ H. J. Melosh (1989). Impact cratering: A geologic process. Oxford Univ. Press.
- ↑ G. Jeffrey Taylor (1998). The biggest hole in the Solar System.
- ↑ G. Heiken, D. Vaniman, and B. French (editors) (1991). Lunar Sourcebook, a user's guide to the Moon. Cambridge University Press, New York, 736 pp.
- ↑ K. L. Rasmussen, P. H. Warren (1985). "Megaregolith thickness, heat flow, and the bulk composition of the moon". Nature 313: 121-124.
- ↑ Lunar Polar Composites (GIF). Retrieved on 2006-03-20.
- ↑ Eureka! Ice found at lunar poles (August 31, 2001).
- ↑ ೧೬.೦ ೧೬.೧ P. Lucey and 12 coauthors (2006). "Understanding the lunar surface and space-Moon interactions". Reviews in Mineralogy and Geochemistry 60: 83-219.
- ↑ ೧à³.೦ ೧à³.೧ ೧à³.೨ ೧à³.೩ Mark Wieczorek and 15 coauthors (2006). "The constitution and structure of the lunar interior". Reviews in Mineralogy and Geochemistry 60: 221-364.
- ↑ J. G. Williams, S. G. Turyshev, D. H. Boggs, J. T. Ratcliff (2006). "Lunar laser ranging science: Gravitational physics and lunar interior and geodesy". Advances in Space Research 37 (1): 67-71.
- ↑ Paul Muller and William Sjogren (1968). "Masons: lunar mass concentrations". Science 161: 680-684.
- ↑ Hood, L. L., and Z. Huang (1991). "Formation of magnetic anomalies antipodal to lunar impact basins: Two-dimensional model calculations". J. Geophys. Res. 96: 9837-9846.
- ↑ S. Lawson, W. Feldman, D. Lawrence, K. Moore, R. Elphic, and R. Belian (2005). "Recent outgassing from the lunar surface: the Lunar Prospector alpha particle spectrometer". J. Geophys. Res. 110: doi:10.1029/2005JE002433.
- ↑ S. Alan Stern (1999). "The Lunar atmosphere: History, status, current problems, and context". Rev. Geophys. 37: 453-491.
- ↑ Binder, A. B. (1974). "On the origin of the moon by rotational fission". The Moon 11 (2): 53-76.
- ↑ Mitler, H. E. (1975). "Formation of an iron-poor moon by partial capture, or: Yet another exotic theory of lunar origin". Icarus 24: 256-268.
- ↑ Stevenson, D. J. (1987). "Origin of the moon - The collision hypothesis". Annual review of earth and planetary sciences 15: 271-315.
- ↑ R. Canup and E. Asphaug (2001). "Origin of the Moon in a giant impact near the end of the Earth's formation". Nature 412: 708-712.
- ↑ Thorsten Kleine; Herbert Palme, Klaus Mezger, Alex N. Halliday (2005). "Hf-W Chronometry of Lunar Metals and the Age and Early Differentiation of the Moon". Science 310 (5754): 1671 - 1674. ಟೆಂಪà³à²²à³‡à²Ÿà³:DOI.
- ↑ James Papike, Grahm Ryder, and Charles Shearer (1998). "Lunar Samples". Reviews in Mineralogy and Geochemistry 36: 5.1-5.234.
- ↑ H. Hiesinger, J. W. Head, U. Wolf, R. Jaumanm, and G. Neukum (2003). "Ages and stratigraphy of mare basalts in Oceanus Procellarum, Mare Numbium, Mare Cognitum, and Mare Insularum". J. Geophys. Res. 108: doi:10.1029/2002JE001985.
- ↑ G. Jeffrey Taylor (2006). Recent Gas Escape from the Moon.
- ↑ P. H. Schultz, M. I. Staid, and C. M. Pieters (2006). "Lunar activity from recent gas release". Nature 444: 184-186.
- ↑ Phillips, Tony (July 20, 2004). What Neil & Buzz Left on the Moon. Science @ NASA. Retrieved on 2006-12-23.
- ↑ Ray, Richard (May 15, 2001). Ocean Tides and the Earth's Rotation. IERS Special Bureau for Tides. Retrieved on 2006-12-23.
- ↑ No, it's not our "second" moon!!! (English). Retrieved on 2006-10-10.
- ↑ M. H. M. Morais, A. Morbidelli (2002). "The Population of Near-Earth Asteroids in Coorbital Motion with the Earth". Icarus 160: 1-9.
- ↑ ೩೬.೦ ೩೬.೧ Jim Thieman and Shane Keating (May 2, 2006). Eclipse 99, Frequently Asked Questions. NASA. Retrieved on 2007-01-04.
- ↑ Espenak, Fred (2000). Solar Eclipses for Beginners. MrEclipse. Retrieved on 2007-01-04.
- ↑ Total Lunar Occultations. Royal Astronomical Society of New Zealand. Retrieved on 2007-01-04.
- ↑ Spekkens, Kristine (October 2002). Is the Moon seen as a crescent (and not a "boat") all over the world?. Curious About Astronomy. Retrieved on 2006-03-20.
- ↑ J. Dickey, P. Bender, J. Faller, X. Newhall, R. Ricklefs, J. Ries, P. Shelus, C. Veillet, A. Whipple, J. Wiant, J. Williams, and C. Yoder (1994). "Lunar laser ranging: a continuing legacy of the Apollo program". Science 265: 482-490.
- ↑ ಟೆಂಪà³à²²à³‡à²Ÿà³:Cite press release
- ↑ ಟೆಂಪà³à²²à³‡à²Ÿà³:Cite press release
- ↑ Craig Covault (June 4, 2006). Russia Plans Ambitious Robotic Lunar Mission.
- ↑ Carved and Drawn Prehistoric Maps of the Cosmos. Space Today Online. Retrieved on 2006-10-08.
- ↑ J. J. O'Connor, E. F. Robertson (February 1999). Anaxagoras of Clazomenae. University of St Andrews. Retrieved on 2007-01-04.
- ↑ C.S. Lewis, The Discarded Image, p 108, Cambridge University Press, 1964, Cambridge ISBN 0-521047735-2
- ↑ Van Helden, Al (1995). The Moon. Galileo Project. Retrieved on 2007-01-12.
- ↑ Alex Boese (2002). The Great Moon Hoax (English).