קאנאדע

פֿון װיקיפּעדיע

קאַנאַדעֶ
קאַנאַדיִשׁעֶר פאָן אוּנצוּג פוּן מעֶדאַלן
מאטא:"A Mari Usque Ad Mare" (לאטייניש: "פון מעער ביז צום מעער")
נאציאנאלע געזאנג:"O Canada" קעניגליכן געזאנג:"God Save the Queen"

הויפט שטאט: "אטאוא" 45°24′N 75°40′W גרעסטער שאטא: "טאראנטא"
רעגירונג: "פּאַרלאַמעֶנטוּריִ-דעֶמאָקראַטיִעֶ און פעֶדעֶראַלעֶ קעניגליכע געהערשאפט" קעניגן: "Queen Elizabeth II" אלגעמיינער גיבארנאטור: "Michaëlle Jean"הויפט מיניסטאר: "Stephen Harper"
געגרינדעט: בריטאנער צפון אמעריקען אקט: "July 1, 1867" "כ"ח סיון ה'תרכ"ז" ציסשטאנד פון מערב-מיניסטאר: "December 11, 1931" "א טבת ה'תרצ"ב" קאַנאַדעֶ אקט: "April 17, 1982" "כד ניסן תשמ"ב"
שטח: -גאנץ: "9,984,670 km² (2nd)" 3,854,085 sq mi וואסער(%): 8.92 (891,163 km²)
באפעלקערונג: -2007 תשס"ז אפשאצונג: "32,793,700 (36th) -2001 תשס"ארעכענונג: "30,007,094"
GDP (ppp) = 2005 תשס"ה אפשאצונג -גאנץ: =$1.105 trillion (11th) -פאר הויפט שטאט: = $34,273 (7th)
GDP (nominal) = 2005 תשס"ה אפשאצונג -גאנץ: =$1.132 trillion (8th) -פאר הויפט שטאט: = $35,133 (16th)
HDI]] (2004)תשס"ד 0.950 (high) (6th]])
װאַלוטע: = קאנאדישא דאלאר ($) (CAD)
צייט שטימונג: = (UTC-3.5 to -8) זימער(DST): = (UTC-2.5 to -7)
אינטערנעץ סופיקס: = ca. טעלעפֿאָן שיפֿער: = 1++

קאַנאַדע (ארויסגערעדט אויף ענגליש קעֶנעֶדעֶ אויף קאנאדישע פראנצויזיש קאַנאַדאַ) איז די וועלט'סט צווייטע-גרעסטע לאנד ביי גאנץ שֶׁטַח, פאַרנעמענדיג מערסטנס פון צפונ'ערן צפון אמעריקע. אויסגעצויגען פון די אטלאנטיק אקעאן צו די פאציפישער אקעאן און צפונדיג איינצו די ארקטישער אקעאן, קאַנאַדעֶ באנעמט לאנד גרעניצן מיט די פאראייניקטע שטאטן צו די דרום און צו די צפון-מערב.

ערשטענס בייווינט ביי אַבאָריִשׁיִנאַל פאלק, קאַנאַדעֶ איז ערפינדען געווארן אלץ א פארבאנד פון בריטישע קאָלאָניִעֶס (ס'דא וואס פלעגן זיין פראנצויזישע קאָלאָניִעֶס). קאַנאַדעֶ האט געווינען זעלבסשטענדיגקייט פון די פאראייניגטיע קעניגרייך אין א אונגעוואקסענע אופקימעניש וואס האט זיך אונגעפאנגען אין 1867 תרכ"ז און גיענדיגט אין 1982 תשמ"ב, ס'איז פארבליבן א באהאפטנונג פון קעניגן.

קאַנאַדעֶ איז א פעֶדעֶראַלעֶ קעניגליכע געהערשאפט מיט פּאַרלאַמעֶנטוּריִ דעֶמאָקראַטיִעֶ. אינהאלטינג צען פּראַוויִנסעֶן און דריי טעֶרעֶטאָריִעֶס, קאַנאַדעֶ איז א צוויי-שפראכיג און פיל-פאכיג-אנטפיקלונג לאנד, מיט ביידע ענגליש און פראנצויזיש גלייך אלץ די פעדעראלע אפיציעלע שפראכען. א פאלק וואס זיין טעכנאלאגיע און פאבריקען איז פארגעשריטען, קאַנאַדעֶ אנטהאלט פארשידענע פארדינונגס וואס איז שטארק געבינדען מיט די בשפע'דיג נאטירליך מקורות אין מיט האנדלען – בפרט מיט די פאראייניקטע שטאטן, מיט וואס קאַנאַדעֶ האט געהאט א לאנגען קאמפליצירטען מחותנישאפט.

[בעאַרבעטן] דער גרינד און אפשטאם פונעם נומען

די נאמען קאנאדע איז פון א ווארט אין די שפראַך פון סט' לארענס איִראָקוּאָיִאַנס, קאנאדא, וואס מיינט "דאָרף" אדער "שטעֶטל". אין 1535רצ"ה, די איינווינער פון די היינטיגן שטאט קויבעק געגניטער פלעגן זיך באניצן מיט די ווארט צו צילעווען דזאקואס קארטיער אונציקומן צי די דארף סטאַדאַקאָנאַ. קארטיער פלעגט באניצן דעם ווארט 'קאנאדא' נישט נאר ביים דערמאנען דעם דערפעל, אבער צו די אינהאלט פונעם גאנצען אומגעגינט פון דאָננאַקאָנאַ, דער הויפט געגינט ביי סטאַדאַקאָנאַ. ביז 1547 ש"ז, מאפעס האבען אונגעהויבן אונצייכענען צו דעם און די אומגעגינטער אלץ קאנאדא.

די פראנצויזישע ישוב פון קאנאדע, נייער פראנקרייך, איז געווען אויפגעשטעלט לענגאויס די טייך סעינט לארענס און די צפונערן ברעגען פון די גרויסע אָזעֶרעֶן. שפעטער, ס'געשפאלטען געווארען צו צוויי בריטאנישער ישובים, אונריפענדיג אויבער קאנאדע און אינטער קאנאדע ביז זייער פאראיינינג אלץ א בריטישער פראווינס פון קאנאדע אין 1841 תרכ"ג. אויף פאראיינינגונג אין 1867 ה'תרכ"ז, די נאמען קאנאדע איז אפיציעל איבערגענומען פאר די נייע דאמיניאן, וועלכעס האט געמיינט דאמיניאן פון קאנאדע ביז די 1950'ס ה'תש"י'ס. אז קאנאדע איז אינטערגעוואקסען באקימענדיג א פאליטישער מאכט און באפרייט פון די בריטען, די פעדעראלע רעגירונג אינטערוואקסענדיג פשוט באניצט קאנאדע אויף לענדישע שריפטן און אפמאכ'ן. די קאנאדע אקט 1982 ה'תשמ"ב דערמענט נאר "קאנאדע" און, אזעלעכער, עס איז יעצטיק די איינציגע לעגאלע (צוויי-שפראכיג) נאמען. דאס האט נאך אמאל אפגעשפיגעלט אין 1982 ה'תשמ"ב מיט די ווידער-נאמענ'ן פון די נאציאנאלע חגא פין דאמיניאן'ס טאג צו קאנאדע'ס טאג.

[בעאַרבעטן] היסטאריע

מאפע פון נייער פראנקרייך באווייזונג דער ארט פון ערשטע פאלק - 1702 תס"ב

דער אוראלטער איינוואוינער פון לאנד'ס איבערגעגאנגענע פיהרונג האלט אז די ערשטע פאלק וואס באוואוינט א טייל קאנאדע זינט באגינען פון צייט. ארכיאלאגשע לערנינגון שטיצט א מענטשהייט בייזיין אין צפון'ער יוקאן צו 26,500 יאהרן צוריק, און אין דרום'ער אונטאריא צו 9,500 יאהרן צוריק.