Lingua castelá

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Español ou castelán (Español ou castellano)
Falada en:	España, Hispanoamérica, comunidades dos Estados Unidos, Guinea Ecuatorial, Sáhara Occidental e Filipinas
Rexións do planeta:	Europa Occidental, América, África, Océano Pacífico occidental.
Total de falantes:	333 millóns (primeira lingua) 92 millóns (primeira o segunda lingua)
Posición:	2^a-4^a
Familia lingüística:	Indoeuropea Itálica Románica Iberorromance Ibérica occidental Castelán
Status oficial
Língua oficial de:	España, Arxentina, Bolivia, Chile, Colombia, Costa Rica, Cuba, Ecuador, El Salvador, Guatemala, Guinea Ecuatorial, Honduras, México, Nicaragua, Panamá, Paraguai, Perú, Porto Rico, República Dominicana, Unión Europea, Uruguai e Venezuela.
Regulada por:	Asociación de Academias da Lingua Española
Codificacións
ISO 639-1	es
ISO 639-2	spa
Véxase tamén: Linguas románicas – Lingua

O castelán, ou español, é unha lingua romance do grupo ibérico, orixinaria de Castela. É falada en boa parte de España e América do Sur, como lingua materna por uns 340 millóns de persoas e por 450 como segunda lingua (estimacións de 2004). É a terceira lingua do mundo en número de falantes, despois do mandarín e do inglés, pero a segunda en relevancia, se se observa que o mandarín non actúa como lingua internacional.

Índice

1 Nomes
2 Historia
3 Variantes e lingua estándar
4 Trazos caracterizadores respecto doutras linguas románicas

[editar] Nomes

A lingua castelá ten dous nomes, español e castellano. Este último é o preferido dentro do territorio de España debido á presenza doutras linguas cooficiais (galego, catalán, éuscaro...); o primeiro é o máis utilizado no contexto internacional.

[editar] Historia

O nacemento da lingua castelá pode situarse na época da Reconquista, en terras de Cantabria. Ó longo de toda a Idade Media, estendeuse por España ó mesmo tempo que o reino de Castela ía arrebatando terreos a Al-Andalus.

A posterior política centralizadora dos reis da España unificada (dende os Reis Católicos) levouna a convertirse, durante moitos anos, na lingua de prestixio en todo o territorio do Estado, tanto na metrópole como nas colonias en América, Filipinas, etc.

Na actualidade, atópase estendida pola meirande parte do territorio de España e América Central e do Sur (agás Brasil e outros estados como Surinam, Güiana, Güiana Francesa, etc.). Conta con importantes comunidades de falantes en Estados Unidos e moitos outros lugares do mundo.

[editar] Variantes e lingua estándar

Debido á grande extensión dos territorios nos que é falada, a lingua castelá conta con unha importante variedade dialectal. Así e todo, as diferenzas entre dialectos non son tan grandes como para prexudicar gravemente á intercomprensión.

Mapa dos países e territorios hispano-falantes

A Real Academia Española é a encargada de establece-la forma estándar do castelán. Tradicionalmente, baseouse na fala peninsular para facelo; nos últimos anos, levou a cabo un importante labor para incluír tódalas variedades americanas dentro do seu dicionario e a súa gramática.

Os pronomes persoais de segunda persoa son un dos principais elementos de diferenciación entre dialectos. Na maioría da España peninsular, utilízase tú para o singular e vosotros para o plural, reservando as formas usted e ustedes para o trato formal. En toda América Latina, existe unha única forma de plural na segunda persoa (ustedes); en Arxentina, Uruguai e Paraguai, utilízase vos para a segunda persoa singular (este uso aparece tamén en moitos outros países latinoamericanos, pero non se atopa tan estendido a tódolos niveis sociais coma neses tres).

Existen tamén diferenzas fonéticas (coma o seseo) e léxicas.

[editar] Trazos caracterizadores respecto doutras linguas románicas

perda do F- inicial latino;
enxordecemento do sistema de sibilantes;
ditongamento das vogais breves medias latinas;
artigo masculino antianalóxico el;
orde de constituíntes SVO (suxeito-verbo-complementos);
existencia dunha consoante fricativa interdental xorda.

Linguas románicas con tradición literaria
aragonés \| asturiano ou leonés \| castelán ou español \| catalán \| dálmata* \| francés \| francoprovenzal \| galego \| italiano \| lombardo \| occitano \| portugués \| retorrománico \| romanés \| sardo
* lingua extinguida

Existe unha versión da Wikipedia en Lingua castelá.

	Linguas oficiais da Unión Europea
Búlgaro \| Checo \| Dinamarqués \| Neerlandés \| Inglés \| Estoniano \| Finés \| Francés Alemán \| Grego \| Húngaro \| Irlandés \| Italiano \| Letón \| Lituano \| Maltés Polaco \| Portugués \| Romanés \| Eslovaco \| Esloveno \| Castelán \| Sueco
Fonte: Sitio da Unión Europea