Kvikksølv

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

80 Gull ← Kvikksølv → Thallium Cd ↑ Hg ↓ Uub Heile tabellen
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol, atomnummer	Kvikksølv, Hg, 80
Kjemisk serie	Transisjonsmetall
Gruppe, periode, blokk	12, 6, d
Tettleik, hardleik	væske ved STP: 13 579 kg/m3 fast ved −39°C: 15 600 kg/m3, fast ved −39°C: 1,5 (ikkje SI)
Utsjånad	Sølvkvitt, flytande
Atomeigenskapar
Atommasse	200,59 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna)	150 (171) pm
Kovalent radius	149 pm
Ioneradius	116 pm (ladning: +2)
van der Waals radius	155 pm
Elektronkonfigurasjon	[Xe]4f145d106s2
Elektron per energinivå	2, 8, 18, 32, 18, 2
Oksidasjonstrinn (oksid)	+1, +2 (svak base)
Krystallstruktur	Rombisk
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform	Væske
Smeltepunkt	234,32 K (−38,83°C)
Kokepunkt	629,88 K (356,73°C)
Molart volum	14,09 cm3/mol
Fordampingsvarme	59,229 kJ/mol
Smeltevarme	2,295 kJ/mol
Damptrykk	(?) Pa ved  K
Ljodfart	1407 m/s ved 20°C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet	2,00 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet	140 J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet	1,04 MS/m
Termisk konduktivitet	8,34 W/(m·K)
Ioniseringspotensial	1007 kJ/mol 1810 kJ/mol 3300 kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso- top Naturleg førekomst Halverings- tid (ikkje SI) NM NE MeV (ikkje SI) NP 194Hg (kunstig) 444 år ε 0,040 194Au 195Hg (kunstig) 9,9 timar ε 1,510 195Au 196Hg 0,15% (stabilt) 197Hg (kunstig) 64,14 timar ε 0,600 197Au 198Hg 9,97% (stabilt) 199Hg 16,87% (stabilt) 200Hg 23,1% (stabilt) 201Hg 13,18% (stabilt) 202Hg 29,86% (stabilt) 203Hg (kunstig) 46,612 døgn β− 0,492 203Tl 204Hg 6,87% (stabilt)
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerka

Kvikksølv er eit metallisk grunnstoff med kjemisk symbol Hg og atomnummer 80. Det er eit transisjonsmetall i gruppe 12 i d-blokka i periodesystemet. Kvikksølv er det einaste metallet og det eine av to grunnstoff som er flytande ved romtemperatur (det andre er brom).

Kvikksølvdamp og sambindingar av kvikksølv, særleg dei organiske, er giftige. Kvikksølvforureining av fisk etter langvarige industriutslepp førde til store problem med misdanning av barn i Minamata. Uorganiske kvikksølvsambindingar er tungtløyselege og derfor mindre farlege.

[endre] Bruk

Kvikksølv er mellom anna brukt i nokre termometer.

Amalgam er legeringar som inneheld kvikksølv.

[endre] Viktige sambindingar

• metylkvikksølv

[endre] Sjå også

• Termometer
• Tannfylling
• Miljøgift
• Grunnstoffliste
• Periodesystemet
• Isotoptabell