Lockheed C-5 Galaxy

Z Wikipedii

C-5 Galaxy
Dane podstawowe
Państwo	USA
Wytwórnia	Lockheed Martin
Typ	transportowy
Załoga	7 (2 pilotów, 2 inżynierów lotu i 3 techników ładowni
Historia
Data oblotu	30 czerwca 1968
Lata produkcji	1968-1973 (C-5A) 1985-1989 (C-5B)
Zachowane egzemplarze	131
Dane techniczne
Napęd	4 × General Electric CF6-50, turbowentylatorowe
Moc	191 kN każdy
Wymiary
Rozpiętość	67,89 m
Długość	75,30 m
Wysokość	19,84 m
Powierzchnia nośna	580 m²
Masa
Własna	153 285 kg
Użyteczna	348 810 kg
Startowa	381 000 kg
Paliwa	150 819 kg
Zapas paliwa	193 620 litrów
Osiągi
Prędkość max.	920 km/h
Prędkość minimalna	210 km/h
Prędkość wznoszenia	9,1 m/s
Pułap	10 400 m
Zasięg	6033 km
Rozbieg	2530 m
Dobieg	1490 m
Dane operacyjne
Liczba miejsc
73
Przestrzeń ładunkowa
880 m³
Użytkownicy
USAF

Lockheed C-5 Galaxy (ang. galaktyka) – ciężki, wojskowy samolot transportowy zbudowany przez amerykańską wytwórnię Lockheed, zaprojektowany w celu zapewnienia strategicznego, międzykontynentalnego transportu wojska i sprzętu wojskowego jako następca wycofanego ze służby C-141 Starlifter. C-5 Galaxy jest największym amerykańskim, wojskowym samolotem transportowym i jedną z największych tego typu maszyn na świecie. Jedynym użytkownikiem C-5 Galaxy na świecie są Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych.

Spis treści 1 Zadania C-5 Galaxy 2 Historia 3 Cechy samolotów C-5 Galaxy 4 Wypadki 5 Ciekawostki 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Zadania C-5 Galaxy

Samoloty C-5 Galaxy wraz z mniejszymi C-17 Globemaster III są wykorzystywane przez amerykańskie Dowództwo Transportu Powietrznego Air Mobility Command do globalnego transportu wyposażenia wojskowego dla amerykańskich sił zbrojnych. C-5 jest zdolny do przewożenia całych w pełni wyposażonych jednostek wojskowych wraz z ciężkim sprzętem, włączając w to czołgi, w dowolne miejsce na świecie, zapewniając konieczne wsparcie dla walczących sił.

[edytuj] Historia

Pierwszy egzemplarz C-5A Galaxy został wytoczony z hangaru 2 marca 1968 r. w celu przeprowadzenia testów naziemnych. 30 czerwca 1968 maszyna została oblatana, a po zakończeniu testów w grudniu 1969 przekazana do bazy sił powietrznych Altus w Oklahomie. Pierwsza seryjna maszyna trafiła do bazy lotniczej w Charleston w Karolinie Południowej w czerwcu 1970 r., a kolejne do następnych baz sił powietrznych i Gwardii Narodowej.

W połowie lat 70. pojawił się problem z pękaniem struktury skrzydeł, co doprowadziło do ograniczenia ładowności maszyn do 22700 kg, a docelowo wymiany skrzydeł na znacznie wytrzymalsze zbudowane ze nowoopracowanych stopów aluminium niedostępnych w chwili konstruowania pierwszych egzemplarzy C-5 Galaxy. W latach 1981-1986 objęto programem wymiany skrzydeł 77 samolotów C-5A, z których ostatni przebudowano w lipcu 1986.

W styczniu 1986 rozpoczęto testy unowocześnionej wersji C-5B Galaxy o wzmocnionej strukturze skrzydeł i unowocześnionej awionice. Łącznie wprowadzono ponad 100 usprawnień poprawiających zwrotność i niezawodność maszyny. Zbudowano 50 egzemplarzy tej wersji, z których ostatnie przekazano do służby w kwietniu 1989 r.

Dwa specjalnie zmodyfikowane C-5C Galaxy zbudowano dla NASA, gdzie miały pełnić rolę transportowców przewożących bardzo duże ładunki do kosmodromu, takie jak satelity, oraz inne elementy niemożliwe do przetransportowania mniejszymi samolotami. W wersji C-5C wprowadzono szereg modyfikacji, z których największą było zainstalowanie drugiego wlotu powietrza dla dodatkowych źródeł zasilania, które mogą stanowić niezależne źródło mocy dla przewożonego ładunku. Samoloty C-5C są pilotowane przez załogi USAF oddelegowane do NASA.

Ocenia się, że resurs płatowców został wykorzystany w około 20%, dlatego w 1998 rozpoczęto kolejny program modernizacji maszyn polegający na zaimplementowaniu nowego globalnego systemu zarządzania ruchem lotniczym GATM (Global Air Traffic Management), unowocześnionych systemów nawigacyjnych i zabezpieczających, a także nowego systemu autopilota. Kolejną planowaną modyfikacją jest wymiana silników na nowe, mocniejsze i bardziej niezawodne General Electric CF6-80, oraz nowocześniejsze jednostki APU. Silniki CF6-80 generują o 22% większy ciąg niż standardowe jednostki napędowe C-5, co skutkuje skróceniem rozbiegu o 30% i wzrostem prędkości wznoszenia o 38%. Wzrośnie również maksymalny udźwig maszyny oraz jej zasięg. Program modernizacji oznaczony jako C-5M został zaplanowany na 40 lat i zakłada utrzymanie co najmniej 75% obecnej floty C-5 w stanie zdolnym do użytkowania, a prawdopodobne oszczędności związane z modernizacją maszyn oceniono na 20 miliardów dolarów. Modernizacja pierwszej ze 111 maszyn C-5M została ukończona 16 maja 2006 r.

Od momentu wprowadzenia C-5 Galaxy do służby, wycofano 15 egzemplarzy wersji C-5A. Wszystkie maszyny przeznaczono do badań wytrzymałościowych struktur płatowca kierując 13 z nich do AMARC (Aerospace Maintenance and Regeneration Center – centrum utrzymania i regeneracji statków powietrznych). Maszyny te są poddawane destrukcyjnym badaniom mającym określić wpływ korozji i zmęczenia materiału na wytrzymałość maszyn.

[edytuj] Cechy samolotów C-5 Galaxy

• Przestrzeń ładunkowa maszyny ma wymiary 37 m długości 4,1 m wysokości i 5,8 m szerokości, co daje pojemność 880 m³.
• Na górnym pokładzie ponad przestrzenią ładunkową znajduje się miejsce dla 73 pasażerów, nie licząc załogi.
• C-5 Galaxy jest zdolny do wystartowania z pełnym obciążeniem z pasa startowego o długości 2530 m i wylądowanie na odcinku o długości 1490 m.
• Prędkość przeciągnięcia przy lądowaniu jest relatywnie niska i wynosi 114 węzłów, czyli 210 km/h.
• Podwozie główne maszyny składa się z 28 kół równomiernie rozkładających masę samolotu.
• Dziób maszyny i tylna rampa załadunkowa otwierają się w taki sposób, że udostępniają pełną szerokość i wysokość przestrzeni ładunkowej przyspieszając i ułatwiając załadunek.
• Podwozie samolotu może obniżyć maszynę do takiej wysokości, że pokład maszyny jest na tym samym poziomie co przestrzeń ładunkowa ciężarówek znacznie ułatwiając przeładunek.
• Rampy załadunkowe z obu stron maszyny mają pełną szerokość przestrzeni ładunkowej, co umożliwia jednoczesny wjazd dwóch równolegle ustawionych pojazdów.
• System MADAR jednocześnie nadzoruje i diagnozuje usterki w ponad 800 punktach maszyny.

Sylwetka C-5 Galaxy jest podobna do poprzedniego transportowca Lockheeda C-141 Starlifter, ale znacznie od niego większa. Zastosowano ten sam układ usterzenia ogonowego w kształcie litery T i skrzydła o 25 stopniowym skosie, na których zainstalowano 4 turbowentylatorowe silniki. C-5 Galaxy jest zdolny do przeniesienia prawie każdego rodzaju sprzętu wojskowego włączając w to 74 tonowy most nożycowy czy czołgi w dowolny punkt na świecie.

[edytuj] Wypadki

Od wprowadzenia C-5 do służby katastrofom uległy 4 maszyny, dwie kolejne zostały zniszczone na skutek pożarów, a kolejna od innych uszkodzeń na ziemi.

• C-5A (numer 67-0172) – spłonął w Palmdale w stanie Kalifornia podczas pożaru, który wybuchł 25 maja 1970 r. na skutek przegrzania turbiny. Pożar rozprzestrzenił się poprzez instalację hydrauliczną niszcząc cały kadłub maszyny. Silniki główne nie pracowały, dzięki czemu obyło się bez większych szkód i ofiar w ludziach.
• C-5A (numer 66-8303) – spłonął 17 października 1970 w mieście Marietta w stanie Georgia. Pożar wybuchł w jednym z 12 zbiorników paliwa podczas prowadzenia obsługi naziemnej maszyny. Jeden z pracowników obsługi zginął, a drugi został ranny. Była to pierwsza maszyna seryjna C-5 Galaxy.
• C-5A (numer nieznany) – został mocno uszkodzony 29 września 1971 w bazie Altus w Oklahomie, gdy podczas kołowania do startu silnik nr 1 oderwał się od skrzydła.
• C-5A (numer 68-0227) – pierwszy samolot C-5, który uległ katastrofie, 27 września 1974 rozbijając się w trakcie awaryjnego lądowania spowodowanego pożarem podwozia głównego. Załoga samolotu pomyłkowo skierowała maszynę na niewłaściwe lotnisko znajdujące się w tym samym mieście Clinton w stanie Oklahoma, które posiadało zbyt krótki pas startowy o długości 1330 metrów, zamiast na lotnisko Clinton-Sherman z pasem o długości 4100 metrów. W konsekwencji samolot wyjechał poza pas i uległ zniszczeniu.
• C-5A (numer 68-0218) – najbardziej znana katastrofa samolotu Galaxy, która miała miejsce 4 kwietnia 1975 r. podczas transportu sierot z Wietnamu (operacja Baby Lift). Katastrofa nastąpiła podczas próby awaryjnego lądowania w bazie Tan Son Nhut w ówczesnym Sajgonie na skutek awarii blokady drzwi, która nastąpiła podczas lotu. Katastrofa pochłonęła 144 ofiary, w tym 76 dzieci, z 305 znajdujących się na pokładzie osób (243 dzieci, 44 żołnierzy eskorty, 16 członków załogi i 2 pielęgniarek).
• Dwa C-5A – uszkodzone w maju 1982 r. w bazie Altus podczas tornado, gdy jedna z maszyn uderzyła dziobem w skrzydło drugiej. Oba samoloty wyremontowano i przywrócono do służby.
• C-5A (numer 68-0216) – poważnie uszkodzony podczas lądowania na brzuchu. W 1986 r. w bazie Kelly w Teksasie przeprowadzano ćwiczenia załóg polegające na lądowaniu i starcie po dotknięciu kołami pasa. Na skutek błędu załogi podwozie nie zostało otwarte i maszyna uderzyła o pas kadłubem ulegając poważnym uszkodzeniom. Egzemplarz ten został odbudowany jako C-5C Galaxy dla NASA.

• C-5A (numer 68-0228) – uległ katastrofie na skutek awarii silnika krótko po starcie z bazy Ramstein w Niemczech 29 sierpnia 1990 r. Maszyna, której celem było wsparcie jednostek w ramach operacji Pustynna Tarcza (ang. Desert Shield) wystartowała z 17 osobową załogą (w tym 9 członków załogi rezerwowej). Podczas wznoszenia po oderwaniu się od pasa załączył się jeden z odwracaczy ciągu powodując utratę kontroli nad samolotem i w konsekwencji katastrofę. Z 17 obecnych na pokładzie osób tylko czterem znajdującym się w tylnym przedziale pasażerskim udało się przeżyć.
• C-5B (numer 84-0059) – uległ katastrofie na skutek awarii podczas lotu. 3 kwietnia 2006 samolot wystartował z bazy lotniczej w Dover w stanie Delaware, a niedługo po starcie systemy samolotu poinformowały, że jeden z silników ma otworzony odwracacz ciągu. W celu uniknięcia katastrofy podjęto decyzję o awaryjnym lądowaniu, które jednak nie powiodło się skutkując rozbiciem maszyny. Mimo wycieku dużej ilości paliwa nie doszło do pożaru i cała 17 osobowa załoga bezpiecznie opuściła wrak odnosząc jedynie niegroźne obrażenia. Jako przyczynę katastrofy podano błąd pilota, który manipulował przepustnicą uszkodzonego i wyłączonego silnika, zamiast jednego z pozostałych sprawnych silników.

[edytuj] Ciekawostki

• Powierzchnia statecznika pionowego C-5 Galaxy jest taka sama jak powierzchnia skrzydeł myśliwca F-104G Starfighter.
• Farba użyta do pomalowania całego samolotu Galaxy waży 1200 kilogramów.
• Instalacje samolotu C-5 Galaxy liczą ponad 165 km kabla, 6 km przewodów ciśnieniowych i 8 km przewodów sterujących.
• C-5 Galaxy jest nieoficjalnie nazywany przez załogi mianem FRED, co jest skrótem angielskiej nazwy Fucking Ridiculous Economic Disaster (pieprzona śmieszna ekonomiczna katastrofa) ze względu na bardzo duże nakłady pracy obsługi naziemnej, która wynosi około 16 godzin pracy na każdą godzinę lotu maszyny.
• Galaxy był rozważany jako maszyna do transportowania wahadłowców kosmicznych do Centrum Lotów Kosmicznych imienia Johna F. Kennedy'ego na przylądku Canaveral, ale rolę tą powierzono innej maszynie typu Boeing 747, głównie ze względu na korzystniejszą do takich zastosowań konfigurację dolnopłata.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• "C-5A/B Galaxy" na stronie Amerykańskiej Federacji Naukowców
• "C-5 Galaxy" na stronie GlobalSecurity.org
• Dane o C-5 na oficjalnej stronie USAF