Jaworzno

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°08'00" N 019°16'00" E

Jaworzno
Herb Jaworzna Flaga Jaworzna
Dewiza: Wszystkie drogi prowadzą do Jaworzna
Województwo	śląskie
Założono	1229
Prawa miejskie	1901
Prezydent miasta	Paweł Silbert
Powierzchnia	152,2 km²
Położenie	50° 08' N 19° 16' E
Liczba mieszkańców (2005)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	96 606 632 os./km² 3 487 000 (GOP)
Strefa numeracyjna (do 2005)	(+48) 32
Kod pocztowy	43-600 do 43-618
Tablice rejestracyjne	SJ
Położenie na mapie Polski Jaworzno
Miasta partnerskie	Karvina Szigethalom
Urząd miejski3 ul. Grunwaldzka 33 43-600 Jaworzno tel. (+48 32) 618-15-00; faks (+48 32) 618-15-01 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Strona internetowa miasta

Jaworzno (czes.: Javožno, niem.: Arnshalde) – miasto na prawach powiatu położone w województwie śląskim. W latach 1975-1998 przyłączone zostało do woj. katowickiego. Jedno z miast tworzonego Górnośląskiego Związku Metropolitalnego (GZM), należy do Związku Miast Polskich.

Kiedyś główne miasto tzw. Zagłębia Krakowskiego, obecnie jest głównym miastem Jaworznicko-Chrzanowskiego Okręgu Przemysłowego, który wchodzi w skład Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Blisko stutysięczne miasto, o jednej z największych powierzchni w województwie (zajmuje 4. miejsce, a w skali kraju - 13).

Spis treści 1 Nazwa miasta 2 Geografia 2.1 Położenie 2.2 Klimat 2.3 Podział administracyjny 2.4 Aglomeracja 3 Demografia 3.1 Struktura wiekowa i zawodowa 4 Transport 4.1 Transport kolejowy 4.2 Transport lotniczy 4.3 Komunikacja miejska 5 Gospodarka 5.1 Przemysł i handel 6 Granice Miasta 7 Historia 8 Atrakcje turystyczne 9 Hotele 10 Znani jaworznianie 11 Znane osobistości związane z Jaworznem 12 Honorowi obywatele miasta Jaworzna 13 Patroni miasta 14 Religia 14.1 Diecezja 14.2 Dekanaty 14.3 Parafie 15 Sport 15.1 Piłka nożna 15.2 Siatkówka 15.3 Koszykówka 15.4 Szachy 15.5 Narty wodne 16 Edukacja 17 Rozrywka 18 Kultura 18.1 Muzea 18.2 Kina 18.3 Biblioteki 18.4 Cykliczne imprezy kulturalne 18.5 Galerie 18.6 Zespoły muzyczne pochodzące z Jaworzna 19 Media 19.1 Prasa 19.2 Radio 19.3 Telewizja 20 Zobacz też: 21 Przypisy 22 Linki zewnętrzne

[edytuj] Nazwa miasta

Nazwa pochodzi od występującego na terenie miasta drzewa jawor. Legenda znana mieszkańcom głosi: W 1330 r. przyszły król Kazimierz Wielki wracał z Wielkopolski do Krakowa na wezwanie swojego ojca Władysława Łokietka. W rejonie zwanym dziś Pańską Górą napotkał drwali ścinających jawor i zapytał ich, co robią. Wówczas jeden z nich odpowiedział: "My se jawor zno lo tyk, co srybra sukają" (co tłumaczymy: My sobie Jawor ścinamy, dla tych, co srebra szukają). Na podstawie tej ludowej opowieści powstał obecny herb miasta – rozłożysty jawor i ścinający go drwale w strojach krakowskich.

[edytuj] Geografia

[edytuj] Położenie

Jaworzno leży w rozwidleniu rzek: Biała Przemsza i Przemsza (które wyznaczały Trójkąt trzech cesarzy) stanowiących jego północną i południowo-zachodnią granicę, we wschodniej części województwa śląskiego, na pograniczu regionów Śląska i Małopolski. Według podziału na regiony fizyczno-geograficzne obszar Jaworzna wchodzi w obręb dwóch mezoregionów Wyżyny Śląskiej: Wyżyny Katowickiej na północnym zachodzie i północnym wschodzie oraz Pagórów Jaworznickich na pozostałym obszarze. Najwyżej położonym punktem jest Góra Przygoń (354,7 m n.p.m.), najniżej miejsce w dolinie Przemszy (230 m npm).

Zobacz więcej w osobnym artykule: Góry w Jaworznie.

Przez Jaworzno przepływa także kilka mniejszych rzek:

Zobacz więcej w osobnym artykule: Rzeki i cieki wodne w Jaworznie.

[edytuj] Klimat

W Jaworznie występuje klimat umiarkowany. Ze względu na ścieranie się wilgotnych mas powietrza znad Atlantyku z suchymi, kontynentalnymi, napływającymi ze wschodu, często dochodzi do zmian pogody. Średnia temperatura roku waha się od 6 do 10 stopni C. Przeciętnie w ciągu roku występuje 70 słonecznych dni (czyli 1702 godziny nasłonecznienia). Najcieplejszym miesiącem jest sierpień, a najzimniejszym styczeń. W okresie letnim wieją na ogół wiatry zachodnie sprzyjające opadom deszczu, natomiast w zimie przewagę mają wiatry wschodnie, co wpływa na zmniejszenie ilości opadów atmosferycznych. Do najbardziej deszczowych miesięcy należą czerwiec i lipiec, ze średnimi opadami w wysokości od 100 do 177 mm. Najmniej deszczowy jest wrzesień i październik, gdy opady wynoszą od 13 do 30 mm.

[edytuj] Podział administracyjny

Jaworzno nie posiada konkretnego podziału administracyjnego. Składa się z kilkunastu dzielnic (często dawnych samodzielnych miast lub wsi), bez wyraźnych granic pomiędzy nimi. Rozchodzą się one gwiaździście od centrum, często przedzielone są pasami zieleni. Potocznie używa się nazw osiedli, jednak w związku z tym, że dawne przyłączone miasteczka również miały swoje dzielnice, określenie lokalizacji bywa kłopotliwe. Powszechnie przyjmuje się poniższy podział na tzw. ośrodki dzielnicowe:

Dzielnice:

• Bory
• Byczyna
• Cezarówka
• Ciężkowice
• Dąbrowa Narodowa
• Długoszyn
• Dobra
• Jeleń
• Jeziorki
• Koźmin
• Łubowiec
• Niedzieliska
• Pieczyska
• Stara Huta
• Stare Miasto
• Szczakowa
• Śródmieście
• Wesołe Miasteczko
• Wilkoszyn

Osiedla mieszkaniowe:

• Osiedle Awaryjne
• Osiedle Cegielniana
• Osiedle Chopina
• Osiedle Chrząstówka
• Osiedle Energetyków
• Osiedle Gagarina
• Osiedle Gigant
• Osiedle Górnicze
• Osiedle Kalinowa
• Osiedle Kościuszki
• Osiedle Leopold
• Osiedle Łubowiec
• Osiedle Pańska Góra
• Osiedle Podłęże
• Osiedle Podwale
• Osiedle Skałka
• Osiedle Stałe
• Osiedle Warpie

[edytuj] Aglomeracja

Jaworzno leży we wschodniej części największej konurbacji w Polsce. Region ten rozkwitł w XIX wieku dzięki gwałtownemu rozwojowi górnictwa i hutnictwa. W tym też wieku podczas planowania strategicznego utworzono region nazywany Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym. Składa się on z dwudziestu kilku miast oraz kilkudziesięciu mniejszych miejscowości na terenie Górnego Śląska i Zagłębia. Od lat 90. XX wieku zaczęto planować metropolizację regionu katowickiego.

[edytuj] Demografia

[edytuj] Struktura wiekowa i zawodowa

Wśród mieszkańców miasta: 18,8 proc. to dzieci i młodzież do 19 lat, 65,5 proc. to ludność w wieku produkcyjnym, 15,7 proc. stanowi grupa osób w wieku powyżej 64 lat.

Pracujących ogółem w gospodarce narodowej jest 21 572 osób, z tego w przemyśle i budownictwie pracuje 11 787 osób, w usługach rynkowych 5 274, w usługach nierynkowych 4 407. Rolnictwem zajmują się 104 osoby.

[edytuj] Transport

Jaworzno znajduje się na skrzyżowaniu szeregu drogowych szlaków komunikacyjnych. Przez miasto przebiegają:

• autostrada A4E40 łącząca granice państwa (wschód – zachód) Jędrychowice – Korczowa.
• droga ekspresowa S1E75 Gdańsk – Cieszyn,
• droga krajowa 79 Warszawa – Bytom,

Odległość z Jaworzna do:

• Katowic wynosi ok. 30 km,
• Krakowa wynosi ok. 40 km,
• Zakopanego wynosi ok. 150 km,
• Morza Bałtyckiego wynosi ok. 600 km.

[edytuj] Transport kolejowy

Stacja Jaworzno - Szczakowa jest jednym z największych w Polsce węzłów kolejowych i ważnym punktem ruchu ludności, a także przeładunku towarów. Kolejowy transport towarowy to przede wszystkim przewozy węgla kamiennego, ze względu na położenie miasta dużą rolę odgrywają przewozy tranzytowe, także międzynarodowe.

[edytuj] Transport lotniczy

Dzięki dobrze rozwiniętej sieci szybkich dróg drogowych i kolejowych, oraz bliskości portów lotniczych: Kraków-Balice do którego jest ok. 40 km, oraz Katowice-Pyrzowice do którego jest ok. 35 km. komunikacja z miastem jest szybka i bardzo łatwa.

[edytuj] Komunikacja miejska

Na terenie Jaworzna działa wiele linii autobusowych, które obsługuje PKM Jaworzno nie należący do KZK GOP. Oprócz tego w Jaworznie działają także linie organizatorów z miast ościennych (Mysłowice, Chrzanów) oraz przewoźników prywatnych.

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Przemysł i handel

Od czasu transformacji ustrojowej w Polsce, wskutek znacznej redukcji zatrudnienia w sektorze przemysłowym w latach 90. XX wieku, znaczna część mieszkańców Jaworzna trudni się handlem detalicznym. Miasto stało się lokalnym centrum handlu, także dla mieszkańców Mysłowic, Sosnowca czy Chrzanowa. W Jaworznie swoje sklepy zlokalizowało kilka dużych sieci handlowych (m. in. Carrefour, Lidl, Albert).

[edytuj] Granice Miasta

Miasto graniczy:

• od zachodu z Imielinem i Mysłowicami
• od północnego zachodu z Sosnowcem
• od północnego wschodu z Bukownem i Sławkowem
• od południowego wschodu z Trzebinią, Libiążem, Chrzanowem oraz Chełmkiem.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Herb Jaworzna.

Jaworzno historycznie jest małopolskim miastem z wielowiekową kulturą. Zjawiska archeologiczne potwierdzają, że już w młodszej epoce kamienia istniało tutaj osiedle ludzkie. Zarysowane wały na powierzchni wzgórza Grodzisko wskazują również na wczesnośredniowieczną osadę. Przez lata zapomniana osada na krańcach ziem polskich, później ziem krakowskich, ostatecznie powiatu chrzanowskiego. Dynamiczny rozwój miasta nastąpił w drugiej połowie XX wieku, kiedy napływały do niego tysiące ludzi (głównie z południowo-wschodniej Polski) do pracy w przemyśle.

Pierwsze zapiski o Jaworznie pochodzą z 1229 roku, a w roku 1335 powstaje parafia, która przyjmuje imię św. Wojciecha. Początkowo tereny te należały do biskupów krakowskich. Na rzece Przemszy od czasów staropolskich aż do 1918 roku przebiegała zachodnia granica państwa, a w czasach rozbiorów na styku rzek Przemszy i Białej Przemszy istniał tzw. Trójkąt trzech cesarzy, wyznaczający granicę między Austrią, Rosją a Prusami. Początkowo wydobywano tu srebro i ołów z galeny, następnie rudę cynku i żelaza, a w 1767 roku w obecnej dzielnicy miasta - Szczakowej powstała pierwsza polska kopalnia węgla kamiennego i od tego czasu do dzisiaj w mieście wydobywa się ten surowiec.

Po III rozbiorze Polski znalazło się w zaborze austriackim. W latach 1809-1815 wchodziło w skład Księstwa Warszawskiego, W latach 1815-1846 na nim kończyło się terytorium maleńkiej, formalnie niepodległej Rzeczypospolitej Krakowskiej. W XIX wieku rozwój przemysłowy zdynamizował rozwój miasta, a przeprowadzenie w 1847 roku przez dzielnicę miasta - Szczakową linii kolejowej Górnośląsko-Krakowskiej (zwanej jako Cesarsko-Królewska Uprzywilejowana Kolej Północna Cesarza Ferdynanda) jeszcze bardziej wzmocniło impuls rozwojowy tych terenów, tworząc jednocześnie z Szczakowej istotny do dzisiaj węzeł kolejowy, który po rychłym uzyskaniu połączenia z Koleją Warszawsko-Wiedeńską stał się również ważnym węzłem przeładunkowym pomiędzy Austrią a Rosją i Prusami. Już w 1898 roku powstaje w Jaworznie pierwsza elektrownia, wydobycie węgla stanowi 84% wydobycia w całej Galicji, powstaje Fabryka Bieli Cynkowej, Fabryka Sody Amoniakalnej (Przekształcona w Hutę Szkła Okiennego "Szczakowa"), Garbarnia, a w 1916 Zakłady Azotowe "Azot". 21 września 1901 cesarz Franciszek Józef I podpisał ustawę Sejmu Lwowskiego w sprawie nadania praw miejskich dla Jaworzna.

W czasie II wojny światowej znajdował się tu podobóz obozu koncentracyjnego Auschwitz (Oświęcim), którego więźniowie pracowali w jaworznickich kopalniach, inaczej zwany: Centralny Obóz Pracy Neu-Dachs. Po wojnie obóz funkcjonował nadal i był miejscem więzienia dla żołnierzy AK oraz osób niewygodnych dla komunistów w powojennej Polsce, m.in. Niemców, Ukraińców, polskich Łemków.

W drugiej połowie XX wieku do Jaworzna przyłączono okoliczne osady oraz dawniej niezależne miasta, tworząc dzisiejsze dzielnice Szczakowa, Byczyna, Jeleń, Ciężkowice, Długoszyn, Dąbrowa Narodowa. Powstaje organizm miejski o specyficznej, promienistej (rozchodzącej się od centrum) strukturze, mający bardzo dużą powierzchnię (152,2 km²) i ok. 100 tys. mieszkańców. Do 1975 jedno z ważniejszych miast obecnego woj. krakowskiego. Po reformie administracyjnej 1975 roku zostaje przyłączone, głównie ze względu na silnie rozwinięty przemysł, do województwa katowickiego, przez co straciło na znaczeniu, choć znacząco zwiększyło liczbę mieszkańców przyjeżdżających do pracy w kopalniach.

Kolejna reforma administracyjna z 1999 nie przywróciła miasta do Małopolski (jak to się stało z pozostałymi miastami dawnego powiatu chrzanowskiego: Chrzanowem, Trzebinią, Libiążem), pozostawiając Jaworzno w woj. śląskim jako miasto na prawach powiatu (powiat grodzki).

Pod koniec XX wieku Jaworzno było miastem z największą liczbą elektrowni na świecie – funkcjonowały 3 elektrownie. Obecnie działają już tylko dwie: Elektrownia "Jaworzno II" – elektrociepłownia i Elektrownia "Jaworzno III".

[edytuj] Atrakcje turystyczne

• Muzeum Miasta Jaworzna, ul. Pocztowa 5 strona muzeum
• Budynek dawnej rzeźni z końca XVIII w. w Ciężkowicach (zabytek techniki)
• Kolegiata Św. Wojciecha i św. Katarzyny z XVI w. z cudownym obrazem Matki Bożej Jaworznickiej (inaczej zwaną MB Passawską).
• Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy z ukoronowanym przez Jana Pawła II obrazem w 1999 r. Jaworzno – Osiedle Stałe.
• Unikalny na skalę światową Trójkątny Rynek Główny w Jaworznie.
• Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Jaworznie – Jeleniu z XVII w.
• Studnia w Jeleniu z XVII w.
• Cmentarz pechnicki z XVIII w.
• Ponad 40 kapliczek i krzyży przydrożnych przeważnie z XIX w. rozsianych po terenie całego miasta.
• Pałac jaworznicki pochodzący z XIX w.
• Zespół willowo-parkowy przy ul. Grunwaldzkiej (w centrum miasta) pochodzący z XIX w.
• Budynek przy ul. Mickiewicza 2 – Miejskie Centrum Kultury i Sportu (dawna siedziba Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół") z XIX w.
• Hala Widowiskowo – Sportowa MCKiS (jedna z najnowocześniejszych w Polsce).
• Dworzec PKP w Jaworznie – Szczakowej z XIX w. wybudowany przez Austriaków.
• Cmentarz Żydowski przy al. Piłsudskiego z XIX w.
• Synagoga przy ulicy Stojałowskiego 4.
• Pozostałości po Centralnym Obozie Pracy.
• Zabudowa dawnej Huty Szkła Jaworzno – Dąbrowa Narodowa z XX w.
• Rezerwat sasanek – rezerwat przyrody. Znajduje się w północnej części miasta. Ochroną objęte jest stanowisko sasanki otwartej (Pulsatilla patens) położone na południowo-wschodnim skłonie dolomitowego zbocza Sodowa Góra.
• Dolina Żabnika – rezerwat przyrody położony jest w północno-wschodniej części miasta. Obszar objęty jest ochroną rezerwatową od 1996 roku. Powierzchnia rezerwatu obejmuje 42 ha i ok. 197 ha otuliny.
• W mieście znajduje się także największy w Europie witraż (w kościele pw. św. Wojciecha i św. Katarzyny).
• Największy w Europie komin (należący do Elektrowni "Jaworzno III").
• Jaworzno w posiadaniu ma także nowoczesną krytą pływalnię, która oprócz olimpijskiego basenu posiada kilkudziesięciometrowe zjeżdżalnie, jaccuzi, sauny i inne nowoczesne rekreacyjno-zdrowotne atrakcje.
• W mieście funkcjonuje także bardzo popularny ośrodek nurkowania w zalanym kamieniołomie kopalni dolomitu Baza Nurkowa
• Zalew Sosina powstały w dawnym wyrobisku kopalni piasku.
• Warto zobaczyć też nieczynne kamieniołomy oraz kopalnie węgla kamiennego już nieużywane lub dwie pozostałe, które funkcjonują nadal.

[edytuj] Hotele

• Hotel BroJan - ul. Paderewskiego 43
• Hotel Pańska Góra - ul. Krakowska 1
• Hotel Wodnik - ul. Bukowska 10
• Hotel Dalia - ul. Grunwaldzka 285

[edytuj] Znani jaworznianie

• Barbara Trzetrzelewska - piosenkarka.
• Adam Jamróz - sędzia Trybunału Konstytucyjnego od 2003 roku.
• Marta Kozera - wicemistrzyni świata w Ju-Jitsu, zawodniczka Energetyka Jaworzno.
• Anna Kadulska - aktorka Teatru Śląskiego.
• Jan Pierzchała - prozaik, poeta, autor adaptacji scenicznych, dramaturg, tłumacz.
• Wojciech Saługa - poseł, senator, wiceprezydent Jaworzna.
• Paweł Sarna - poeta, krytyk literacki.
• Mirosław Stadler - piłkarz i trener.
• Łukasz Sztandara - aktor.
• Jan Urban - piłkarz.
• Bogdan Wołkowski - wielokrotny mistrz trików bilardowych i snookerowych.
• Czesław Żelichowski - działacz samorządowy, senator.
• Bogdan Szczotka - kulturysta, mistrz polski, europy i świata w kulturystyce.
• Andrzej Stalmach - lekkoatleta, olimpijczyk.
• Janusz Skulich - polski nadbrygadier i magister inżynier pożarnictwa.
• Rafał Witkowski - polski piłkarz.

[edytuj] Znane osobistości związane z Jaworznem

• Maciej Bykowski - piłkarz , były zawodnik Szczakowianki Jaworzno.
• Ryszard Czerwiec - piłkarz , zawodnik Victorii Jaworzno, a wcześniej Szczakowianki Jaworzno.
• Franciszek Józef I - nadał prawa miejskie dla Jaworzna.
• Jan Paweł II - wielokrotnie jako kardynał Karol Wojtyła przebywał w Jaworznie należącym wówczas do diecezji Krakowskiej
• Marek Motyka - piłkarz i trener, były trener Szczakowianki Jaworzno.
• Kazimierz Nycz - były wikary kościoła w Szczakowej pod wezwaniem św. Elżbiety Węgierskiej w latach 1973-1975
• Kazimierz Orzeł - maratończyk, były reprezentant GKS Jaworzno.
• Grzegorz Proksa - bokser, były zawodnik Victorii Jaworzno.
• Stanisław Stojałowski - jezuita, duchowny katolicki i polityk prowadzący w Jaworznie, na przełomie XIX i XX wieku, działalność społeczno - polityczną i niepodległościową.
• Maciej Iwański - były piłkarz Szczakowianki Jaworzno, reprezentant Polski w piłce nożnej.
• Salomon Morel - komendant obozu koncentracyjnego w Jaworznie.
• Zbigniew Wassermann - polski polityk.

[edytuj] Honorowi obywatele miasta Jaworzna

• Jan Paweł II

[edytuj] Patroni miasta

• Matka Boska Nieustającej Pomocy

[edytuj] Religia

Główną religią wyznawaną w Jaworznie jest obrządek rzymskokatolicki. W przeszłości istniała w Jaworznie synagoga, która została zdewastowana przez hitlerowców w czasie II wojny światowej. Istnieje też spora grupa - kilka zborów -Świadków Jehowy posiadająca własne Sale Królestwa.

[edytuj] Diecezja

Jaworzno należy do diecezji sosnowieckiej. Obecnie dzielnica Jaworzna, Jeleń-Dąb, należy do archidiecezji krakowskiej, ponieważ znajduje się tam tylko kaplica dojazdowa (która nie ma swojej parafii), przynależąca do parafii Przemienienia Pańskiego w Libiążu, Libiąż zaś należy do archidiecezji krakowskiej. W przeszłości Jaworzno należało w całości do archidiecezji krakowskiej.

[edytuj] Dekanaty

Obszar Jaworzna należy do dwóch dekanatów diecezji sosnowieckiej:

• jaworznicki św. Wojciecha BM
• jaworznicki NMP Nieustającej Pomocy.

Natomiast mały fragment miasta (Jeleń-Dąb) należy do dekanatu archidiecezji krakowskiej:

• dekanat libiąski

[edytuj] Parafie

• Parafia Świętych Wojciecha i Katarzyny w Jaworznie - Centrum
• Parafia Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy w Jaworznie - Osiedlu Stałym

Zobacz więcej w osobnym artykule: Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jaworznie Osiedlu Stałym.

• Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Pannyw Jaworznie - Długoszynie
• Parafia św. Jana Kantego w Jaworznie - Niedzieliskach - http://www.jankanty.jaworzno.iap.pl/
• Parafia św. Brata Alberta Chmielowskiego w Jaworznie - Pieczyskach
• Parafia św. Elżbiety Węgierskiej w Jaworznie - Szczakowej
• Parafia Najświętszej Maryi Panny Anielskiej w Jaworznie - Dąbrowie Narodowej
• Parafia św. Barbary w Jaworznie - Podłężu
• Parafia Miłosierdzia Bożego w Jaworznie - Borach
• Parafia Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy w Jaworznie - Ciężkowicach
• Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Jaworznie - Jeleniu
• Parafia św. Karola w Jaworznie - Starej Hucie
• Parafia św. Józefa Rzemieślnika w Jaworznie – Jeziorkach
• Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Jaworznie - Sobieskim
• Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jaworznie - Byczynie
• Parafia Św. Karola Boromeusza w Jaworznie - Starej Hucie

[edytuj] Sport

[edytuj] Piłka nożna

• Szczakowianka Jaworzno - męski klub piłkarski grający obecnie w III lidze.
• Victoria Jaworzno - męski klub piłkarski grający obecnie w IV lidze.
• Ciężkowianka Jaworzno – męski klub piłkarski grający obecnie w V lidze okręgowej.
• GKS Górnik Jaworzno - męski klub piłkarski grający obecnie w V lidze okręgowej.
• Podłęże Jaworzno – męski klub piłkarski grający obecnie w A-klasie.
• Zgoda Byczyna – męski klub piłkarski grający obecnie w A-klasie.

[edytuj] Siatkówka

• Energetyk Jaworzno - męski klub siatkarski grający obecnie w I lidze.
• MCKiS Jaworzno - żeński klub siatkarski grający obecnie w II lidze.

[edytuj] Koszykówka

• MCKiS JBL Jaworzno - męski klub koszykarski grający obecnie w II lidze.

[edytuj] Szachy

• MCKiS Jaworzno - klub szachowy.

[edytuj] Narty wodne

• Boreasz Jaworzno

[edytuj] Edukacja

Jaworzno posiada wiele szkół, w których można się kształcić na różnorodnych kierunkach.

• W Jaworznie znajduje się 28 Przedszkoli.

Szkoły Podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. T. Kościuszki
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. J. Kochanowskiego
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. Komisji Edukacji Narodowej
• Szkoła Podstawowa nr 6 im. S. Żeromskiego
• Szkoła Podstawowa nr 7 im. M. Skłodowskiej - Curie
• Szkoła Podstawowa nr 8 im. W. Broniewskiego
• Szkoła Podstawowa nr 9 im. H. Sienkiewicza
• Szkoła Podstawowa nr 10 im. Wojska Polskiego
• Szkoła Podstawowa nr 14 im. mjr. H. Sucharskiego
• Szkoła Podstawowa nr 15 im. J. Brzechwy
• Szkoła Podstawowa nr 16 im. Konstytucji 3 Maja
• Szkoła Podstawowa nr 18 im. T. Kościuszki
• Szkoła Podstawowa nr 19 im. M. Kopernika
• Szkoła Podstawowa nr 20 im. Oddziału Armii Ludowej J. Dąbrowskiego
• Szkoła Podstawowa nr 22 im. J. Bema
• Szkoła Podstawowa Specjalna
• Szkoła Podstawowa Społeczna Miejskiego Towarzystwa Oświatowego

Szkoły artystyczne

• Szkoła Muzyczna I stopnia im. Grażyny Bacewicz

Gimnazja

• Gimnazjum nr 1
• Gimnazjum nr 2
• Gimnazjum nr 3
• Gimnazjum nr 4
• Gimnazjum nr 5
• Gimnazjum nr 6
• Gimnazjum nr 7
• Gimnazjum nr 8
• Gimnazjum nr 9
• Gimnazjum nr 10
• Gimnazjum nr 11
• Gimnazjum Specjalne
• Gimnazjum Społeczne Miejskiego Towarzystwa Oświatowego
• Gimnazjum dla Dorosłych

Licea

• Liceum Ogólnokształcące nr I im. T. Kościuszki
• Liceum Ogólnokształcące nr II im. Czesława Miłosza
• Liceum Ogólnokształcące nr III
• Liceum Ogólnokształcące nr IV Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2
• Liceum Ekonomiczne dla Dorosłych
• Liceum Ekonomiczne dla Dorosłych po ZSZ
• Liceum Ekonomiczne Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
• Liceum Handlowe Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
• Liceum Ogólnokształcące Społeczne Miejskiego Towarzystwa Oświatowego
• Liceum Profilowane nr II Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2
• Liceum Profilowane nr III Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3
• Liceum Profilowane nr IV Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
• Liceum Profilowane nr V Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr
• Liceum Profilowane Południowego Koncernu Energetycznego SA
• Liceum Profilowane Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
• Liceum Techniczne Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2
• Liceum Zawodowe Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
• Liceum Zawodowe Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
• Liceum Zawodowe Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5
• Liceum Zawodowe Zespołu Szkół Zawodowych Południowego Koncernu Energetycznego SA

Technika

• Technikum Budowlane Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
• Technikum dla Dorosłych Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 6
• Technikum Energetyczne dla Dorosłych Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5
• Technikum Energetyczne Zespołu Szkół Zawodowych Południowego Koncernu Energetycznego SA
• Technikum Gastronomiczne Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
• Technikum Górnicze Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 6
• Technikum Hotelarskie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
• Technikum Mechaniczne dla Dorosłych Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3
• Technikum nr 1 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
• Technikum nr 2 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2
• Technikum nr 3 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3
• Technikum nr 4 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4
• Technikum nr 5 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5
• Technikum nr 6 Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 6
• Technikum Telekomunikacyjne Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5
• Technikum Zawodowe dla Dorosłych po ZSZ Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1

Szkoły wyższe

• Szkoła Policealna eCollege

Spis stron internetowych jaworznickich szkół – www.jaworzno.edu.pl

[edytuj] Rozrywka

• Basen olimpijski
• Stadnina koni
• Kręgielnia
• Strzelnica
• Skate Park
• Korty tenisowe
• Lodowisko
• Zalew Sosina
• Centrum nurkowania "Zalany kamieniołom"
• Pizzerie
• Puby
• Dyskoteki

[edytuj] Kultura

[edytuj] Muzea

• Muzeum miasta Jaworzna

[edytuj] Kina

• Kino Sasanka - zamknięte w 2002r.
• Kino Złocień - zamknięte w 1985r.

[edytuj] Biblioteki

• Miejska Biblioteka Publiczna

[edytuj] Cykliczne imprezy kulturalne

• Festiwal Piosenki Francuskiej - luty.
• Jawor Rock Festival - kwiecień.
• Jeunesses Musicales - cykl koncertów - styczeń/luty
• Festiwal Twórczości Młodzieży Szkolnej” Jawor” – kwiecień – czerwiec
• Konkurs Literacki „O złote pióro prezydenta m. Jaworzna” kwiecień - czerwiec
• "Jaworznicki salon motoryzacyjny" - maj.
• Tour de Jaworzno - czerwiec.
• Dni Jaworzna - czerwiec.
• "Noc Świętojańska" - czerwiec.
• "Grand Prix w siatkówce plażowej" - lipiec.
• "Pożegnanie lata" - sierpień.
• "Grand Prix w biegach ulicznych" - wrzesień.
• Miejski Przegląd Humoru „Śmiej się pan z tego” - listopad

[edytuj] Galerie

• Galeria Obecna
• Galeria Kameralna

[edytuj] Zespoły muzyczne pochodzące z Jaworzna

• Animations
• Dahaka
• Infinity
• Stos
• The ZOO
• Trip

[edytuj] Media

[edytuj] Prasa

• Co Tydzień – tygodnik.
• Tydzień w Jaworznie – tygodnik.
• Jaworzno – tygodnik.
• Dziennik Zachodni - tygodnik powiatowy "DZ Jaworzno".
• Żółty Jeż – tygodnik, darmowy.
• Extra – dwutygodnik, darmowy.
• Sokół Jaworznicki – magazyn kulturalny, miesięcznik Miejskiego Centrum Kultury i Sportu.
• "Osiedlowe To i Owo" - Miesięcznik Spółdzielni Mieszkaniowej "Górnik".
• "Rak" (obecnie już nie ukazuje się)- Jaworznicki Biuletyn Informacyjny - dwutygodnik.
• "Koncern" - Gazeta Południowego Koncernu Energetycznego SA.
• "Trójka" - Gazeta Zakładowa Elektrowni Jaworzno III PKE SA.
• " MKPress" - miesięcznik reklamowo-publicystyczny.

[edytuj] Radio

• Radio Jaworzno

[edytuj] Telewizja

• CTv Jaworzno - strona www.

[edytuj] Zobacz też:

• Miasta w Polsce według liczby ludności
• Miasta w Polsce według powierzchni
• Powierzchnia wybranych miast Polski
• miasta w Polsce
• Ziemia Chrzanowska
• Związek Miast Polskich
• Górnośląski Związek Metropolitalny
• Górnośląski Okręg Przemysłowy
• Jaworznicko-Chrzanowski Okręg Przemysłowy
• Zagłębie Krakowskie
• województwo śląskie
• Województwo katowickie
• województwo krakowskie
• Rzeczpospolita Krakowska
• Małopolska
• Portal:Małopolska

[edytuj] Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona miasta Jaworzna
• Muzeum miasta Jaworzna
• Rozrywkowy Portal Informacyjny - Kultura i Rozrywka
• Obywatelskie Jaworzno - Jaworznicki Niezależny portal Obywatelski

• Mapy i zdjęcia satelitarne:
  • mapy i zdjęcia satelitarne (Google) w Wikimapii
  • mapa w Szukaczu
  • mapa w Mapquest (en)