Bielsk Podlaski

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Współrzędne: 52°46' N 023°12' E

Bielsk Podlaski

Herb Bielska Podlaskiego

Gmina
- rodzaj

Bielsk Podlaski
miejska

Założono

XII wiek

Burmistrz

Eugeniusz Berezowiec

Powierzchnia

26,88 km²

Położenie

52° 46' N
23° 12' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

26 894
1000,5 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

17-100 do 17-102

Tablice rejestracyjne

BBI

Położenie na mapie Polski

Bielsk Podlaski

TERC10
(TERYT)

3202603011

Miasta partnerskie

Rejon Swietłogorski

Łuck

Urząd miejski³

ul. Kopernika 1
17-100 Bielsk Podlaski
tel. 85 730-05-50; faks 85 730-88-00

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Bielsk Podlaski (białorus. Бельск Падляскі, Bielsk Padlaski) – miasto i gmina w województwie podlaskim, siedziba powiatu bielskiego. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 26 894 mieszkańców.

Położone na Równinie Bielskiej, nad rzeką Białą, około 50 km na południe od Białegostoku.

[edytuj] Dane ogólne

Bielsk Podlaski zamieszkują: Polacy, Białorusini - 20,7 %,Ukraińcy. Uprawiany jest drobny przemysł: m.in. zakłady metalowe, włókiennicze, zakład produkcyjny napojów gazowanych; szkoły w tym gimnazjum liceum z białoruskim językiem nauczania oraz jedyne w Polsce policealne studium ikonograficzne; od lat 1992-1993 miejsce festiwali białoruskiej pieśni autorskiej "Jesień Bardów", Piosenki Religijnej, Kultury Ukraińskiej "Podlaska Jesień".

Prawdopodobnie nazwa miasta pochodzi od słowa "bielsko" co oznacza miejsce podmokłe leżące w rzecznych rozlewiskach (podobnie jak miasto Bielsko-Biała). Nazwa miasta może też pochodzić od słowa "biele". Rosyjski slawista Ryhor Illiński opowiada się z kolei za pochodzeniem nazwy od słowa "biały".

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Bielsk Podlaski ma obszar 26,88 km², w tym:

użytki rolne: 72%
użytki leśne: 2%

Miasto stanowi 1,94% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	26 894	100	13 933	51,8	12 961	48,2
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1000,5		518,3		482,2

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1265,22 zł.

[edytuj] Historia

Góra zamkowa

Ratusz barokowy z 1776 r.

Kościół karmelitów z 1641 r.

Karmelicki zespół klasztorny z 1641r., obecnie szkoła muzyczna

Karmelicki zespół klasztorny z 1641 r.

Cerkiew Narodzenia NMP z XVIII w.

Cerkiew (katedra) Zmartwychwstania Pańskiego na Hołowiesku z ok. 1716

Kościół klasycystyczny z 1783 r.

Cerkiew św. Michała z 1789 r.

Ul. Kościuszki ze starą zabudową drewnianą

Nieistniejący już dworzec kolejowy z przed wojny (1929 r.)

Jedyne w Polsce policealne Studium Ikonograficzne w Bielsku Podlaskim

II wiek p.n.e. - ślady osadnictwa w Bielsku i okolicach (Haćki, Hryniewicze Duże)
X-XI wiek - tereny Podlasia wchodzą w skład państwa pierwszych Piastów
Prawdopodobnie w XII wieku został przez ksiażąt kijowskich założony na terenie Bielska gród.

[edytuj] XIII wiek

1253 - pierwsza wzmianka o Bielsku w latopisie halicko-wołyńskim.
1264 - wzmianka o bitwie z Jaćwingami w okolicach grodu
1273 - zajęcie grodu przez księcia litewskiego Trojdena

[edytuj] XIV wiek

ok. 1320 Podlasie dostało się pod panowanie Wielkiego Księstwa Litewskiego
1379 - najazd Krzyżaków pod dowództwem komtura Teodoryka von Elner
1382 - książę mazowiecki Janusz I wykorzystuje zamieszki na Litwie i zajmuje gród.
1390 - król Władysław Jagiełło przekazuje księciu Januszowi I mazowieckiemu gród w Bielsku, Surażu, Drohiczynie, Mielniku.

[edytuj] XV wiek

1410 - w skład podlaskich chorągwi wystawionych przeciwko Krzyżakom weszły dwie podlaskie chorągwie (mielnicka i drohicka)
po 26 listopada 1412 - w Bielsku przebywa król Władysław II Jagiełło w drodze na Litwę. Wzrasta ranga Bielska leżącego na trasie z Krakowa do Grodna i Wilna.
2 stycznia 1430 - ustanowienie w Grodnie wójtostwa dla wójta Andrzeja przez wielkiego księcia litewskiego Witolda. Napłynięcie większej ilości osadników polskich i niemieckich.
wiosna 1440 - miasto bez walki zajmuje książę mazowiecki Bolesław IV
czerwiec 1440 - w mieście przebywa późniejszy król wielki książę litewski Kazimierz Jagiellończyk z 2 tys. "kopijników" w drodze na Litwę
26 listopada 1486 - w mieście przebywa król Kazimierz Jagiellończyk w drodze z Litwy
1487 - pierwsza wzmianka o Żydach mieszkających w Bielsku
18 listopada 1495 - nadanie prawa magdeburskiego przez Aleksandra Jagiellończyka i połączenie miasta lackiego i ruskiego. Przywilej ustanawiał dożywotni urząd wójta, który objął Jakub Hoppen z Gdańska.
28 września 1496 - w mieście nocuje król Aleksander Jagiellończyk w drodze z Wilna
18 lipca 1499 - kolejny przywilej zwalniał mieszczan spod sądowej władzy namiestnika książęcego
9-18 września 1501 - w mieście odbył się zjazd rady litewskiej z udziałem króla.

[edytuj] XVI wiek

3 listopada 1501 - zwolniono mieszczan spod sądowej władzy starosty
14 listopada 1505 - w mieście nocuje król Aleksander Jagiellończyk w drodze do Grodna
1506 - królowa Helena, żona Aleksandra Jegiellończyka otrzymuje dożywotnie władanie nad Bielskiem.
20 grudnia 1506 - w mieście przebywa Zygmunt Stary w drodze do Mielnika.
22-25 lutego 1509 - w mieście w drodze na sejm do Piotrkowa przebywa król Zygmunt Stary.
1513- Bielsk zostaje stolicą nowoutworzonego województwa podlaskiego
1516 - powstaje cech rzeźników
1530 - ziemia bielska zostaje kupione od Gasztołdów przez królową Bonę
1542 - wzmiankowana jest synagoga
1549 - powstaje cech szewców
1564 - od 20 maja do 9 lipca w Bielsku przebywa król Zygmunt August
1564 - 22 lipca ma miejsce pożar zamku bielskiego, na którym obradował Zygmunt August z prymasem Jakubem Uchańskim na temat nowej unii polsko-litewskiej. Król obserwował płonący drewniany zamek z przyzamkowych stajni. Nowy zamek dla starosty powstał na Hołowiesku.
1564 - proces o mord rytualny Żydów, w związku z którym król Zygmunt wydaje dwa manifesty
1569 - Włączenie Bielska wraz z województwem podlaskim do Korony Polskiej na mocy unii lubelskiej. Powstaje cech kuśnierzy
1571 - powstają cechy piwowarów i słodowników, czapników i krawców
1576 - w mieście jest 265 rzemieślników w tym 63 garbarzy i 39 szewców oraz 5 młynów na rzece Białej.
1591 - pożar niszczy miasto z kościołem i szpitalem św. Marcina (nie odbudowanymi)

[edytuj] XVII wiek

1655 - zniszczenie w czasie potopu szwedzkiego dużej części miasta

[edytuj] XVIII wiek

1779-1781 - w mieście działała królewska komisja Boni Ordninis (Dobrego Porządku). W mieście było wtedy 97 rzemieślników.
1784 - pożar miasta, po którym powstaje nowy ratusz i świątynie fundacji Izabeli Branickiej

[edytuj] Zabory

1795-1807 - Bielsk w zaborze pruskim
1802 - Żydzi uzyskują prawo do osiedlania się w mieście
1807 - Bielsk po pokoju w Tylży przechodzi pod zabór rosyjski
1812 - przez miasto przechodzą wojska Napoleona
1831 - mieszkańcy Bielska biorą udział w powstaniu listopadowym, epidemia cholery
1843 - miasto przyłączono do guberni grodzieńskiej
1855 - następna epidemia cholery
1863 - mieszkańcy Bielska biorą udział w powstaniu styczniowym, m.in. w bitwie pod Puchałami i Siemiatyczami, wykonanie w mieście wyroku przez powieszenie na powstańcu Dominiku Bejdzie
1866 - Rosjanie zakazują wyznawania wiary greckokatolickiej i w celu rusyfikacji nakazują przejść unitom na prawosławie
XIX wiek - w dzielnicy Park stacjonuje garnizon wojsk rosyjskich
1873 - doprowadzenie linii kolejowej do Brześcia
1915 - część mieszkańców ucieka przed wojskami niemieckimi w czasie I wojny światowej, spalenie dworca kolejowego

[edytuj] II Rzeczpospolita

19 lutego 1919 - opuszczenie miasta przez niemieckie wojska okupacyjne i wkroczenie witanych z entuzjazmem oddziałów POW
1919 - założenie gimnazjum
1919 - założenie szpitala powiatowego
29 lipca 1920 - miasto zajmują bolszewicy w czasie wojny polsko-bolszewickiej
20 sierpnia 1920 - odbicie miasta przez III batalion 1 Pułku Piechoty Legionów.
1921 - powstanie Spółdzielni Rolniczo-Handlowej "Rolnik"
1923-1937 - burmistrzem miasta był Władysław Żarniewicz
1924 - uruchomienie pierwszej elektrowni miejskiej. Początek elektryfikacji.
1925-1928 - budowa nowego gmachu gimnazjum (liceum)
1932-1939 - starostą bielskim był Zelisław Januszkiewicz
1932 - ukazuje się pierwszy numer "Gazety Bielskiej"
1936 - pierwszy numer powiatowego miesięcznika "Plon"
1938 - oddanie do użytku nowej szkoły powszechnej (ob. SP nr 4)
11 czerwca 1939 - uruchomienie 1500 tonowego spichlerza przy dworcu kolejowym
18 czerwca 1939 - przekazanie 35 Pułkowi Piechoty dwóch karabinów maszynowych ufundowanych przez młodzież powiatu bielskiego, w której to uroczystości wzięło udział 5 tys. mieszkańców. Dar odebrał gen. Franciszek Kleeberg.

[edytuj] II wojna światowa

15 IX 1939 - 23 IX 1939 r. - pierwsza okupacja miasta przez wojska niemieckie i przekazanie przez nich miasta sojuszniczym wojskom radzieckim
23 IX 1939 r. - 1941 - okupacja przez Armię Czerwoną. Pierwsze wywózki na Syberię.
22 czerwca 1941 - zbombardowanie miasta przez Luftwaffe i ponowne wkroczenie do miasta Niemców. Niemcy w czasie okupacji zakładają getto dla Żydów i mordują w Lesie Pilickim ok. 800 Polaków (min. nauczycieli, urzędników, księży).
2 listopada 1942 - likwidacja getta i zamordowanie przez Niemców około 100 Żydów pomiędzy ulica Jagiellońską i Wąską. Wywiezienie części do Treblinki.
1943 Powstaje budynek ob. Urzędu Skarbowego.
30 lipca 1944 - kolejne zajęcie miasta przez Armię Czerwoną

[edytuj] PRL

1984 - w Ratuszu powstaje Muzeum

[edytuj] III Rzeczpospolita

1991 - wyszedł pierwszy numer Ukraińskiego Pisma Podlasia "Над Бугом і Нарвою" (Nad Buhom i Narwoju - Nad Bugiem i Narwią), którego wydawcą był początkowo Podlaski Oddział Związku Ukraińców w Polsce, później zaś Związek Ukraińców Podlasia.
1992 - Na bazie Podlaskiego Oddziału Związku Ukraińców w Polsce powstał Związek Ukraińców Podlasia - organizacja społeczno-kulturalna, m.in. organizator Festiwali Kultury Ukraińskiej "Podlaska Jesień", który odbywa się w Bielsku od 1993 roku.

[edytuj] Zabytki

Grodzisko średniowieczne (XIII w.) zwane Górą Zamkową
Ratusz późnobarokowy (po 1776 r.) proj. Jan Sękowski
Kościoły:
- Kościół NMP z Góry Karmel z 1641 r., późnobarokowy, przebudowany po pożarze w 1784 r. (po powstaniu listopadowym przekształcony na cerkiew, ponownie kościół od 1921 r.)
- Klasztor karmelitów trzewiczkowych z 1641 r., barokowy, (po pożarze w 1784 r. nie odbudowano dwóch skrzydeł)
- Kościół Narodzenia NMP i św. Mikołaja, klasycystyczny, (1783 r., projekt: Szymon Bogumił Zug), wzmianka XV wiek.
Dzwonnica kościelna w stylu klasycystycznym z 1843 r.
Cerkwie:
- Drewniana cerkiew Narodzenia NMP tzw. "zamkowa" z XVIII w.(budowa w obecnym miejscu w 1562 r., pierwsza wzmianka z 1289 r.)
- Drewniana cerkiew (do 1839 r. unicka) Zmartwychwstania Pańskiego na Hołowiesku (ok. 1716, wzmiankowana w innym miejscu w 1377 r.).
- Drewniana pounicka cerkiew Soborna/św. Michała (zbud. w 1789 r., wieża z 1914 r.)
- Drewniana cerkiew (w latach 1596-1839 r. unicka) Św. Trójcy (przełom XVIII i XIX wieku), ufundowana pierwotnie przez królową Bonę
Cmentarz żydowski z nagrobkami pochodzącymi z okresu od 1850 r.
Urbanistyczny układ miejski z XV wieku.
Park przy dawnym dworze w Hołowiesku