Fidżi

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy państwa w Oceanii. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Republic of the Fiji Islands
Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti


Flaga Fidżi	Godło Fidżi

Dewiza: (fidż.) Rerevaka na Kalou ka Doka na Tui
(Bój się Boga i czcij Królową)

Język urzędowy

angielski, fidżyjski, hindi, urdu

prezydent Josefa Iloilo

Szef rządu

premier Frank Bainimarama

Powierzchnia
• całkowita

151. na świecie
18 270 km²

Liczba ludności
• całkowita (2003)
• gęstość zaludnienia

152. na świecie
844 330
47 osób/km²

Niepodległość

od Wielkiej Brytanii
10 października 1970

dolar Fidżi (FJD)

UTC +12

God Bless Fiji

FJI

+679

Wyspa Kadavu oraz cały archpelag Fidżi na mapie J.P. Thomsona z 1889

Fidżi, Republika Wysp Fidżi – państwo wyspiarskie, położone w południowo-wschodniej części Oceanu Spokojnego na wschód od Vanuatu, zachód od Tonga i południe od Tuvalu.

[edytuj] Geografia

Państwo położone jest na 322 wyspach i wysepkach pochodzenia wulkanicznego, otoczonych rafami koralowymi. Spośród nich zamieszkanych jest około 110. Dwie największe wyspy to Viti Levu i Vanua Levu. Viti Levu stanowi połowę powierzchni Fidżi, na niej położona jest stolica państwa, Suva. Na wyspach wznoszą się góry wulkaniczne sięgające ponad 1200 m n.p.m., porośnięte tropikalnym lasem. Inne duże miasta to Nadi, Lautoka, Labasa, Nausori, Lami i Ba.

[edytuj] Historia

Pierwsi mieszkańcy Fidżi byli przybyszami z południowo-wschodniej Azji na długo przed odkryciem wysp przez Europejczyków w XVII w. Pierwszym Europejczykiem, który tu dotarł był Abel Tasman w 1643. Następnie w 1774 wyspy były badane przez Jamesa Cooka. W 1854 w zachodniej części powstało królestwo. Wyspy stały się brytyjską kolonią w 1874. W latach 1879-1917 nastąpił napływ ludności hinduskiej do pracy na plantacjach. W 1966 Fidżi uzyskało wewnętrzną autonomię w ramach Brytyjskiej Wspólnoty Narodów. Niepodległość otrzymały w 1970. Od 1987 Fidżi jest republiką. Rządy demokratyczne były przerywane dwoma wojskowymi zamachami. Oba spowodowane były niepokojami między etnicznymi Fidżijczykami a ludnością hinduską stanowiącą większość.

Konstytucja z 1990 zagwarantowała etnicznym Fidżyjczykom kontrolę nad Fidżi, co doprowadziło do emigracji Hindusów. To znów wywołało trudności gospodarcze, ale spowodowało, że Melanezyjczycy stali się większością. Poprawki uchwalone w 1997 uczyniły konstytucję sprawiedliwszą. Wolne i spokojne wybory w 1999 zakończyły się utworzeniem rządu przez Hindusów. Po roku został usunięty przez zamach przeprowadzony przez nacjonalistę George'a Speighta. Demokracja została przywrócona pod koniec 2000, kiedy to został utworzony rząd tymczasowy z premierem Laisenia Qarase, który pozostał na tym stanowisku. W 2006 miał miejsce pucz wojskowy. Po tym wydarzeniu, 8 grudnia 2006 zawieszono członkostwo Fidżi we Wspólnocie Narodów.

Fidżi ma wyjątkowo sprawne siły zbrojne i jest ważnym współpracownikiem ONZ. Bierze udział w misjach pokojowych w różnych częściach świata.

[edytuj] Ustrój polityczny

Na czele państwa stoi Prezydent wybierany przez Wielką Radę Wodzów Plemiennych (80 dziedzicznych fidżyjskich wodzów plemiennych) na 5-letnią kadencję. Pełni on głównie honorową rolę (wzór zaczerpnięty z Brytyjskiej Monarchii). Prezydent ma jednak pewne uprawnienia, których może użyć jedynie w wypadku jakiegoś narodowego kryzysu. Jemu też podlega armia. Prezydent formalnie wyznacza Premiera, który musi mieć poparcie większości w Izbie Reprezentantów. W praktyce jest to lider największej partii politycznej albo kandydat uzgodniony przez partie tworzące koalicję. Bywa jednak, że parlament jest zbyt rozdrobniony albo partia mająca większość rozpada się. W takich przypadkach Prezydent podejmuje się roli sędziego rozjemczego i po naradzeniu się z wszystkimi politycznymi frakcjami musi wyznaczyć Premierem osobę, która według niego będzie miała największe szanse uzyskania poparcia w Izbie Reprezentantów. Po nominacji Premiera Prezydent na jego wniosek formalnie wyznacza ministrów. Przeważnie od dziesięciu do dwudziestu pięciu ministrów, którzy sprawują władzę wykonawczą. Stosownie do konstytucji Rząd ma być odbiciem politycznego składu Izby Reprezentantów a każda partia mająca więcej niż 8 miejsc w Izbie Reprezentantów ma mieć reprezentację w Rządzie. W praktyce, ta reguła nigdy nie była dokładnie wprowadzona w życie.

Parlament Fidżi jest dwuizbowy. Izba Reprezentantów ma 71 członków z tego 25 jest wybranych w powszechnych wyborach. Pozostałe 46 miejsc jest zarezerwowanych dla etnicznych mieszkańców Fidżi i są wybrani z komunalnych list wyborców: 23 Fidżyjczyków, 19 Hindusi, 1 Rotuman i 3 pozostali (Europejczycy, Chińczycy i inne mniejszości). Izba wyższa parlamentu Senat ma 32 członków formalnie wyznaczony przez Prezydenta z nominacji Wielkiej Rady Wodzów Plemiennych (14), Premier (9), Lidera Opozycji (8) i Rada Wyspy Rotuman (1). Senat nie ma inicjatywy ustawodawczej ale za to może odrzucić lub poprawić ustawę.

[edytuj] Podział administracyjny

Fidżi jest podzielone na cztery dystrykty (divisions, stolice w nawiasach)

Centralny (Suva)
Północny (Labasa)
Wschodni (Levuka)
Zachodni (Lautoka)

Dodatkowo wyspa Rotuma leżąca na północ od głównego archipelagu ma pewien stopień wewnętrznej autonomii.

Podział administracyjny Fidżi

Centralny • Północny • Wschodni • Zachodni

[edytuj] Siły zbrojne

Siły zbrojne republiki (RFMF) są formacją w pełni uzawodowioną. Wojska lądowe liczebnie stanowią odpowiednik brytyjskiej lekkiej brygady piechoty, w sumie około 3 500 żołnierzy. Siły powietrzne to dwa śmigłowce: AS-355 Ecureuil i AS-365 Dauphin 2. Siły nawodne (liczące około 300 marynarzy i oficerów) to 3 duże łodzie patrolowe typy Kula i 4 małe typów Levuka i Vai. Artyleria, to 12 moździerz kal. 81 mm oraz 4 armaty 25-funtowe wykorzystywane wyłącznie w celach ceremonialnych.

Kwatera sztabu RFMF znajduje się w stolicy (Suva), tam też stacjonuje dowódca w stopniu generała brygady. Dowództwu (istnieje także Dowództwo Strategiczne i Dowództwo Sił Lądowych (LFC, ang. Land Forces Command).

LFC podzielone są na 3 bataliony regularne i 3 bataliony obrony krajowej. Dwa bataliony regularne wykorzystywane sa w misjach zagranicznych: 1. bat.piech. w sile 223 ludzi stacjonuje w Iraku (misja UNAMI), 2. bat. piech. w sile 338 ludzi wchodzi w skład Wielonarodowych Sił Obserwacyjnych (MFO) na Półwyspie Synaj, na granicy Izraelsko-Egipskiej.

3. bat. (600 ludzi) zapewnia bezpieczeństwo w kraju, w czym współdziałają bataliony obrony terytorialnej (w czasach pokojowych szkieletowe, w sile kompanii). Poza tym istnieją jednostki inżynieryjna oraz logistyczna.

[edytuj] Społeczeństwo

Ludność: 825 tysięcy, głównie Melanezyjczycy i Hindusi. Fidżyjczycy są mniejszością, która posiada 83% ziemi, Hindusi zostali sprowadzeni przez Brytyjczyków w XIX wieku do pracy na plantacjach.

Dane można znaleźć w CIA Factbook [1]"

[edytuj] Grupy etniczne

Populacja Fidżi jest prawie jednakowo podzielona pomiędzy rodzimymi Fidżyjczykami, ludem mieszanego polinezyjskiego i melanezyjskiego pochodzenia (51%), i Hindusami (43.7%), potomkami indyjskich robotników kontraktowych przywiezionych przez Brytyjczyków w XIX w. Około 1.2% to miejscowi z wyspy Rotuma, kulturowo bliżsi z mieszkańcami Tonga albo Samoa niż z resztą Fidżi. Są też małe, ale ekonomicznie znaczące, grupy Europejczyków, Chińczyków, i innych mniejszości. Związki pomiędzy etnicznymi Fidżyjczykami a hindusami często bywały w napięciu, co zdominowało politykę Fidżi w przeszłości.

[edytuj] Języki

W konstytucji są zapisane 3 oficjalne języki: angielski, pozostawiony po Brytyjczykach, fidżyjski, należący do austronezyjskiej rodziny języków używany przez etnicznych Fidżijczyków i hindi, główny język Hindusów. Obywatele Fidżi mają konstytucyjne prawo by komunikować się z jakąkolwiek agencją rządową w którymkolwiek z oficjalnych języków. Angielski służy głównie do komunikacji między dwoma największymi społecznościami, jak również z zewnętrznym światem, jest to też język rządu, biznesu, edukacji, handlu, i sądów. Wśród Hindusów, hindi preferowany jest przez wyznawców Hinduizmu natomiast muzułmanie preferują urdu. Kilka dialektów języka fidżyjskiego używanego na zachodzie kraju, różni się znacznie od oficjalnego standardu. Część Hindusów używa języka tamilskiego, bengalskiego i innych. Na wyspie Rotuma jest w użyciu miejscowy język pochodzenia polinezyjskiego.

[edytuj] Religia

Większość etnicznych Fidżyjczyków to chrześcijanie, z czego metodyści stanowią około 48%, katolicy – 19%, Zgromadzenia Boże (Assemblies of God) – 11%, a Adwentyści Dnia Siódmego – 6%. Resztę stanowi około 30 mniejszych Kościołów, m.in. luteranie i anglikanie. W większości tych kościołów są również Hindusi, ale jest ich niewielu. Znikoma liczba Fidżyjczyków wyznaje islam.

Większość hindusów wyznaje hinduizm (75%) lub islam (16%). Około 6% jest chrześcijanami (głównie metodyści i członkowie Zgromadzenia Bożego), a 1% to sikhowie. Około 2% nie wyznaje żadnej religii.

[edytuj] Kultura

Muzyka w swoim charakterze jest zdecydowanie polinezyjska, chociaż geograficznie Fidżi jest bliższa Melanezji. Tradycyjna muzyka zdominowana jest przez wokalną muzykę kościelną, jak również tańce charakteryzujące się bogatą harmonią wraz ze złożoną rytmiką bębnów lub innych miejscowych instrumentów. Współcześni Fidżyjczycy wykonują muzykę ludową używając takich instrumentów jak mandolina, gitara i gitara hawajska oraz wiele rodzimych instrumentów, z których najbardziej popularne są bębny lali używane w celu zwoływania się z odległych miejsc. Bębny Lali stanowią część tradycyjnej kultury Fidżi, używane jako forma komunikacji, ogłoszenie urodzin, śmierci czy wojny. Mniejsza odmiana bębna lali (lali ni meke) jest używana w muzyce.

[edytuj] Gospodarka

Fidżi jest bogate w lasy i zasobne w ryby. Ma jedną z najbardziej rozwiniętych gospodarek Pacyfiku. Głównym źródłem dochodu jest turystyka (ważne źródło dewiz) i rolnictwo. Uprawa trzciny cukrowej i produkcja cukru (1/3 dochodu), tytoniu, palmy kokosowej i innych miejscowo jadalnych korzeni. Wydobycie złota, połów ryb.