Sejm kontraktowy
Z Wikipedii
Sejm kontraktowy - potoczna nazwa Sejmu PRL X kadencji wybranego 4 i 18 czerwca 1989 r. Szerzej również używana na określenie całego parlamentu (Sejmu X i Senatu I kadencji) obradującego w latach 1989 - 1991. Kadencja tego parlamentu przypadła na kres istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i zapoczątkowała demokratyczną III Rzeczpospolitą.
Sejm kontraktowy był efektem zawartego 5 kwietnia 1989 roku porozumienia kończącego obrady Okrągłego Stołu. Nazwę swoją zawdzięcza swoistemu kontraktowi: podczas gdy wybory do Senatu miały być całkowicie wolne i demokratyczne, w Sejmie jedynie 35% miejsc (161 mandatów, przeznaczonych dla kandydatów bezpartyjnych) było obsadzanych w wolnych wyborach, reszta (w tym 35 miejsc z listy krajowej) była zagwarantowana dla PZPR i partii sojuszniczych (ZSL, SD) oraz trzech stronnictw katolickich – Stowarzyszenia "PAX", Unii Chrześcijańsko-Społecznej i Polskiego Związku Katolicko-Społecznego.
Frekwencja w pierwszej turze (4 czerwca) była wysoka – 62,7% (we wszystkich późniejszych wyborach powszechnych i referendach ogólnokrajowych była niższa). Wynik wyborów był ogromnym sukcesem Solidarności – zaledwie 40% wyborców oddało swój głos na kandydatów innych niż wystawieni przez Komitet Obywatelski "Solidarność"; mandatów nie uzyskało kilku kandydatów opozycji niezwiązanej z KO, m. in. Leszek Moczulski i Władysław Siła-Nowicki. Na 161 możliwych mandatów poselskich "S" zdobyła w pierwszej turze 160 miejsc. Poza dwiema osobami przepadła lista krajowa, która miała zapewnić działaczom centralnym PZPR miejsce w Sejmie. 4 czerwca z listy krajowej dostali się jedynie Mikołaj Kozakiewicz (ZSL) i Adam Zieliński (PZPR).
W wyborach do Senatu "S" zdobyła 99 mandatów na 100 (92 w pierwszej i 7 w drugiej turze). Jedynym senatorem niezwiązanym z "Solidarnością" został wówczas Henryk Stokłosa (lista wybranych Senatorów); przepadł natomiast kandydujący w województwie wrocławskim Janusz Korwin-Mikke.
W związku z upadkiem listy krajowej obie strony uzgodniły, iż 33 pozostałe miejsca zostaną obsadzone w II turze poprzez utworzenie dodatkowych mandatów w okręgach wyborczych; była to zresztą niezbyt zgodna z prawem decyzja, tym niemniej Rada Państwa wydała stosowny dekret, zatwierdzony później na 1. posiedzeniu Sejmu.
W drugiej turze (18 czerwca) frekwencja była już znacznie niższa – ok. 25%; przyczyny można dopatrywać się w tym, iż o wakujące 261 spośród 262 nieobsadzonych mandatów poselskich konkurowali kandydaci strony rządowej, co zmniejszyło zainteresowanie elektoratu udziałem w głosowaniu.
Klęska obozu rządzącego była ogromna i nie całkiem spodziewana: jeszcze parę dni przed wyborami w gronie partyjnym martwiono się, jak opinia zachodnia przyjmie sytuację, gdy "Solidarność" nie zdobędzie ani jednego mandatu; pocieszano się, iż na pewno kilka mandatów zdobędzie. Opozycja z kolei zastanawiała się, jak powinna się zachowywać w parlamencie, w którym spodziewano się zdobyć kilkanaście lub trochę więcej mandatów. Obie strony nie bardzo były świadome nastrojów społecznych.
Kandydatów "Solidarności", którzy weszli do parlamentu nazywano "drużyną Lecha", jako że wszyscy oni prezentowali swoje kandydatury na łamach "Gazety Wyborczej" w formie zdjęcia z Lechem Wałęsą.
 |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Polska Ludowa (1944-1952)
Sejm Ustawodawczy (1947-1952)
Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952-1989)
I kadencja (1952-1956) • II kadencja (1957-1961) • III kadencja (1961-1965) • IV kadencja (1965-1969) • V kadencja (1969-1972) • VI kadencja (1972-1976) • VII kadencja (1976-1980) • VIII kadencja (1980-1985) • IX kadencja (1985-1989)
Sejm kontraktowy (X kadencja 1989-1991)
III Rzeczpospolita (od 1991)
I kadencja (1991-1993) • II kadencja (1993-1997) • III kadencja (1997-2001) • IV kadencja (2001-2005) • V kadencja (2005-2009)
