Wilhelm II Hohenzollern
Z Wikipedii
| Wilhelm II ur. 1859 zm. 1941 |
|
 |
|
| cesarz niemiecki i król Prus | |
| Okres urzędowania | od 1888 do 1918 |
| Poprzednik | Fryderyk III Hohenzollern |
| Następca | Republika Weimarska |
Wilhelm II (ur. 27 stycznia 1859 w Berlinie, zm. 4 czerwca 1941 w Doorn w Holandii) - ostatni niemiecki cesarz i król Prus.
Spis treści |
[edytuj] Życie i działalność
Wilhelm II urodził się jako Friedrich Wilhelm Albert Victor Prinz von Preußen - syn Fryderyka III, był więc wnukiem panującego do 1888 r. cesarza Wilhelma I. Matka Wilhelma II - Wiktoria Koburg była najstarszą córką królowej Wielkiej Brytanii o tym samym imieniu, a więc był przez nią potomkiem Welfów i linii ernestyńskiej Wettinów. Dzięki babce cesarzowej Auguście, małżonce Wilhelma I, wnuczce cara Pawła I, siostrzenicy Aleksandra I i Mikołaja I, płynęła w Wilhelmie również krew rosyjskiej dynastii Romanow-Holstein-Gottorp.
[edytuj] Młodość i rodzina
Wychowywaniem fizycznie upośledzonego dziecka (lewa ręka była zniekształcona od urodzenia) zajął się surowy kalwinista, pedagog Georg Hinzpeter. W latach 1874-1877 Wilhelm uczęszczał do elitarnego gimnazjum w Kassel-Wilhelmshöhe, po jego ukończeniu studiował prawo i nauki polityczne w Bonn. Cztery lata później poślubił księżniczkę Augustę Wiktorię z rodu Schleswig-Holstein (1858-1921), z którą doczekał się siedmiorga dzieci:
- Friedrich Wilhelm Victor August Ernst (1882-1951), ostatni następca tronu Rzeszy Niemieckiej i Prus (niem. Kronprinz des Deutschen Reiches und von Preußen);
- Wilhelm Eitel Friedrich Christian Karl (1883-1942);
- Adalbert Ferdinand Berengar (1884-1948);
- August Wilhelm Heinrich Günther Victor (zw. Auwi, 1887-1949);
- Oskar Karl Gustav Adolf (1888-1958);
- Joachim Franz Humbert (1890-1920);
- Victoria Luise Adelheid Mathilde Charlotte (1892-1980).
[edytuj] Król i Cesarz
Na tron niemiecki wstąpił w roku śmierci dziadka Wilhelma, po krótkim intermezzo w postaci panowania Fryderyka III. Cesarzem i królem Prus został obwołany 15 czerwca 1888 - miał wówczas 29 lat (ceremonii koronacji nie odbył). Jedną z jego pierwszych politycznych decyzji było zdymisjonowanie kanclerza Otto von Bismarcka - na skutek różnicy zdań w polityce wewnętrznej i międzynarodowej, jak również konfliktu ambicji dwóch polityków - mianował na to miejsce Leo von Capriviego. W 1896 r. cesarz stał się bohaterem międzynarodowego skandalu dyplomatycznego, gdy w tzw. depeszy Krügera pogratulował przywódcy Burów zwycięstwa w bitwie z Anglikami.
Na skutek odmiennych interesów w polityce kolonialnej zaczęły się ochładzać dobre dotychczas relacje z Wielką Brytanią, wpływ na to miała również rozbudowa niemieckiej floty wojennej przez ministra Alfreda von Tirpitza, będąca solą w oku Anglików. Program tirpitzowskiego urzędu ds. marynarki wojennej był wówczas zdecydowanie popierany przez Kaisera.
Kolejną "wpadką" cesarza była tzw. mowa huńska z 1900 r., w której zalecał on niemieckim żołnierzom bezwzględność w walce z powstaniem bokserów w Chinach. Gorzkie rozczarowanie przeszedł na konferencji w Algeciras w 1906 r., gdy niemiecka polityka kolonialna spotkała się z oporem zarówno Wielkiej Brytanii, jak i Francji.
W oczach opinii międzynarodowej pogrążył cesarza wywiad, jakiego udzielił w 1908 r. poczytnej angielskiej gazecie Daily Telegraph, w którym - pełen właściwej Hohenzollernom dezynwoltury - rozprawiał o imperialnych zakusach cesarstwa. Po skandalu zaczęto w Niemczech szeroką dyskusję nad ograniczeniem uprawnień cesarza w polityce zagranicznej.
[edytuj] Wojna
Wilhelm II był zdecydowanym zwolennikiem polityki wojennej prowadzonej w latach 1914-18. Po zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w czerwcu 1914 r. zapewnił Austrii wszelką pomoc ze strony Niemiec w zwalczaniu "serbskiego barbarzyństwa". Podczas słynnej mowy w Reichstagu w sierpniu 1914 r. zapewnił: "Od dziś nie znam partii politycznych, znam tylko obywateli Niemiec". Co ciekawe, politykę cesarza poparły wówczas wszystkie stronnictwa w Reichstagu, łącznie z krytycznie nastawionymi dotychczas do wojny socjaldemokratami i katolikami.
W ciągu trwania wojny, której większą część spędził w Głównej Kwaterze wojsk niemieckich w Pszczynie, Wilhelm zaczął jednak powoli tracić wpływ na działania na teatrze wojennym, de facto o wszystkich ważniejszych operacjach decydowali generałowie Erich Ludendorff i Paul von Hindenburg. Właściwie od 1915 r. Wilhelm II był nieomal pozbawiony władzy.
[edytuj] Abdykacja
Wilhelm II musiał abdykować w wyniku tzw. rewolucji listopadowej, która przetoczyła się wówczas przez Niemcy. Kanclerz Rzeszy książę Max von Baden ogłosił samowolnie rezygnację z tronu Rzeszy i Prus zarówno Wilhelma II jak i kronprinca Wilhelma, choć cesarz chciał pozostać królem pruskim (nie było to możliwe przy konstytucji II Rzeszy, według której król pruski był automatycznie cesarzem niemieckim). 10 listopada 1918 r. Wilhelm przeniósł się ze swojej kwatery wojskowej w belgijskim Spa do Niderlandów, które - jako kraj neutralny w czasie wojny - udzieliły mu i kronprincowi azylu. Wielu Niemców uznało to za dezercję z pola bitwy w myśl zasady "pokonany król pruski ginie w boju na czele swych żołnierzy" i nigdy mu tego nie wybaczyło. Rezygnację z tronu potwierdził specjalnym dokumentem z 28 listopada 1918 r. Władze holenderskie - mimo ratyfikacji traktatu wersalskiego i przystąpienia do Ligi Narodów - nie zgodziły się na ekstradycję i poddanie pod sąd Wilhelma, co było przewidziane w układach z 1919 r.
[edytuj] Ostatnie lata
Do 1920 r. rezydował w Amerongen, potem przeniósł się do miejscowości Doorn, gdzie pozostał do końca życia. Po śmierci cesarzowej Augusty Wiktorii poślubił w r. 1922 owdowiałą księżnę Hermine von Schönaich-Carolath z książąt Reuss (ur. 1887, zm. 1947). Na wygnaniu poświęcił się pisaniu pamiętników oraz wyrąbywaniu drewna, mimo fizycznego upośledzenia, z którym borykał się od dzieciństwa (jego lewa ręka była niedorozwinięta - znacznie krótsza i szczuplejsza od prawej, a dłoń przypominała dziecięcą). W 1931 r. spotkał się w Doorn z Hermannem Göringiem, którego gorąco namawiał do wskrzeszenia w Niemczech monarchii jako antidotum na bałagan panujący w Republice Weimarskiej.
W 1940 r., gdy wojska niemieckie wkroczyły do Holandii, cesarz otrzymał propozycję gościny w Wielkiej Brytanii z rąk premiera Winstona Churchilla. Wilhelm odmówił i kilka godzin później jego posiadłość była już w rękach niemieckich. Wilhelm II zaszokował później opinię publiczną telegramem do Adolfa Hitlera, w którym pogratulował mu zajęcia Paryża. Wbrew obiegowym opiniom nie tytułował jednak Hitlera "wodzem", lecz gratulował jako kanclerzowi Rzeszy zwycięstwa niemieckiej armii. Ostatnio okazało się, że nie był nawet autorem telegramu; został on wysłany bez jego wiedzy przez administratora majątków hohenzollernowskich nazwiskiem Wilhelm von Dommes. Wiara, iż führer zdecyduje się na przywrócenie w Niemczech monarchii towarzyszyła mu do końca życia - marzył o powrocie na tron w pierwszej linii osobiście, lub jego objęciu przez któregoś z wnuków. Nadaremnie - Hitler posługiwał się marzeniami o wskrzeszeniu cesarstwa wyłącznie w celach propagandowych i do własnych, politycznych celów - w rzeczywistości nigdy realnie nie planował powrotu na tron Hohenzollernów, a monarchistami gardził i podejrzewał o działalność antyfaszystowską (rzeczywiście wielu z nich działało w opozycji antyhitlerowskiej).
Obawiając się propagandowego wykorzystania swego pogrzebu dla celów III Rzeszy, postanowił spocząć na obczyźnie i pochowany został we własnoręcznie zaprojektowanym mauzoleum w zamkowym parku w Doorn przy asyście Kompanii Honorowej Wehrmachtu. Kazał tam umieścić napis: "Nie chwalcie mnie, gdyż nie potrzeba mi pochwał; nie wysławiajcie mnie, gdyż nie potrzeba mi sławy; nie sądźcie mnie, bo jestem sądzonym". Jego obie małżonki, synowie Eitel Friedrich i Joachim oraz najstarszy wnuk Wilhelm spoczywają paręset kilometrów dalej - na niemieckiej ziemi w Poczdamie, w tzw. Antikentempel w parku Sanssouci. Od śmierci kronprinca Wilhelma (1951) Hohenzollernowie prusko-brandenburscy są chowani na terenie ostatniego pozostałego im zamku, Hohenzollern w Hechingen w Szwabii.Urodził i wychował się w małym miasteczku Sigmaringen koło Stutgartu.
[edytuj] Bibliografia
- Dzieła Wilhelma II (wybór)
- Das Wesen der Kultur, 1921
- Ereignisse und Gestalten 1878-1918, Leipzig 1922
- Aus meinem Leben 1859-1888, Leipzig 1926
- Meine Vorfahren, Leipzig 1929
- Die chinesische Monade, ihre Geschichte und ihre Deutung, Leipzig 1934
- Das Königtum im alten Mesopotamien, Leipzig 1938
- Ursprung und Anwendung des Baldachins, Amsterdam 1939
- Prace o Wilhelmie II (wybór)
- Arthur N. Davies, The Kaiser I knew, London 1918
- Sigurd von Ilsemann, Der Kaiser in Holland, I - II, München 1968
- Christian Graf von Krockow, Unser Kaiser, Glanz und Elend der Monarchie, München 1996
- Emil Ludwig, Wilhelm II., Berlin 1926
- Golo Mann, Wilhelm II., München 1964
- Louis Ferdinand Prinz von Preußen, Im Strom der Geschichte, München 1994
