Paul von Hindenburg

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Paul von Hindenburg ur. 1847, zm. 1934

Prezydent Rzeszy
Okres urzędowania	od 1925 do 1934
Partia polityczna	bezpartyjny
Poprzednik	Friedrich Ebert
Następca	Adolf Hitler

Paul von Hindenburg, właśc. Paul Ludwig Hans Anton von Beneckendorff und von Hindenburg (ur. 2 października 1847 w Poznaniu, zm. 2 sierpnia 1934 w Neudeck, obecnie Ogrodzieniec gm. Kisielice), niemiecki wojskowy – feldmarszałek (Generalfeldmarschall) i polityk – w latach 1925-1934 prezydent Niemiec (Republiki Weimarskiej).

Syn oficera pruskiego, obrał również karierę wojskową.

[edytuj] Z kronik ....

Historia z rodziną Hindenburga rozpoczęła się już w 1000 r. Jednakże nie ma żadnych informacji spisanych z tego okresu, gdyż w ówczesnych czasach na terenach zamieszkałych przez przodków Marszałka nie było miast. Tak więc informacje z tamtych czasów najprawdopodobniej przedostały się drogą ustną. Niewątpliwie późniejszy Prezydent Rzeszy mógł się poszczycić licznymi zbiorami genealogicznymi.

Pierwsze wzmianki pojawiają się już w kronikach miejskich z 1280 r. o kędzierzawym zakonniku, noszącym imię Johannes de Benkendorpe, który zawarł umowę kupna soli z franciszkańskim mnichem Wernerem von Schulenburgem.

Nazwiska przodków Marszałka: dorp, dorff, dorf. Jeszcze w 1915 r. w jednym z meklemburskich muzeów w Schwerin znajdowały się liczne pamiątki z wojny 30-letniej po oddziałach von Beneckendorffa.

Przodek Marszałka przywędrował z Rosji, gdzie otrzymał tytuł hrabiego oraz herb: Trzy róże.

Warto nadmienić, że protoplaści Marszałka osiedli w Nowej Marchii już w 1300 r.

Osiemnasty wiek przynosi rodzinie Beneckendorff nowe żołnierskie zaszczyty, związane z udziałem w bitwie pod Kolinem w 1757 r. Zatem żołnierska tradycja w rodzinie Hindenburgów była głęboko zakorzeniona.

Młodszy brat Ludwika – Konrad służył w stopniu lejtnanta w Gardeschützenbataillon, a w późniejszych czasach został mianowany komendantem, najprawdopodobniej tej jednostki. Umiera w randze Generała majora (Generalmajor).

"Hinden" jest starym słowem pochodzącym od wyrazu hindin, lub hirschkuh, które z kolei mogły mieć związek ze słowem hund, lub hundschaft. Część rodziny o tym nazwisku przebywała na terenie Prus.

W 1801 r. Hindenburgowie osiedlają się w Neudeck. Tam również urodził się starszy syn, który w późniejszych latach był radcą krajowym w Prowincji Poznańskiej. Zaś młodszy syn – Jan Henryk, nie mając dalej ochoty służyć pod rozkazami Napoleona w 1806 r. porzuca żołnierkę. Umiera w Limbsee 6 maja 1827 r.

Rodzice babki Marszałka cały ostatni rok przeżyli w Neudeck pozostając pod opieką swojego jedynego syna. Otto Ludwik zmarł 18 lipca 1855.

Ojciec Marszałka – Robert urodził się w Neudeck 21 maja 1816 r. Był on na terenie prowincji pruskiej krajowym dyrektorem ziemskim, dzięki czemu w "ciężkich" czasach napoleońskich pomagał swojej starszej rodzinie. W 1832 r. ojciec Paula jako pięćdziesięciolatek służył w 18 Regimencie Piechoty, który stacjonował w Poznaniu.

Rodzice Paula zawarli związek małżeński w kościele garnizonowym w Poznaniu 17 października 1845 r. Dla Luizy von Hindenburg był on konfirmacją. Państwo młodzi zamieszkali przy Bergstraße 7, a w październiku 1849 r. przenieśli się na Wilhelmstraße 15.

[edytuj] 1847-1866, młodość

Urodził się 2 października 1847 r. w Poznaniu. Na chrzcie otrzymał imiona Paul Ludwik Hans Anton. Paul miał o dwa lata młodszego od siebie brata, noszącego imię Otto (w późniejszych latach urodziła mu się jeszcze siostra), który przyszedł na świat zaraz po śmierci dziadka w 1849 r.

W 1855 r. ojciec Paula zostaje przydzielony do regimentu stacjonującego w Glogau (Głogów w woj. dolnośląskim). Rodzina von Hindenburg zamieszkała przy Kirchstraße 70.

Początkowo Paul uczęszczał do miejskiej szkoły ewangelickiej, znajdującej się przy kościele. Jego pierwszym nauczycielem był p. Schober.

Od momentu, kiedy Paul został kadetem, o wielu faktach z jego życia dowiadujemy się z bogatej korespondencji. Życie w koszarach było iście "spartańskie". W liście z 14 sierpnia 1859 r. do rodziców Paul opisuje szarość życia codziennego na bloku.

W Berlinie mieszkała jego starsza ciotka, która wcześniej żyła w Poznaniu (z rodz. Kniffka). W liście z 11 czerwca 1860 r. ukazał jej ideał, który spostrzegł w starszym generale Poikerze, przeprowadzającym inspekcję w jego jednostce.

Tymczasem w 1855 r. w Neudeck, ob. Ogrodzieniec umiera drugi dziadek Paula. "Rodzinne gniazdko", które można było w tej wsi obejrzeć, miało staromodny dach. Po obu stronach rosły wysokie topole, a w przydomowym ogródku zarówno żółte, jak i czerwone róże.

Na środku podłogi znajdował się herb rodowy wykonany z kamienia, pod którym spoczywała Barbara Małgorzata von Hindenburg, niezamężna siostra Otto Fryderyka. Na ten cel Małgorzata otrzymała od fundacji 500 talarów.

W 1863 r. Ojciec Paula został awansowany do stopnia majora. Prawdopodobnie w kwietniu tego roku został przeniesiony do jednostki stacjonującej przy Friedrichstraße w Berlinie. Wówczas oczom Paula ukazał się budynek, posiadający portal zdobiony napisem: Martis et Minerwæ Aluminis.

Przebywając w tym mieście często odwiedzał starszą ciotkę Augustę (z rodziny Schwickart), której syn był w randze Generalmajor – a. Z listu wysłanego 14 stycznia 1864 r. do brata z okazji urodzin, dowiadujemy się, że bardzo ją cenił i szanował. W 1865 r. był podoficerem w armii, która powoli przygotowywała się do zbliżającej się wojny.

[edytuj] 1866-1871, od wojny do wojny

Paul von Hindenburg i Erich Ludendorff

Pierwszym krokiem do utworzenia II Rzeszy Niemieckiej był niewątpliwie sojusz Prus z Austrią i wypowiedzenie wojny Danii w 1866 r. Celem Prus stało się bowiem zdobycie Szlezwiku i Holsztynu. Wojna nie trwała zbyt długo. Na mocy układu pokojowego Szlezwik wraz z morskim portem Kilonią przeszedł pod administracje Prus, zaś Holsztyn otrzymała Austria.

Po zakończonej kampanii gen. Moltke zaczął przygotowywać plan zajęcia Austrii. Prusom udało się zapewnić neutralność Rosji, Francji i Anglii podczas tego konfliktu. Za pretekst do rozpoczęcia wojny z Austrią Bismarck wybrał sytuację w Księstwie Holsztyńskim, kwestionując postępowanie gubernatora austriackiego, wprowadzając jednocześnie na jego obszar swoje wojska. Wówczas Austria zaproponowała we frankfurckim parlamencie ogólnoniemieckim potępienie Prus za agresję. Jeszcze przed rozpoczęciem wojny Paul otrzymał urlop. Jego regiment został przeniesiony do Gdańska. Tam też Paul otrzymał dystynkcje porucznika.

17 czerwca 1866 r. wybuchła wojna prusko-austriacka. Dowództwo austriackie wysłało 75-tysięczną armię przeciwko Włochom i 283-tysięczną armię przeciwko Prusom. W kilka dni później Prusacy wkroczyli do czeskich posiadłości Austrii. 3 lipca w decydującej bitwie pod Sadową Austriacy ponieśli klęskę i zostali zmuszeni do odwrotu. 23 sierpnia został podpisany traktat pokojowy między Prusami a Austrią.

Paul sam przyznawał, że podczas wojny Bóg sprawował nad nim pieczę, wypowiadając się w liście do rodziców w słowach: "...jestem w ręku Boga...".

Pruskie zwycięstwo w wojnie z 1866 r. było kolejnym krokiem Bismarcka do utworzenia II Rzeszy Niemieckiej. W tym też roku powstaje Związek Północnoniemiecki, w skład którego weszły 22 państwa (24 000 000 mieszkańców). Na jego czele stanął król pruski, który również był zwierzchnikiem sił zbrojnych.

Francuskie koła rządzące chciały zapobiec zjednoczeniu Niemiec, zaś pruskie junkierstwo pragnęło upokorzyć Francję, anektując jej Alzację i Lotaryngię obfitującą w rudę żelaza.

Pretekstem do wojny francusko-pruskiej niewątpliwie była kandydatura księcia Leopolda Hohenzollern-Siegmarinena na opróżniony tron hiszpański, wystawiona przez Prusy. Pod naciskiem rządu francuskiego ojciec Leopolda wycofał kandydaturę syna. Bismarckowi udało się więc wciągnąć Francję do walki.

19 lipca 1870 r. Napoleon III wypowiedział Prusom wojnę.

Przebieg wojny prusko-francuskiej możemy dość dokładnie przytoczyć na podstawie pism Grafa Helmuta von Moltkego. Rozpoczął on pisać owe wspomnienia na początku 1887 r., a pracując średnio trzy godziny dziennie zakończył swoją pracę w styczniu 1888 r. w Berlinie. Cała praca została złożona do archiwum ówczesnego Sztabu Generalnego.

Na samym początku pracy, przedstawiając siły francuskie, stwierdza, iż wszelkie działania wojenne, jakie Francja prowadziła po drugiej stronie oceanu, miały podtekst finansowy. Sztab francuski więc w celach obserwacyjnych umieścił na granicy z Hiszpanią jedną dywizję. Wyborowe oddziały pozostały więc w Algierze, zaś słabe pozostawiono w Cyvicie. Zaopatrywano natomiast w odpowiedni sprzęt Paryż i Lyon. Wszystkie jednostki francuskie liczyły razem: 332 bataliony, 220 szwadrony, oraz 924 oddziały ochronne w sile 300 000 ludzi sformowane w Armię "Ren", składającą się z ośmiu korpusów. Część sił (w liczbie ok. 100 000 ludzi) miały zostać przerzucone koleją do Strasburga, 150 000 pozostawiono w okolicach Metzu, a 50 000 – w obozie Châlons.

Strona pruska silne oddziały zgrupowała w Nadrenii (między Mainz a Koblencją), skąd przedostały się przez Ren do Saary. Tymczasem pod rozkazami króla Wilhelma stanęły oddziały z Bawarii, Wittembergi, Badeni, Hessen wraz z miarowo dostarczanymi kontyngentami. Pozostały jeszcze trzy korpusy (I, II, VI) w sile ok. 100 000 żołnierzy, które na wyznaczone pozycje wyruszyły dopiero po 21 dniach. Wieczorem 16 lipca wszystkie jednostki zostały postawione w stan gotowości, a w 14 dni później Jego Wysokość przybył do Mainz, a następnie nas Ren, gdzie spotkał się z 300 000 żołnierzami.

1 Armia przemaszerowała przez neutralny obszar Saary, pozostawiając garnizony w Trewirze, Saarlouis i Saarbrücken. 1 sierpnia te same oddziały w sile 50 000 żołnierzy zostały skoncentrowane niedaleko Wandern.

2 Armia w sile 194 000 żołnierzy znajdowała się wraz ze Sztabem Generalnym między Alsenz a Grünstadt. Na pierwszą linię frontu wysunięto 5 i 6 dywizję kawalerii.

3 Armię zgromadzono po obu stronach Renu. 2 Armia przemaszerowała przez Saarę, zaś V przez Saargemünd. 2 sierpnia zaś trzy korpusy armijne stanęły do walki przeciwko trzem batalionom, czterem eskadrom i jednej baterii pozostawionej w Saarbrücken. Na lewym skrzydle frontu przez Trewir przemaszerowało 40 000 żołnierzy pruskich, wówczas też dowództwo niemieckie umieściło 1 Armię na prawym skrzydle frontu między Wadern a Losheim.

4 sierpnia wszystkie korpusy 3 Armii na całym froncie (od Weissenburga do Lauterburga) w sile 128 batalionów, 102 eskadr i 80 baterii przekroczyły francuską granicę. Jak podaje von Moltke XI Korpus generała von Bosego zaatakował oddziały francuskie na prawym skrzydle w okolicach Geisbergu, zaś w tym samym czasie V Korpus generała von Kirchbacha odpierał ataki na całej linii frontu. Podczas tych krwawych walk przy pomocy 30 dział zajęto dworzec w Weißbergu. Francuska dywizja spotkała się z trzema niemieckimi korpusami.

6 sierpnia silna oddziały niemieckie znajdujące się na prawym skrzydle (na tyłach Sauer) zajęły pozycję na linii Fröschwiller-Elsatzhausen-Eberbach. W nocy 20 (niemiecka) brygada dokonała niespodziewanego ataku na francuskie linie, czego skutkiem było wycofanie sił pokonanych oddziałów, aż do Grign. Niemiecki atak przetrzymał tylko fort St. Julien.

9 sierpnia 1870 r. oddziały Hindenburga zatrzymały się między Bitche a Saargemünd. Sam w swoich wspomnieniach przyznał, że oddziały francuskie udało się pokonać tylko dzięki bożej pomocy. Do niemieckiej niewoli dostało się 6 000 żołnierzy, zdobyto również 30 dział. W szybkim ataku zdobyto Weißburg, Saarburg i Forbach. W trzy dni później Paul powiesił w swoim mieszkaniu obraz przedstawiający Napoleona, Eugenię i Lulu. W tych też dniach w oddziale dowodzonym przez Paula poległo 8 oficerów.

Tymczasem oddziały francuskie wycofały się do Metzu. 2 września 1870 r. rozgorzała jedna z ważniejszych bitew tej wojny. Wojska niemieckie stanęły pod Sedanem. Zaś w srebrną rocznicę zaślubin jego rodziców – 20 września, pod Paryżem.

1 września o godz. 4.00 w porannej mgle gen. Ludwig von der Tann przygotowywał 1 brygadę do przeprawy przez skonstruowany most pontonowy znajdujący się niedaleko Bazylei. Godzinę później książę saksoński Grzegorz wraz z siedmioma batalionami dokonał awangardowego ataku na pozycje francuskie. Te wielkie zwycięstwa kończące I fazę wojny prusko-francuskiej kosztowały cesarza 460 oficerów i ok. 8 500 żołnierzy, zaś Napoleona III 17 000 żołnierzy, przy czym 104 000 dostało się do niewoli niemieckiej. 29 października pruska chorągiew powiewała już nad Metz. Jednakże oddziały niemieckie pozostawiły pod murami tej twierdzy 240 oficerów i 5 500 żołnierzy. Ku pamięci tych bitew, niedaleko Koblencji został postawiony pomnik Germania upamiętniający tamte czasy.

Wojska Wilhelma I rozpoczęły przygotowania do okrążenia stolicy Francji. W październiku z II, III, IX i X korpusu utworzono II nową Armię, która stanęła pod rozkazami księcia Fryderyka Karola. Po upadku Strasburga utworzono również XIV Korpus, który miał za zadanie podjąć działania na południowo-wschodnich terenach Francji. 22 października kosztował stronę niemiecką 120, zaś francuską 150 żołnierzy i 200 jeńców, którzy zostali w niewoli niemieckiej.

Na początku miesiąca zostały sformowane również cztery nowe dywizje rezerwistów w sile ok. 15 batalionów, 8 eskadr i 36 baterii, oraz jednej kompanii, która broniła twierdzy Schlettstad. To 10-tysięczne miasteczko broniło dostępu do stolicy Francji. 24 października wojska francuskie o godz. 4.00 ruszyły tyralierą, aby zdobyć rubieże zajmowane przez oddziały niemieckie. O godz. 23.00 22 dywizja ponowiła atak. Dzień ten więc był niewątpliwie ciężki, zarówno dla strony niemieckiej, jak i francuskiej – 4 000 zabitych.

9 listopada wszelkie nadzieje związane ze zdobyciem Paryża ponownie się ożywiły. 30 listopada II Paryska Armia wyruszyła do walki. Generał niemiecki von Obernitz zajął pozycję wraz ze swoją 1 brygadą na półwyspie, 2 przy Such en Brie, zaś 3 przy Brevannes. 15 stycznia niemieckie oddziały zamknęły "kocioł" w okolicach Montretout, Garches i Buzanval. 19 stycznia gen. Faidherbe dociera wraz ze swoimi oddziałami do St. Quentin znajdującego się naprzeciw Paryża. Tak więc armia niemiecka stanęła na odcinku wschodnim i północnym w stosunku do stolicy Francji. Atak na Mont Valérien rozpoczął się o godz. 6.00 z kierunku Asniéres i Neuilln. Francuzi za swój niefortunny atak zapłacili życiem 40 oficerów i 570 żołnierzy.

20 stycznia o godz. 11.00 we mgle można było zobaczyć oddziały maszerujące do Paryża. 27 stycznia 1871 r. kapituluje Valliers. Od dn. 28 stycznia 1871 r. teren Francji podzieliła linia demarkacyjna. Owa przestrzeń rozciągała się od Seine-Mündung (na pd.) do Sarthe. Na wschodzie docierała do Bierzen, Clamech, Chagnh (do zamku) i dalej do Châlon, zaś na północy do Saône, a na południu do Lons le Saulnier i St. Laurent i granicy ze Szwajcarią. Napięcie w oddziałach wzrastało i w dwa dni później Paul zanotował w swoim dzienniczku:

"... 29 stycznia 1871. Hurra, Paryż skapitulował !!! Obsadziliśmy dzisiaj trzy forty i St. Denis..."

Po zakończeniu działań wojennych jeńcy powrócili do Niemiec, zaś Rzesza zarekwirowała sprzęt wojskowy Francji i nałożyła na pokonane państwo kontrybucję wysokości 200 000 000 franków.

Na północy Francji stacjonowała I Armia wraz z VIII Korpusem nad Sommą po obu jej stronach. Okupacyjne oddziały na południu stacjonowały aż do granicy francusko-szwajcarskiej. Tak więc na skrwawionej ziemi Napoleona III Bonapartego pod koniec lutego znajdowało się 464 221 żołnierzy niemieckich wraz z 1 674 działami i 55 562 kawalerzystami. Oddziały okupacyjne zaś liczyły 105 272 żołnierzy wraz z 68 działami i 5 681 kawalerzystami. Łączna suma wszystkich oddziałów niemieckich, jakie w tym czasie stacjonowały na terenie Francji, wynosiła: 630 736 żołnierzy, 1 742 dział. W Niemczech pozostało zaś 3 288 oficerów, 204 684 żołnierzy i 26 603 kawalerzystów. Po całkowitym zakończeniu działań wojennych Niemcy nie pozostawili więcej niż 50 000 żołnierzy na terenie Francji. Należy jednak przyznać, że jak na ówczesne czasy wojna potoczyła się w błyskawicznym tempie i po siedmiu miesiącach zakończyła się. Niemcy ponieśli ogromne straty: zginęło bowiem 6 247 oficerów, 123 453 żołnierzy, 1 chorągiew i 6 baterii. W niewoli niemieckiej przebywało 11 860 oficerów i 371 981 żołnierzy, w Paryżu 7 456 oficerów i 241 686 żołnierzy, zaś w Szwajcarii 2 192 oficerów i 88 381 żołnierzy, co daje łączną sumę 21 508 oficerów i 702 048 żołnierzy. Strasburg i Metz powróciły do Niemiec.

[edytuj] 1871-1878 Kulturkampf

Niewątpliwie państwo von Hindenburg byli dla Paula przykładem pobożności. Starali się też uczulić swoich synów na sprawy religijne w tym trudnym dla Kościoła okresie.

Termin Kulturkampf po raz pierwszy został użyty 17 stycznia 1873 r. przez radykalnego liberała – Rudolfa Virchowa, podczas przemówienia w pruskim parlamencie. Miał on oznaczać walkę z Kościołem o kulturę. Przyczyną zaistniałej w ten sposób sytuacji mogła być chęć utworzenia Cesarstwa Zjednoczonego poprzez protestantyzm. Jednakże bezpośrednią przyczyną mogło być wystąpienie katolickiej partii Centrum przeciw wypowiedziom Bismarcka. Ówczesny "Żelazny Kanclerz" zawarł bowiem sojusz z liberałami, dla wzmocnienia Niemiec, oraz zwalczania dopiero co ustanowionego dogmatu o nieomylności papieża.

Za początek wojny z Kościołem katolickim uznaje się opublikowanie w prasie(19.06.1871 r.) listu do hrabiego Frankenberga mówiącego o konieczności podjęcia walki z klerykalną frakcją. 8 lipca Otto odwołał pruskiego posła z Rzymu i zniósł katolicki dział w Ministerstwie Kultu. 10 grudnia wszedł w życie tzw. paragraf o kazalnicy, który zakazywał wykorzystywania ambony do wypowiedzi godzących w państwo.

4 lipca 1872 r. pojawiły się nowe zarządzenia, mające na celu usunięcie z państwa: jezuitów, lazarystów i redemptorystów. Ich zakony uległy kasacie. Pod przewodnictwem Feliksa Loëgo powstało stowarzyszenie do obrony wolnego Kościoła w państwie.

15 kwietnia 1873 r. do 15 punktu Konstytucji zostaje dodana poprawka uzależniająca autonomię Kościoła katolickiego od prawa państwowego. 13 maja weszła w życie ustawa o stosowaniu kościelnych kar. Ograniczała ona Kościół w ich nakładaniu. Wsparciem moralnym dla pruskich katolików niewątpliwie był Pius IX, który wystosował list do Wilhelma I ze słowami:

"...Każdy kto przyjął chrzest podlega papieżowi w każdym przypadku..."

Zaostrzeniu Kulturkampfu ujawniło się wraz z kasacją wszelkich zakonów z wyjątkiem "przyszpitalnych". Bismarck zaniechał dalszych represji dopiero za pontyfikatu Leona XIII.

[edytuj] 1878-1911 Nowe pokolenie

Po powrocie z wojny, w latach 1878-1884, ukończył Akademię Wojskową i w rok później dostaje się do Sztabu Generalnego, już jako kapitan. Następnie przybywa do Szczecina, jako drugi oficer sztabowy i Generalny komendant II Korpusu armijnego. Od tej pory służy pod rozkazami starego generała Hanna von Weihern. W tym też mieście poznaje Gertrudę Wilhelminę von Sperling z którą 24 września 1879 r. zawarł związek małżeński.

W Szczecinie młodej parze 14 listopada 1880 r. urodziła się pierwsza córka, której nadali imię Irmgard. W Königsbergu (Królewcu) w 1883 r. urodził się Hindenburgowi jedyny syn – Oskar. Ten fakt nastąpił w dniu urodzin jego dziadka von Sperlinga – 31 stycznia. W kwietniu 1884 r. młody ojciec zostaje przeniesiony do Poznania i obejmuje jako szef kompanii dowództwo nad batalionem 58 Regimentu piechoty. Sztab tego regimentu stacjonował w Głogowie, mieście jego dzieciństwa. W 1889 r. zostaje szefem oddziału piechoty w pruskim Ministerstwie Wojny, zaś w 1893 r. komendantem 91 regimentu piechoty.

29 listopada 1891 r. w Berlinie przychodzi na świat kolejna córka – Anna Maria. W 1896 r. Paul zostaje mianowany szefem sztabu VIII Korpusu stacjonującego w Koblencji, zaś w następnym roku otrzymuje szlify generalskie. Na początku XX w., bo w 1900 r. zostaje komendantem 28 dyw. piechoty, stacjonującej w Karlsruhe. W latach 1903-1911 przebywał w Ministerstwie Wojny.

Powoli zaczęły zbliżać się dla Paula ciężkie dni. 5 sierpnia 1893 r. umiera matka marszałka, zaś w wieku 86 lat 16 kwietnia umiera także jego ojciec, który został pochowany w czarnym płaszczu z białym joanickim krzyżem.

Państwo von Hindenburg przeżyli wspólnie 46 lat, którego wspaniałym wspomnieniem były dwa marmurowe krzyże postawione na ich nagrobkach.

W niedługim czasie Paul wyjeżdża do słonecznej Italii, skąd powraca do Hanoweru.

Tutaj powracają też wspomnienia, gdyż przebywał już w tym mieście w 1866 r. jako młody podporucznik. Tutaj też wychodzi za mąż jego młodsza córka za porucznika z 16 regimentu jazdy – von Pentza, odznaczonego Krzyżem Żelaznym.

Nadchodząca wojna przyniosła Paulowi nowy wieniec laurowy w postaci nowego Krzyża Żelaznego. W 1911 r. Hindenburg przeszedł w stan spoczynku.

[edytuj] 1911-1918, emeryt

Na początku I wojny światowej został powołany do czynnej służby jako dowódca 8 Armii (od 22 sierpnia 1914 r.) w Prusach Wschodnich. Razem z Ludendorffem pełnił władzę dyktatorską w tym okresie. Nie jest więc niczym dziwnym, że od 23 sierpnia wraz z nazwiskami Hindenburg i Ludendorff wiązano wielkie nadzieje co do przyszłości niemieckiej armii i narodu.

30 sierpnia 1914 r. jako dowódca 8. armii odniósł zwycięstwo nad Rosjanami pod Tannenbergiem w Prusach Wschodnich oraz nad Jeziorami Mazurskimi.

17 września na czele nowo utworzonej 9 Armii z Górnego Śląska Hindenburg wyruszył przez południową Polskę na Iwangorod i Warszawę.

26 sierpnia Ludendorff wraz z Hindenburgiem wydali rozkazy dla 8 Armii, które przewidywały zaatakowanie rosyjskiej armii "Narew" dowodzonej przez Samsonowa, stacjonującej na południu Prus Wschodnich. Atak rozpoczęto na całym odcinku od Lautenburga do "północnego" Bischofsburga. 1 listopada 1914 von Hindenburg objął naczelne dowództwo frontu wschodniego i otrzymał stopień Feldmarszałka.

W dniach od 16 listopada do 15 grudnia 1914 r. rozegrała się jedna z ważniejszych bitew I wojny światowej pod Łodzią, gdy tymczasem Korpus Armijny Hindenburga przygotowywał się do zimowej bitwy, która miała miejsce w dniach od 4 do 22 lutego. O wspaniałych zwycięstwach Hindenburga pisał również niemiecki pisarz Richard Dehmel, który był "wolnym uczestnikiem" wojny przebywającym na froncie zachodnim. W jego notatkach z 10 grudnia 1914 r. w dzienniku można zauważyć notkę, iż wojska Paula wzięły do niewoli 150 000 żołnierzy rosyjskich (w tym także 400 Japończyków) i 500 dział.

Od 1915 r. jego oddziały były sukcesywnie wypierane z Rosji, Galicji, Polski i Litwy, lecz aż do kwietnia ciągnęły się walki na terenie Karpat.

29 sierpnia 1916 r. zastąpił generała von Falkenhayna na stanowisku szefa Sztabu Generalnego. W 1917 r. wraz z Ludendorffem zmusił do ustąpienia ze stanowiska kanclerza Bethmanna-Hollwega. Kosztowna ofensywa na Zachodzie zarządzona przez Hindenburga (marzec – lipiec 1918 r.), sprowokowała kontrnatarcie aliantów, którzy z pomocą wypoczętych wojsk amerykańskich pokonali i zmusili do kapitulacji armie niemieckie. W tym też roku osławiony feldmarszałek powraca wraz ze sztabem do Ojczyzny, a ostateczna granica na Wschodzie zostaje zatwierdzona z 3 lipca 1919 r. I wojna światowa przyniosła Hindenburgowi nowy zaszczyt w postaci Krzyża Rycerskiego. Na zdjęciach z tego okresu widzimy to najwyższe odznaczenie przystrojone mieczami. W 1918 r. Hindenburg po raz pierwszy spotkał kaprala Adolfa Hitlera.

11 listopada 1918 r. padł ostatni strzał I wojny światowej. Konflikt ten pochłonął prawie 10 000 000 ofiar, 5 000 000 ludności cywilnej zginęło z głodu i chorób, 22 000 000 odniosło rany, a dalsze 10 000 000 zabrała epidemia tzw.: "hiszpanki", o której mówiono, że jest skutkiem wojny.

Po 1918 r. tłumił zamieszki komunistyczne w Niemczech, został autorem powiedzenia o "nożu wbitym w plecy" niemieckiej armii podczas I wojny światowej (Dolchstosslegende).

Po zakonczeniu wojny otrzymał gwiazdę do Krzyża Wielkiego Krzyża Żelaznego, która była nazywana Hindenburgstern, to samo odznaczenie otrzymał też feldmarszałek Blücher i nosiło ono nazwę Blücherstern.

[edytuj] 1919-1934 U kresu

W 1925 i 1932, pomimo przekonań monarchistycznych i wynikającego stąd sceptycyzmu do republiki, zgodził się kandydować i został wybrany na prezydenta Republiki Weimarskiej (Weimarer Republik). W walce o pierwszą kadencję poparty został przez siły konserwatywne i nacjonalistyczne, w 1932 r. rekomendowały go partie centrolewicowe (pokonał Adolfa Hitlera i Ernsta Thälmanna). Podczas sprawowania funkcji zaskarbił sobie sympatię większości Niemców, także tych o poglądach lewicowych oraz zdobył w kraju ogromny autorytet. Wykształcił się swego rodzaju kult jego osoby (miasto Zabrze na Górnym Śląsku przemianowano na Hindenburg, wzniesiono monumentalne mauzoleum Hindenburga w Tannenbergu – dzisiejszy Stębark).

30 stycznia 1933 jako prezydent powołał Adolfa Hitlera na kanclerza. Pomimo niechęci do narodowego socjalizmu zaaprobował hitlerowskie zarządzenie "O ochronie narodu i państwa" (Zum Schutz von Volk und Staat), określane jako Ermächtigungsgesetz ("ustawa o uprawnieniu"), co spowodowało faktyczne zawieszenie praw obywatelskich, jak i konstytucji Republiki Weimarskiej i umożliwiło Hitlerowi sprawowanie totalitarnej kontroli. Drugiej kadencji nie ukończył. Po śmierci Hindenburga Hitlerowi nic już nie stało na przeszkodzie do zaprowadzenia dyktatury narodowo-socjalistycznej.

[edytuj] Ciekawostka

Na terenie dawnych Prus Wschodnich, w pobliżu wsi Sudwa, znajdują się pozostałości fundamentów po mauzoleum marszałka Paula von Hindenburga. Pomnik-mauzoleum zbudowano dla uczczenia zwycięstwa Niemców nad armia rosyjską w sierpniu 1914 r. W dniu 7.08.1934 uroczyście pochowano tam zmarłego marsz. P. von Hindenburga. W pogrzebie brał udział Adolf Hitler. 2.10.1935.r. trumnę ze zwłokami Hindenburga przeniesiono do specjalnie przygotowanego Honorowego Podwórca (Ehrenhof). W styczniu 1945 r. Niemcy w ostatniej chwili zdążyli wywieźć trumnę z jego zwłokami. W kilka dni później pomnik został wysadzony w powietrze przez wycofujące się wojska niemieckie.

[edytuj] Honorowy Obywatel Miast

Malbork, niem. Marienburg
1915 – Gdańsk, niem. Danzig
Kisielice, niem. Freystadt in Westpr.
Elbląg, niem. Elbing
Szczecin, niem. Sttetin

[edytuj] Literatura

Lew Bezymienski, Rozwiązanie zagadki Trzeciej Rzeszy. Książka nie tylko o przeszłości, Warszawa 1986
David Fraser, Żelazny Krzyż – biografia Rommla, Warszawa 1997
Bernhard von Hindenburg, Paul von Hindenburg. Ein Lebensbild, Berlin 1915
Robert M. W. Kempner, Trzecia Rzesza w krzyżowym ogniu pytań, Kraków 1975
Graf Helmut von Moltke, Schriften III, Geschichte des Deutsch – franzözischen Krieges von 1870 – 71, Berlin 1895