Trolejbus

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Nowoczesny trolejbus

Pierwszy trolejbus w Berlinie

Jelcz PR 110 E w Lublinie na Alei Krasnickiej

Jelcz M121E z Gdyni (w Lublinie taki trolejbus został nazwany Eko-Bus). Trolejbus widoczny na zdjęciu jest pierwszym polskim trolejbusem niskopodłogowym

Jelcz 120ME z Gdyni i jego odmiany (które różnią się rodzajem silnika, sterowania, napędu, a nawet wyglądem)

Gdyński Solaris Trollino 12T (w Polsce do spotkania tylko w Tychach i Gdyni)

Mercedes O405NT jest pojazdem powstałym w warsztatach PKT Gdynia z połączenia używanych autobusów Mercedes i układu napędowego ze skasowanych Jelczy PR110T. Do spotkania tylko w Gdyni.

Jelcz 120MT w Tychach na pętli Paprocany

Trolejbus, popularnie trajtek - drogowy pojazd komunikacji miejskiej napędzany energią elektryczną pobieraną z sieci trakcyjnej. Posiada dwa odbieraki prądu połączone z zawieszoną nad jezdnią parą przewodów. W Polsce trolejbusy korzystają z prądu stałego o napięciu 600V.

Pierwsze trolejbusy zaczęto tworzyć na początku XX wieku - były one naturalnym kompromisem pomiędzy transportem opartym na sieci elektrycznej (tramwajami) a zbiorową komunikacją opartą o autobusy, wówczas napędzane relatywnie słabymi silnikami benzynowymi. Pierwsza linia trolejbusowa z regularnymi przewozami pasażerskimi w Polsce o długości 2,2 km została uruchomiona w 1930 roku w Poznaniu. W okresie międzywojennym w szeregu miast Ameryki Północnej i w Wielkiej Brytanii dokonywano konwersji linii tramwajowych na trolejbusowe, dzięki czemu firmy eksploatujące sieci komunikacyjne ograniczały koszty utrzymania specyficznej dla trakcji infrastruktury szynowej (jezdnie miejskie były utrzymywane przez miasta). W latach 50-tych XX wieku rozwój autobusów z napędem spalinowym i obniżka cen paliw ropopochodnych przyczyniła się do upadku wielu sieci trolejbusowych i zastąpieniu ich autobusami. Obecnie ze względu na konieczność ograniczenia szkodliwej emisji i możliwość pozyskiwania energii elektrycznej z czystych źródeł trolejbusy przeżywają renesans.

Spis treści

1 Trolejbusy na świecie
2 Trolejbusy w Polsce
3 Ciekawostki
4 Cechy komunikacji trolejbusowej
- 4.1 Zalety
- 4.2 Wady
5 Ważniejsze sieci trolejbusowe na świecie
6 Marki trolejbusowe
7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Trolejbusy na świecie

Systemy trolejbusowe istnieją praktycznie na każdym kontynencie, wykorzystywane przede wszystkim w miastach, gdzie nie ma możliwości budowy sieci tramwajowej, a istnieje potrzeba dodatkowo transportu poza komunikacją autobusową. Ma to związek głównie z urbanistycznymi uwarunkowaniami niektórych miast, ale także z względami ekonomicznymi.

[edytuj] Trolejbusy w Polsce

Obecnie trolejbusy jeżdżą w trzech polskich miastach:

[edytuj] Gdynia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Trolejbusy w Gdyni.

W 1939 r. rozpoczęła się II wojna światowa. Nastała ogromna potrzeba przewozu osób (w większości żołnierzy niemieckich). Paliwo w tamtych czasach było bardzo drogie, więc używanie autobusów stało się bardzo kosztowne. Rozważano nad założeniem Gdyni sieci tramwajowej ale byłby to wysoki koszt, ponieważ oprócz trakcji trzeba by było położyć tory, na które zresztą nie było zbyt dużo miejsca. Ostatecznie w 1942 r. decyzja padła na trolejbusy. W 1943 pierwszy pojazd przejechał przez ulice. W okresie 1943-1945 wozy kradziono z innych miast. Innym sposobem było upicie wartownika pilnującego bazę. Po zakończeniu wojny w 1945 trolejbusy odstawiono na boczny tor. W 1946 r. podjęto decyzje o przywróceniu tego typu pojazdów. Obecnie w Gdyni ekploatuje się 86 pojazdów. Są to w większości Jelcze potem Solarisy i Mercedesy oraz jeden pojazd zabytkowy Saurer 4T IILM z 1957 r. Trolejbusy obsługują 11 linii: 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 31 oraz jedną linię zjazdową, 730.

[edytuj] Lublin

Zobacz więcej w osobnym artykule: Trolejbusy w Lublinie.

Pierwszy trolejbus wyjechał na ulice 22 lipca 1953 roku. Pomysłodawcy projektu zdecydowali się na uruchomienia dodatkowej sieci komunikacyjnej w Lublinie przede wszystkim ze względu na niską jakość obsługi ruchu pasażerskiego w obrębie miasta przez autobusy (m.in. ze względu na zły stan taboru). Z uwagi na specyficzne cechy topografii miasta (liczne wąwozy i wzniesienia) nie można było zbudować w Lublinie sieci tramwajowej (choć plan stworzenia linii tramwajowej łączącej Świdnik ze wschodnimi granicami miasta był poważnie brany pod uwagę do końca lat 80. XX wieku). Początkowo trasy obługiwały średnio 3 trolejbusy marki ITB, później dołączyło do nich 6 pojazów marki Skoda. W latach 60. na lubelskim Helenowie zakończono budowę nowoczesnej, jak na ówczesne czasy, zajezdni trolejbusowej, która działa do dziś. W okresie PRL w Lublinie działało nawet 15 linii trolejbusowych, łączących największe osiedla mieszkaniowe z centrum miasta. W tym czasie tabor lokalnego przewoźnika został wzbogacony o pojazdy marki ZIU. Po roku 1990 ilość linii trolejbusowych w Lublinie spadła. Po remoncie centrum miasta pojazdy te przestały dojeżdżać do ścisłego śródmieścia. W tym czasie trakcja trolejbusowa nie uległa znacznemu wydłużeniu. Obecnie 8 linii (numery: 150, 151, 152, 153, 155, 156, 158, 160) obsługują pojazdy marki Jelcz lub te, które bazują na podwoziu Jelcza (m.in. Eko-Trol). Władze Lublina zamierzają inwestować w rozwój sieci trolejbusowej w mieście. W planach jest znaczne przedłużenie trakcji z pomocą środków z Unii Europejskiej. Na niektórych odcinkach (centrum miasta) mają zostać wprowadzone duobusy.

[edytuj] Tychy

Zobacz więcej w osobnym artykule: Trolejbusy w Tychach.

Tychy, jako jedno z trzech miast w Polsce, posiada linie obsługiwane przez trolejbusy. Pierwszą eksperymentalną linię trolejbusową uruchomiono 1 października 1982 r. Tychy wybrano na miejsce eksperymentu ze względu na szerokie ulice które nadawały się do wprowadzenie komunikacji trolejbusowej. Pierwsze linie miały oznaczenia cyfrowe 1,2,3 potem wprowadzono oznaczenia literowe A,B,C,D,E. Obecnie w posiadaniu Tyskich Linii Trolejbusowych znajdują się 22 trolejbusy typu: Jelcz PR110UE, Jelcz 120MT, Jelcz PR110E, Jelcz PR120E, Solaris 12T oraz Solaris 12AC. Tychy eksploatowały w przeszłości również trolejbusy typu: ZIU, Škoda 14TrM i Jelcz PR110T.

[edytuj] Trolejbusy dawniej

Dębica (1988-1990) więcej informacji: Trolejbusy w Dębicy
Legnica (1946-1957) więcej informacji: Trolejbusy w Legnicy
Olsztyn (1939-1971) więcej informacji: Trolejbusy w Olsztynie
Poznań (1930-1970) więcej informacji: Trolejbusy w Poznaniu
Słupsk (1985-1999) więcej informacji: Trolejbusy w Słupsku
Wałbrzych (1966-1973) więcej informacji: Trolejbusy w Wałbrzychu
Warszawa (1946-1970;1983-1995) więcej informacji: Trolejbusy w Warszawie
Wrocław (1912-1913) więcej informacji: Trolejbusy we Wrocławiu

[edytuj] Ciekawostki

W latach 90. zlikwidowane zostały systemy trolejbusowe w Warszawie (linia 51 do Piaseczna) 1981-1995, Dębicy, Słupsku (linie A, B, C) 1985-1999 oraz w kilku innych miastach. Tyska sieć również była zagrożona likwidacją, jednak w tym przypadku trolejbusy obronione zostały przez mieszkańców, którzy opracowali koncepcję odnowy tyskich trolejbusów. Została ona przyjęta przez władze miejskie i sieć utrzymała się. Obecnie Tychy kupują jedne z najnowocześniejszych trolejbusów na świecie marki Solaris, wyposażone w układy napędowe liderów branży - Ganz Transelectro z Węgier i DP Ostrava z Czech.

W czasach PRL, w każdym mieście, gdzie jeździły trolejbusy, można było spotkać konstrukcję produkcji ZSRR, czyli trolejbus ZIU 9B. Produkowane od początku lat 80. pojazdy były niezwykle odporne i trwałe, dlatego też w niektórych miastach byłego ZSRR jeżdżą do dziś praktycznie bez żadnych remontów. W Polsce zachowały się pojedyncze egzemplarze, reszta została pocięta na złom. W Lublinie trolejbus ZIU został przerobiony na jeżdżący bar.

Sieć trolejbusowa jest zawieszona na wysokości 5,5 m, a prąd w niej płynący ma napięcie ok. 600V.

Najdłuższa linia trolejbusowa w Polsce to gdyńska 27 biegnąca z Cisowej SKM do Kaczych Buków (długość w obie strony ok. 41 km).

W Polsce są tylko dwie linie trolejbusowe międzymiastowe - obie to linie gdyńskie: linie 21 (Gdynia Dworzec PKP-Sopot Reja) oraz 31 (Gdynia Kacze Buki - Sopot Reja).

[edytuj] Cechy komunikacji trolejbusowej

[edytuj] Zalety

Trolejbusy mają dużo większe przyspieszenie niż autobusy, a średnia prędkość przejazdu od pętli do pętli w terenie miejskim jest wyższa niż w przypadku autobusu.
Podczas ruszania zużywają wielokrotnie mniej energii niż autobus.
Praktycznie nie emituje zanieczyszczeń.
Koszt budowy sieci trakcyjnej jest niższy niż w przypadku tramwajów.
Trolejbusy mają lepszą od tramwajów przyczepność, dzięki czemu mogą gwałtowniej przyspieszać i hamować, co zmniejsza prawdopodobieństwo kolizji. Charakteryzują się także większą zdolnością pokonywania wzniesień.
Nowoczesne trolejbusy posiadają możliwość zwracania energii elektrycznej z powrotem do sieci trakcyjnej podczas hamowania co ogromnie wpływa na zużycie energii elektrycznej podczas jazdy w warunkach miejskich. Przykładem takiego pojazdu jest Jelcz M121E, Solaris Trollino 12 i 12AC.
Trolejbus ma zazwyczaj cichszy bieg od tramwaju dzięki tłumieniu odgłosow jazdy przez opony.
Ponieważ trolejbus nie jeździ po szynach, jest bardziej mobilny w ruchu niż tramwaje (możliwe ominięcie przeszkody na torze jazdy, ograniczone jednak do ok. 2-3 metrów dopuszczalnym wychyłem pałąków, problem znika przy dodatkowym zasilaniu pojazdu).

[edytuj] Wady

Ponieważ trolejbusy nie jeżdżą po szynach, istnieje możliwość "zgubienia pałąków", czyli oderwania się odbieraków prądu od sieci trakcyjnej. Jest to dość częste i uciążliwe zjawisko, szczególnie w przypadku starej sieci trakcyjnej, która nie ma prowadnic na zakrętach. Druty załamują się w tych miejscach, co powoduje niebezpieczne bujanie się pałąków. Przy zbyt dużej prędkości może to spowodować ich opadnięcie. Jest to dość uciążliwe zjawisko, dlatego większość miast wymienia sieć trakcyjną - szczególnie na skrzyżowaniach i rondach.
Napowietrzna sieć trakcyjna jest bardziej skomplikowana niż tramwajowa, posiada bowiem dwa przewody jezdne, co wymusza wprowadzenie zwrotnic.
Trolejbusy mają takie same prawa na ulicy jak autobusy, przez co tak jak one tkwią w korkach.
Przy ruszaniu starszych trolejbusów odczuwalne jest dość uciążliwe szarpanie. Często, również w starszych modelach, gdy kierowca zdejmie nogę z przyspieszacza (pedał gazu) występuje bardzo silne szarpnięcie spowodowane odłączeniem zasilania od silnika. W trolejbusach z napędem sterowanym elektronicznie (IGBT) problemy te nie występują.
Są ograniczone zasięgiem sieci trakcyjnej. Istnieją jednak tzw. duobusy, które mogą być napędzane silnikami Diesla lub akumulatorami, dzięki czemu mogą wjeżdżać w obszary, gdzie sieć trakcyjna z różnych przyczyn nie może zostać rozwieszona. Przeprowadzano również próby użycia superkondensatorów do zasilania trolejbusów poza siecią trakcyjną, ale eksperymentalne trolejbusy z Szanghaju w Chinach stoją niesprawne w zajezdni, a dalsze eksperymenty "przesunięto na czas nieokreślony".