Józefów (powiat biłgorajski)
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°29' N 023°03' E
Józefów | |||
|
|||
Województwo | lubelskie | ||
Powiat | biłgorajski | ||
Gmina - rodzaj |
Józefów miejsko-wiejska |
||
Założono | 1725 | ||
Prawa miejskie | 1725 - 1864, 1989 | ||
Burmistrz | Roman Dziura | ||
Powierzchnia | 5,28 km² | ||
Położenie | 50° 29' N 23° 03' E |
||
Wysokość | 220 m n.p.m. | ||
Liczba mieszkańców (2004) - liczba ludności - gęstość |
2455 465 os./km² |
||
Strefa numeracyjna (do 2005) |
84 | ||
Kod pocztowy | 23-460 | ||
Tablice rejestracyjne | LBL | ||
Położenie na mapie Polski
|
|||
TERC10 (TERYT) |
3060802074 | ||
Urząd miejski3
ul. Kościuszki 3723-460 Józefów tel. 84 687-81-33; faks 84 687-81-33 (e-mail) |
|||
Strona internetowa miasta |
Józefów – miasto w woj. lubelskim, w powiecie biłgorajskim, położone nad rzeką Niepryszką, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Józefów. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. zamojskiego.
Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 2455 mieszkańców.
Józefów leży w centrum Roztocza i Puszczy Solskiej, nad rzeką Niepryszką. Do południowych granic miasta przylega Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej, natomiast o ok. 4 km na północ jest oddalona granica otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego.
Miasto jest lokalnym ośrodkiem handlowo-usługowym.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Józefów został założony w latach 20. XVIII w. na gruntach wsi Majdan Nepryski. Akt lokacyjny wydał V Ordynat Zamojski Tomasz Józef Zamoyski w 1725 r. Mówi on m.in. o tym, iż miasto jest lokowane na prawie niemieckim (magdeburskim) i ma prawo do 4 jarmarków rocznie (wkrótce liczba ta wzrosła do 9).
Jako miejsce lokacji wybrano środek okręgu, który tworzą najważniejsze miasta regionu - Biłgoraj, Zamość i Tomaszów Lubelski.
Od początku Józefów bardzo szybko się rozwijał. Miasteczko było ośrodkiem rzemieślniczym i kamieniarskim. Większość domów budowano z drewna, na co wpływało położenie w centrum Puszczy Solskiej.
Rozwój Józefowa został zahamowany pod koniec XVIII wieku. Miasteczko dostał się pod zabór austriacki, później na krótko weszło w skład Księstwa Warszawskiego. Po jego upadku Józefów został zagarnięty przez Rosję. Od tego czasu miasteczko zaczęło podupadać.
Powstanie listopadowe nie odbiło się tu większym echem. Odwrotnie powstanie styczniowe - w okolicach działały liczne oddziały powstańcze, m.in. gen. Antoniego Jeziorańskiego, Leona Czechowskiego czy słynnego Marcina Borelowskiego ps. "Lelewel". 24 kwietnia 1863 r. pod Józefowem odbyła się bitwa w której zginął m.in. poeta Mieczysław Romanowski.
W 1864 r. władze rosyjskie za pomoc powstańcom odebrały Józefowowi prawa miejskie.
Od tego czasu osada zaczęła jeszcze szybciej biednieć. Józefów był nawiedzany przez pożary i epidemie - największa z nich, epidemia cholery w latach 50. sprawiła, że zmarło ok. 250 osób.
Od 1820 r. do lat 50. XIX w. w Józefowie działała słynna w całym kraju drukarnia ksiąg hebrajskich, należąca do żydowskiej rodziny Waxów.
Żydzi stanowili bardzo duży odsetek mieszkańców Józefowa. Podobnie jak w okolicznych miastach, trudnili się głównie handlem i rzemiosłem.
W 1918 r. Józefów znalazł się w granicach odrodzonej Rzeczypospolitej. Miasteczko próbowało podnieść się z porozbiorowej biedy i zacofania. Udało się to w niewielkim stopniu - np. nie udało się go zelektryfikować, większość domów wciąż budowano z drewna, brakowało połączenia kolejowego i drogowego z ważniejszymi miastami, takimi jak Zamość i Biłgoraj (linia kolejowa przebiegała przez oddalony o 7 km Długi Kąt).
Lata II wojny światowej były dla Józefowa najcięższym okresem w historii. 8 września 1939 r. od strony Zamościa i Biłgoraja do Józefowa zaczęły dobiegać odgłosy detonacji ciężkich bomb lotniczych, natomiast 11 września na północnym zachodzie widać było ogromną łunę - płonący Biłgoraj. 16 września przez miasteczko przejechał sztab połączonych Armii "Kraków" i "Lublin", następnego dnia przemieszczały się tędy oddziały Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. Tego samego dnia w okolicach odbyły się walki z wojskami Wehrmachtu. Od bomb artyleryjskich w mieście wybuchły pożary - spłonęło całe centrum miejscowości.
Liczba mieszkańców miasta w latach 1822 - 1905 | |||
Lata | Liczba | Lata | Liczba |
1822 | 1 045 | 1854 | 1 141 |
1830 | 1 162 | 1855 | 969 |
1835 | 1 245 | 1860 | 917 |
1840 | 1 364 | 1882 | 1 200 |
1850 | 1 181 | 1905 | 1 744 |
Liczba Żydów zamieszkujących Józefów | |||
Lata | Liczba ludności |
Ilość Żydów | |
1830 | 1 162 | 849 (73%) | |
1840 | 1 364 | 859 (63%) | |
1860 | 917 | 642 (70%) | |
1905 | 1 744 | 1 256 (72%) |
Od 28 września, zgodnie z paktem Ribbentrop-Mołotow Józefów znajdował się pod okupacją radziecką. Później, na skutek zmian wprowadzonych do umowy niemiecko-radzieckiej żołnierze Armii Czerwonej wycofali się z miejscowości i Józefów znalazł się na terenie Generalnego Gubernatorstwa.
Podczas okupacji niemieckiej w okolicach działały bardzo liczne oddziały partyzanckie. Miasteczko leżało na terenie objętym "powstaniem zamojskim", zaś najbliższe okolice uzyskały miano "Rzeczypospolitej Józefowskiej". Odbyło się tu bardzo wiele akcji dywersyjnych - m.in. brawurowe odbicie z niewoli Konrada Bartoszewskiego "Wira" 26 lutego 1942 r. Niemieccy dowódcy raportowali, iż Zamojszczyzna to "centralny ośrodek bandytyzmu w Polsce, natomiast jego głównym punktem jest Józefów lub Aleksandrów. Najsłynniejszymi oddziałami partyzanckimi działającymi w okolicy były:
- oddział AK pod dowództwem por. Konrada Bartoszewskiego, ps. "Wir"
- oddział AK pod dowództwem por. Czesława Mużacza, ps. "Selim"
- oddział AK pod dowództwem por. Hieronima Miąca, ps. "Korsarz"
- oddział AK pod dowództwem por. Piotra Wasilika, ps. "Kuba"
- oddział AK pod dowództwem por. Edwarda Błaszczaka, ps. "Grom"
- oddział AK pod dowództwem ppor. Włodzimierza Hascewicza, ps. "War"
- oddział AK pod dowództwem por. Adama Haniewicza, ps. "Woyna"
- oddział GL pod dowództwem Umera Achmołła Adamanowa, ps. "Miszka Tatar"
Józefów był również ośrodkiem nasilonego terroru niemieckiego. 13 maja 1942 r. w mieście zabito ponad stu Żydów, 13 lipca hitlerowcy zamordowali ok. 1500 osób. 26 lutego 1942 r. Niemcy publicznie rozstrzelali rodzinę Konrada Bartoszewskiego i zrównali jego dom z ziemią. 1 czerwca 1943 r. Józefów został zbombardowany za zamordowanie dwóch oficerów SS. Następnie Niemcy chcieli zamordować resztę mieszkańców miasteczka, lecz udaremnił to atak partyzantów na miasto. W 1943 r. została również spacyfikowana wieś Pardysówka, dzisiejsza dzielnica miasta.
24 lipca 1944 r. Józefów został wyzwolony przez Armię Czerwoną. Od tego czasu miasteczko bardzo szybko się rozwijało - urządzono wiele nowych ulic, zbudowano wiele obiektów publicznych. Jednakże elektryfikacja Józefowa miała miejsce dopiero w 1959 r.
W 1989 r. Józefów odzyskał prawa miejskie.
[edytuj] Turystyka
Miasto, ze względu na świetne walory krajoznawcze jest odwiedzane przez bardzo wielu turystów. Powodem tego jest także dogodne położenie w centrum Roztocza i Puszczy Solskiej - regionów, które odwiedzają rzesze turystów rocznie.
Działają tu dwa rekreacyjne zalewy. Warto zobaczyć zamknięte podmiejskie kamieniołomy i pomniki w miejscach bitew z 1863 i 1939-1944 r.
Swoje usługi turystom oferuje ośrodek wypoczynkowy "Roztocze".
[edytuj] Zabytki
- XIX-wieczna synagoga
- XIX-wieczny kościół parafialny
- park przykościelny - dawny cmentarz, zachowane niektóre nagrobki, drzewa - pomniki przyrody
- cmentarz parafialny - wiele zabytkowych nagrobków z XIX i XX wieku, w tym grób poety Mieczysława Romanowskiego, drzewa - pomniki przyrody
- XIX-wieczny kirkut zdewastowany przez hitlerowców
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Józefów - strona miasta
- Gmina Józefów
- Wirtualne Roztocze - Galeria zdjęć z Józefowa
- Synagoga w Józefowie
- Cmentarz żydowski
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
Annopol • Bełżyce • Biała Podlaska • Biłgoraj • Bychawa • Chełm • Dęblin • Frampol • Hrubieszów • Janów Lubelski • Józefów • Kazimierz Dolny • Kock • Krasnobród • Krasnystaw • Kraśnik • Lubartów • Lublin • Łęczna • Łuków • Międzyrzec Podlaski • Nałęczów • Opole Lubelskie • Ostrów Lubelski • Parczew • Piaski • Poniatowa • Puławy • Radzyń Podlaski • Rejowiec Fabryczny • Ryki • Stoczek Łukowski • Szczebrzeszyn • Świdnik • Tarnogród • Terespol • Tomaszów Lubelski • Tyszowce • Włodawa • Zamość • Zwierzyniec