|
P O R T A L O L S Z T Y N
Olsztyn (dawniej niem. Allenstein pol. Holstin) - największe miasto (174 473 mieszkańców, 87,89 km²) i stolica województwa warmińsko-mazurskiego; główny ośrodek gospodarczy, edukacyjny i kulturowy, siedziba władz i najważniejszych instytucji regionu, a także ważny węzeł kolejowy i drogowy.
|
|
 |
Olsztyn miastem jezior edytuj |
| W granicach administracyjnych Olsztyna leży 15 jezior, z czego 13 przekracza 1 ha powierzchni. Łącznie wszystkie jeziora zajmują 725 ha, co równa się 8,25% powierzchni całego miasta. W zachodniej części Olsztyna jeziorność wynosi 40%, we wschodniej natomiast 8%.
Największym i zarazem najgłębszym olsztyńskim jeziorem jest Jezioro Ukiel, zwane również Krzywym. Jego powierzchnia wynosi 412 ha, a maksymalna głębokość dochodzi do 43 metrów. W pobliżu ulicy Jeziornej nad jeziorem Ukiel znajduje się kąpielisko miejskie.
Drugie co do wielkości jezioro w Olsztynie to jezioro Kortowskie, które z jeziorem Ukiel połączone jest przez rzekę Kortówkę. Powierzchnia jeziora to 89,7 ha, a maksymalna głębokość wynosi 17,2 metrów.
Drugim co do głębokości olsztyńskim jeziorem jest Tyrsko, często nazywane przez mieszkańców Olsztyna jeziorem Żbik. Maksymalna głębokość akwenu wynosi 30,6 metra, a jego powierzchnia to 18,6 ha.
Najmniejsze jezioro Olsztyna to z kolei jezioro Modrzewiowe. Jego powierzchnia zajmuje 0,25 ha. Jednym z płytszych jezior jest jezioro Trackie. Mimo, iż jest ono trzecim według wielkości olsztyńskim jeziorem (52.8 ha) to w najgłębszym miejscu liczy sobie 4,6 metrów.
|
|
|
|
|
 |
Historia edytuj |
|
Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1334. Prawa miejskie nadano 31 października 1353 roku. Zasadźcą miasta był Jan z Łajs.
Liczne wojny XV wieku niejednokrotnie niszczyły młode jeszcze miasto. Na mocy traktatu pokojowego zawartego w 1466 roku, Olsztyn wraz z całą Warmią przeszedł pod zwierzchnictwo Polski. Kolejna wojna, wywołana w latach 1519-1521 przez zakon krzyżacki spustoszyła południową Warmię.
Kolejny wiek to rozkwit miasta, korzystnie położonego na ruchliwym szlaku Królewiec-Warszawa. Rozwój został powstrzymany przez wojny północne w XVII i XVIII wieku, a wielka zaraza lat 1709-1712 wyludniła miasteczko niemal całkowicie.
W okresie rozbiorów Warmię wcielono do Królestwa Prus. Druga połowa XIX i poczętek XX wieku to dynamiczny rozwój miasta. W tym samym okresie Olsztyn stał się ośrodkiem polskiego ruchu narodowego na Warmii.
Po I wojnie światowej Olsztyn wraz z Warmią pozostał przy Niemczech. 22 stycznia 1945 Olsztyn zajęła Armia Czerwona, żołnierze radzieccy podpalili miasto - zniszczeniu uległo ok. 40% zabudowy.
|
|
 |
Komunikacja edytuj |
Olsztyn nie posiada obwodnicy, a większość ruchu tranzytowego odbywa się ulicami miasta. Obecnie trwają prace nad obwodnicą, która ma powstać do 2013 r. Główne drogi przebiegające przez miasto:
Drogi krajowe
Drogi wojewódzkie
Przewozy pasażerskie w mieście realizowane są na 33 liniach autobusowych. W Olsztynie funkcjonują także przewoźnicy prywatni, którzy zapewniają komunikację w granicach miasta, jak również z okolicznymi miejscowościami. Władze miasta rozważają reaktywację sieci tramwajowej.
Olsztyńskie dworce i stacje kolejowe: Olsztyn Główny,Olsztyn Zachodni, Olsztyn Gutkowo.
Olsztyn posiada cywilno-sportowy port lotniczy, usytuowany ok. 4,5 km od centrum Olsztyna, w dzielnicy Dajtki. W 2006 r. wybudowany zostanie betonowy pas startowy umożliwiający lądowanie samolotów zabierających do 30 pasażerów.
|
|
 |
Sport edytuj |
W mieście działa wiele klubów sportowych, m.in.:
Obecnie dwa, z wyżej wymienionych klubów, reprezentują olsztyński sport na najwyższym poziomie rozgrywkowym w Polsce. PZU AZS Olsztyn występuje z powodzeniem (3 miejsce w sezonie 2005/2006) w Polskiej Lidze Siatkówki, natomiast piłkarze ręczni Travelandu Olsztyn biorą udział w rozgrywkach I ligi polskiej. Oba zespoły piłki nożnej występują z kolei na szczeblu wojewódzkim: OKS 1945 Olsztyn w IV lidze, a Warmia Olsztyn w klasie okręgowej.
W Olsztynie jest też wiele obiektów sportowych, m.in.:
- Stadion OSiR-u
- Stadion Warmii
- Hala Urania
- Kryte Baseny OSiR-u
Aktualnie w hali Urania swe mecze rozgrywają ekipy PZU AZS Olsztyn oraz Travelandu Olsztyn. Hala może pomieścić ok. 3 tys. widzów. Na Stadionie OSiR-u występują natomiast piłkarze OKS 1945 Olsztyn. Stadion może pomieścić ponad 16 tys. kibiców, jednak tylko ok. 2 tys. z nich może zasiąść na miejscach siedzących. Warmia Olsztyn rozgrywa swe mecze na własnym stadionie.
|
|
|
|
 |
Zabytki edytuj |
- gotycki zamek kapituły warmińskiej z II połowy XIV w.,
- fragmenty murów miejskich z Bramą Wysoką (Górna Brama) z XIV w.,
- XIV wieczna katedra pw. św. Jakuba (bazylika mniejsza),
- Stary Ratusz (wzniesiony w XIV w., po pożarze odbudowany w latach 1623-1624),
- Kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca z XIV w.,
- Kaplica Jerozolimska z 1565r.,
- secesyjna zabudowa ul. Dąbrowszczaków,
- neogotycki kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa,
- pseudoromański kościół pw. św. Józefa,
- kościół pod wezwaniem Chrystusa Króla (zbudowany w stylu renesansu włoskiego) z XX w.,
- kościół garnizonowy pw. Matki Boskiej Królowej Polski (pocz. XX w.),
- neogotycki kościół ewangelicko-augsburski z XIX w.,
- wiadukt kolejowy w przełomie Łyny (XIX w.),
- gmach I LO im. Adama Mickiewicza z II połowy XIX w.,
- pseudogotycka kaplica cmentarna, obecnie prawosławna z 1904r.,
- secesyjna kaplica Zjednoczonego Kościoła Ewangelickiego,
- dom Gazety Olsztyńskiej,
- cmentarz żydowski z domem pogrzebowym, zaprojektowany przez Ericha Mendelsohna
|
|
 |
Edukacja i nauka edytuj |
Olsztyn jest najważniejszym ośrodkiem edukacyjnym województwa warmińsko-mazurskiego oraz jednym z ważniejszych w północnej Polsce. Uczelnie wyższe:
Miasto posiada ponad 10 placówek typu liceum ogólnokształcące, szereg gimnazjów i szkół podstawowych.
|
|
 |
Kultura edytuj |
Olsztyn to ważny ośrodek kulturowy regionu. W mieście funkcjonuje wiele instytucji kulturalnych:
- teatry (Teatr im. Stefana Jaracza, Olsztyński Teatr Lalek),
- kina (Awangarda, Helios, DKF ZA),
- muzea (m.in Muzeum Warmii i Mazur, Muzeum Przyrody w Olsztynie),
- galerie (m.in Biuro Wystaw Artystycznych, Galeria Rynek),
- filharmonia (Państwowa Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego),
- ośrodki kultury (m.in. Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych, Miejski Ośrodek Kultury),
- stowarzyszenia (m.in. Borussia, Warmińska Inicjatywa Kulturalna).
W Olsztynie, szczególnie w sezonie letnim, odbywa się wiele cyklicznych imprez i festiwali: Ogólnopolskie Spotkania Zamkowe "Śpiewajmy Poezję", Olsztyńskie Noce Bluesowe, Olsztyńska Trzydniówka Teatralna, "Letnie sesje śmiechoterapii" czy też Olsztyńskie Lato Artystyczne czyli ok. trzymiesięczny cykl imprez odbywających się głównie na Olsztyńskiej Starówce.
|
|
 |
Olsztynianie edytuj |
Osoby urodzone w Olsztynie lub z nim związane:
- Mikołaj Kopernik (1473-1543), wybitny astronom, matematyk, ekonomista, lekarz, duchowny,
- Łukasz David (1503-1583), historyk pruski,
- Feliks Nowowiejski (1877-1946), kompozytor, muzyk-wirtuoz, dyrygent, autor "Roty",
- Erich Mendelsohn (1887-1953), wybitny architekt niemiecki,
- Hans-Jürgen Wischnewski (1922-2005), wieloletni minister Republiki Federalnej Niemiec,
- Andrzej Zawada (1928-2000), sejsmolog i himalaista,
- Józef Glemp (ur. 1929), prymas Polski, w latach 1979-1981 biskup warmiński,
- Marian Bublewicz (1950-1993), wielokrotny mistrz Polski w rajdach samochodowych,
- Bronisław Wildstein (ur. 1952), dziennikarz,
- Izabela Trojanowska (ur. 1955), piosenkarka i aktorka,
- Juliusz Machulski (ur. 1955), reżyser,
- Piotr Bałtroczyk (ur. 1961), konferansjer, satyryk, prezenter telewizyjny i radiowy,
- Krzysztof Hołowczyc (ur. 1962), kierowca rajdowy,
- Anna Samusionek (ur. 1971), aktorka,...
|
|
 |
Czy wiesz, że... edytuj |
- W 1635 w Olsztynie przebywał król Władysław IV Waza, a 3 lutego 1807 Napoleon Bonaparte?
- W latach 1457-1458 biskupem warmińskim był Eneasz Sylwiusz Piccolomini, późniejszy papież Pius II 1458-1464?
- Plac Pułaskiego jest jednym z niewielu rond w Europie, gdzie na środku umiejscowiony jest parking i toaleta miejska, a samo rondo ma kształt prostokąta?
- Na Stadionie Leśnym padł niegdyś rekord świata w trójskoku?
- W Olsztynie znajduje się najwyższy obiekt w Polsce - maszt radiowo-telewizyjny, którego wysykość wynosi 360 m.
- W drugiej połowie XIX wieku osuszono kilka olsztyńskich jezior, w tym jezioro Fajferek, nad którym w 1845 roku Zarząd Miejski otworzył kąpielisko?
- Pierwsza wzmianka o Olsztynie pochodzi z dokumentu lokacyjnego Kieźlin?
- Olsztyn został w latach 2003-2006 czterokrotnie uznany najlepszym miastem etapowym kolarskiego wyścigu Tour de Pologne?
|
|
 |
Gospodarka edytuj |
Olsztyn jest głównym ośrodkiem przemysłu:
- oponiarskiego (największa fabryka opon w Polsce, Michelin),
- drzewnego,
- spożywczego (mięsny, mleczarski, młynarski, browar),
- meblarskiego,
- odzieżowego,
- środków transportu,
- materiałów budowlanych,
- poligraficznego.
|
|
 |
Przyroda edytuj |
Przez Olsztyn przepływają 3 rzeki: Łyna, Wadąg i Kortówka.
W granicach administracyjnych miasta leży 15 jezior (13 powyżej 1 hektara). Łącznie powierzchnia jezior w Olsztynie wynosi około 725 ha (7,25 km² - 8,25% powierzchni miasta).
Lasy zajmują 21,2% powierzchni miasta. Ponad połowa to zwarty kompleks Lasu Miejskiego (1050 ha), pełniący przede wszystkim funkcje terenów rekreacyjno - wypoczynkowych oraz turystyczno - krajoznawczych.
Zieleń miejska zajmuje 560 ha (6,5% powierzchni miasta). Urządzona jest w postaci licznych parków, zieleńców, skwerów oraz trzech ponadstuletnich cmentarzy.
Na terenie Olsztyna znajdują się dwa rezerwaty przyrody roślinności torfowej:
- Mszar - powierzchnia: 4 ha, ustanowiony w 1953 roku
- Redykajny - powierzchnia: 10 ha, ustanowiony w 1949 roku
|
|
|
Wystarczy, że napiszesz bądź uzupełnisz jakikolwiek artykuł związany z Olsztynem. Każda pomoc się przyda!
|
 |
Do napisania dodaj |
Opisy: Ośrodek religijny w Olsztynie | Olsztyńska Szkoła Wyższa im. Józefa Rusieckiego | Warmiss Volley Olsztyn | Gwardia Olsztyn | TV Olsztyn | PKM Olsztyn | MPK Olsztyn | Aeroklub Warmińsko-Mazurski | Olsztyńskie Spotkania Teatralne | Olsztyńska Trzydniówka Teatralna | Automobilklub Olsztyński | Fundacja ŻAK | Taxi-Oko | Cmentarz Komunalny w Olsztynie (ul. Poprzeczna) | Cmentarz Komunalny Olsztyn-Dywity | Cmentarz św. Jakuba w Olsztynie | Cmentarz św. Józefa w Olsztynie | Cmentarze wojenne w Olsztynie (ul. Szarych Szeregów, ul. Baczewskiego) | Osobowość Roku Warmii i Mazur | Warmińsko-Mazurski Klubu Biznesu | II Liceum Ogólnokształcące im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Olsztynie (jeśli znajdzie się encyklopedyczny absolwent)
Biografie: Hugo Haase | Wiktor Wawrzyczek | Benedykt Błoński | Adam Supeł | Kazimierz Brakoniecki | Zbigniew Dąbkowski | Kazimierz Schilling
|
|
|
Zalążki artykułów - sprawy organizacyjne
Rozwój Portalu Olsztyn oraz kategorii związanych z miastem wymaga stworzenia, rozszerzenia, bądź usystematyzowania wielu artykułów.
Korzystaj z przygotowanego {{Olsztyn stub}}, wtedy zalążek trafi bezpośrednio do kategorii: Zalążki artykułów - Olsztyn, a Twój stub bedzie wyglądał:
 To jest tylko zalążek artykułu związanego z Olsztynem. Jeśli możesz, rozbuduj go.
|
 |
Do opatrzenia zdjęciem dodaj |
|
|
|
|
| Kategorie artykułów o Olsztynie |
|
|
|
| Olsztyn w innych projektach Wikimedia edytuj |
|
|
|
| Inne portale tematyczne na polskiej Wikipedii |
|
|
|
