თურქმენეთი

ვიკიპედიიდან

თურქმენეთი

თურქმენეთის დროშა თურქმენეთის გერბი
დევიზი: (არ აქვს)
სახელმწიფო ენა	თურქმენული
დედაქალაქი	აშგაბატი
პრეზიდენტი	საფარმურად ნიაზოვი
პრემიერ-მინისტრი	საფარმურად ნიაზოვი
ფართობი  - ხმელეთი  - % წყალი	სიდიდით 51-ე 488,100 კვ.კმ --%
მოსახლეობა - რაოდენობა - სიმჭიდროვე	სიდიდით 113-ე 4,600,200 9,4/km²
დამოუკიდებლობა  - თარიღი	სსრკ-დან 27 ოქტომბერი 1991
ვალუტა	მანათი
დროის ზონა	დზკ +5
სახელმწიფო ჰიმნი	თურქმენეთის ჰიმნი
ინტერნეტის დომენი	.tm
სატელეფონო კოდი	993

სექციების სია 1 სახელწოდება 2 გეოგრაფია 3 სახელმწიფო 4 ტერიტორიული მოწყობა 5 დემოგრაფია 6 ეკონომიკა 7 უახლესი ისტორია 8 კულტურა

[რედაქტირება] სახელწოდება

• ოფიციალური: თურქმენეთი.
• ეროვნული: Türkmenistan.

[რედაქტირება] გეოგრაფია

ქვეყანა მდებარეობს ცენტრალურ აზიაში. მისი მოსაზღვრე სახელმწიფოებია: ავღანეთი, ირანი, ყაზახეთი, უზბეკეთი, დასავლეთიდან აკრავს კასპიის ზღვა. ფართობი - 488.100 კვ.კმ. ტერიტორიის 90% ყარაყუმის უდაბნოს უკავია. სამხრეთი საზღვრის გასწვრივ აღმართულია კოპეტდაღის ქედი. მთავარი მდინარეებია ამუ-დარია და ჰარირუდი.

[რედაქტირება] სახელმწიფო

• სახელმწიფო სისტემა - სოციალისტური პლიურალიზმი.
• სახელმწიფოს მეთაური - პრეზიდენტი ს. ნიაზოვი (1990-2006 წწ).
• საკანონმდებლო ორგანო - ორპალატიანი პარლამენტი (100+50 წევრი).

[რედაქტირება] ტერიტორიული მოწყობა

თურქმენეთი ადმინისტრაციულად იყოფა 5 ოლქად (welayat).

1. ახალის ვილაიეთი - ცენტრი აშხაბადი.
2. მარის ვილაიეთი - ცენტრი მარი.
3. ლებაპის ვილაიეთი - ცენტრი თურქმენაბატი.
4. დაშოუზის ვილაიეთი - ცენტრი დაშოუზი.
5. ბალკანის ვილაიეთი - ცენტრი ბალკანაბატი.

[რედაქტირება] დემოგრაფია

• მოსახლეობა - 4.775 ათასი (2003), მათ შორის – თურქმენი 77%, რუსი 6,7%, უზბეკი 9,2%, ყაზახი 2%.
• სახელმწიფო ენა - თურქმენული (72%). სხვა ენები - რუსული (12%), უზბეკური (9%).
• რელიგია - ისლამი.
• დედაქალაქი - აშგაბატი (728 ათასი). სხვა ქალაქები - თურქმენაბატი (213), დაშოუზი (თაშაუზი, 160), მარი (114), ბალკანაბატი (100), თურქმენბაში (72).

[რედაქტირება] ეკონომიკა

სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების ნახევარი ბამბას უკავია და სიდიდით ამ პროდუქტის მე-10 ექსპორტიორია მსოფლიოში. იგი არის ბუნებრივი აირის სიდიდით მე-5 მარაგის მფლობელი. ქვეყნის სხვა მინერალური რესურსებია: ნავთი, ქვანახშირი, გოგირდი, მარილი. ძირითადი საექსპორტო საქონელია: კვების პროდუქტები, ნავთობი, ბუნებრივი გაზი, ბამბა. ეროვნული ვალუტა - თურქმენული მანათი (TMM).

[რედაქტირება] უახლესი ისტორია

თურქმენეთის საზღვრების ფორმირება საბჭოთაა ეპოქაში მოხდა. მოკავშირე რესპუბლიკა სსრ კავშირის შემადგენლობაში 1925 წლიდან. მისი დაშლის შემდეგ 1992 წელს გამოაცხადა დამოუკიდებლობა. არის დსთ-ს წევრი ქვეყანა. პრეზიდენტი ძალაუფლება თითქმის აბსოლუტურია, არ არსებობს ოპოზიცია, ერთადერთი ლეგალური პოლიტიკური ორგანიზაციაა თურქმენეთის დემოკრატიული პარტია. სახეზეა პიროვნების კულტის ყველა ნიშანი: თურქმენბაშის (”თურქმენთა ლიდერი” - საფარმურატ ნიაზოვის) გამოსახულებაა ყველგან ბანკნოტებიდან დაწყებული სასურსათო პროდუქციის ეტიკეტებით დამთავრებული. 1999 წელს მეჯლისმა მას უვადო საპრეზიდენტო უფლებამოსილება განუსაზღვრა.

[რედაქტირება] კულტურა

• ღირშესანიშნაობები: გეოქ-თეფეს ციტადელი ახალთექის ოაზისში; სახელმწიფო ისტორიული და კულტურული პარკი „ძველი მერვი“. მერვი წარმოადგენდა ”დიდი ხორასნის” ხალიფების სატახტო ქალაქს.

დსთ–ს ქვეყნები

აზერბაიჯანი | ბელარუსი | თურქმენეთი | მოლდოვა | საქართველო | რუსეთი | სომხეთი | ტაჯიკეთი | უზბეკეთი | უკრაინა | ყაზახეთი | ყირგიზეთი