Rhestr beirdd Cymraeg c.550-1600

Oddi ar Wicipedia

Erthyglau ynglŷn â Llenyddiaeth Gymraeg

Llenorion 550-1600 · 1600-heddiw

Cyfnodau

Canu cynnar · Oesoedd Canol 16eg ganrif · 17eg ganrif · 18fed ganrif 19eg ganrif · 20fed ganrif

Barddoniaeth a drama

Yr Hengerdd · Canu'r Bwlch Beirdd y Tywysogion · Beirdd yr Uchelwyr Blodeugerddi · Mesurau Hen Benillion · Canu Rhydd Drama · Anterliwtiau

Rhyddiaith

Rhyddiaith Cymraeg Canol Mabinogi · Y Tair Rhamant Trioedd Ynys Prydain Nofelau · Straeon byrion

Erthyglau eraill

Llawysgrifau · Llên gwerin Llenyddiaeth plant Mynegai i erthyglau cysylltiedig y blwch hwn: gweld • sgwrs • golygu

Mae hyn yn rhestr o'r beirdd Cymraeg hysbys a ganai ar y mesurau caeth yn bennaf rhwng canol y 5fed ganrif a diwedd yr 16eg ganrif. Sylwer nad yw'n cynnwys Canu Rhydd y cyfnod diweddar, sef o tua 1550 ymlaen, ond mae'n cynnwys ychydig o feirdd a flodeuai ar ddechrau'r 17eg ganrif ond sy'n perthyn yn uniongyrchol i'r hen draddodiad barddol. Sylwer yn ogystal fod llawer o ganu'r cyfnodau cynnar yn waith beirdd anhysbys, e.e. yn achos canu crefyddol cynnar a cherddi gnomig a chwedlonol. Anwybyddir hefyd y Canu Darogan, a dadogir yn aml ar y Taliesin chwedlonol, Myrddin a ffigurau eraill.

Taflen Cynnwys 1 c.550-1100 2 1100-1290 3 1290-1500 3.1 14eg ganrif (yn bennaf) 3.2 15fed ganrif (yn bennaf) 4 16eg ganrif

[golygu] c.550-1100

Mae enwau'r beirdd nad yw eu gwaith wedi goroesi yn cynnwys Cian, Talhaearn Tad Awen, Blwchfardd, Culfardd, Tristfardd ac Arofan. Mae'r rhan fwyaf o'r cerddi o'r cyfnod a elwir "Canu'r Bwlch" yn gynnyrch beirdd dienw. Mae rhai awdurdodau'n derbyn Afan Ferddig fel awdur moliant i Gadwallon ap Cadfan. Cydnabyddir erbyn heddiw nad yw Llywarch Hen yn ffigwr hanesyddol.

Mae gwaith y beirdd canlynol wedi goroesi. Maent yn perthyn i gyfnod yr Hengerdd, a adwaenir hefyd fel cyfnod y Cynfeirdd.

• Aneirin (c.550)
• Taliesin (ail hanner y 6ed ganrif)
• Afan Ferddig (7fed ganrif efallai)

[golygu] 1100-1290

Arferid galw y beirdd llys hyn Y Gogynfeirdd ond erbyn heddiw aferir yr enw Beirdd y Tywysogion. Mae'r rhestr bron iawn yn gronolegol.

• Meilyr Brydydd (fl. 1100-1147)
• Gwalchmai ap Meilyr (fl. 1130-1180)
• Meilyr ap Gwalchmai (fl. ail hanner y 12fed ganrif)
• Llywelyn Fardd I
• Hywel ab Owain Gwynedd (m. 1170)
• Owain Cyfeiliog (Owain ap Gruffudd ap Maredudd, c.1130-1197)
• Llywarch Llaety (fl. 1140-1160)
• Llywarch y Nam (enw arall ar Llywarch Llaety, efallai)
• Daniel ap Llosgwrn Mew (fl. 1170-1200)
• Peryf ap Cedifor (neu Peryf ap Cedifor Wyddel, fl. 1170)
• Seisyll Bryffwrch (fl. 1155-1175)
• Gwynfardd Brycheiniog (fl. 1176)
• Gwilym Rhyfel (fl. 1174)
• Gruffudd ap Gwrgenau (fl. diwedd y 12fed ganrif)
• Cynddelw Brydydd Mawr (fl. 1155-1200)
• Llywarch ap Llywelyn ("Prydydd y Moch") (fl. 1137-1220)
• Elidir Sais (fl. 1195-1246)
• Einion ap Gwalchmai (fl. 1203-1223)
• Einion Wan (fl. 1230-1245)
• Llywelyn Fardd II
• Philyp Brydydd (fl. 1222)
• Gwgon Brydydd
• Einion ap Gwgan (fl. 1215)
• Gwernen ap Clyddno
• Goronwy Foel (fl. tua chanol y 13eg ganrif)
• Einion ap Madog ap Rhahawd (fl. 1237)
• Dafydd Benfras (fl. 1230-1260)
• Y Prydydd Bychan (fl. 1220-1270)
• Hywel Foel ap Griffri ap Pwyll Wyddel (c.1240-1300)
• Llygad Gŵr (fl. 1268)
• Iorwerth Fychan
• Madog ap Gwallter (fl. ail hanner y 13eg ganrif)
• Gruffudd ab Yr Ynad Coch (fl. 1280)
• Bleddyn Fardd (fl. 1268-1283)

[golygu] 1290-1500

Dyma Feirdd yr Uchelwyr. Mae'r rhestr yn ceisio dilyn trefn amser ond nid yw'n gynhwysfawr gan fod gwaith rhai o feirdd llai y cyfnod, yn enwedig beirdd y 15fed ganrif a dechrau'r ganrif olynol, yn aros yn y llawysgrifau. Anwybyddir hefyd enwau traddodiadol/chwedlonol beirdd y Canu Darogan, ac eithrio rhai enwau beirdd cyfnabyddedig diweddarach.

[golygu] 14eg ganrif (yn bennaf)

• Gruffudd Unbais (fl. c. 1277 - dechrau'r 14eg ganrif)
• Casnodyn (14eg ganrif)
• Gruffudd ap Dafydd ap Tudur (fl. 1300)
• Gwilym Ddu o Arfon (fl. 1280 - 1320)
• Trahaearn Brydydd Mawr (dechrau'r 14eg ganrif)
• Iorwerth Beli (dechrau'r 14eg ganrif)
• Gronw Gyriog (dechrau'r 14eg ganrif))
• Iorwerth ab y Cyriog (14eg ganrif)
• Mab Clochyddyn (hanner cyntaf y 14eg ganrif)
• Ithel Ddu (ail hanner y 14eg ganrif)
• Einion Offeiriad (m. 1349)
• Gronw Ddu (canol y 14eg ganrif)
• Dafydd Ddu o Hirarddug (fl. c. 1330-1370)
• Bleddyn Ddu (fl. 1331-c.1385)
• Bleddyn Llwyd (14eg ganrif)
• Gruffudd ap Tudur Goch (canol y 14eg ganrif)
• Gruffudd ap Llywelyn Lwyd (14eg ganrif)
• Llywelyn Brydydd Hoddnant (dechrau'r 14eg ganrif)
• Hillyn (14eg ganrif)
• Hywel Ystorm (14eg ganrif)
• Llywelyn Ddu ab Y Pastard (14eg ganrif)
• Dafydd ap Gwilym (c. 1320-c. 1370)
• Gruffudd ab Adda ap Dafydd (fl. 1340-1370)
• Llywelyn Goch ap Meurig Hen (fl. c.1350 - c.1390)
• Sefnyn (ail hanner y 14eg ganrif)
• Rhisierdyn (fl. 1381)
• Conyn Coch (ail hanner y 14eg ganrif)
• Gruffudd Fychan ap Gruffudd ap Ednyfed (canol y 14eg ganrif)
• Llywarch Bentwrch (canol y 14eg ganrif)
• Gruffudd ap Maredudd (fl. 1346-1382)
• Hywel ab Einion Lygliw (canol y 14eg ganrif)
• Llywelyn ap Gwilym Lygliw (14eg/15fed ganrif?)
• Rhys ap Dafydd Llwyd ap Llywelyn Lygliw
• Madog Benfras (fl. canol y 14eg ganrif)
• Gruffudd Gryg (14eg ganrif)
• Owain Waed Da (Ieuan Waed Da) (14eg ganrif)
• Prydydd Breuan (14eg ganrif)
• Rhys ap Dafydd ab Einion (14eg ganrif)
• Rhys ap Tudur (14eg ganrif?)
• Rhys Meigen (14eg ganrif)
• Tudur ap Gwyn Hagr (14eg ganrif)
• Tudur Ddall (14eg ganrif)
• Y Mab Cryg (14eg ganrif)
• Yr Ustus Llwyd (ail hanner y 14eg ganrif)
• Llywelyn Foelrhon (ail hanner y 14eg ganrif)
• Llywelyn Fychan ap Llywelyn Foelrhon (ail hanner y 14eg ganrif)
• Llywelyn Fychan (ail hanner y 14eg ganrif)
• Iocyn Ddu ab Ithel Grach (ail hanner y 14eg ganrif)
• Gruffudd Llwyd (diwedd y 14eg ganrif - dechrau'r 15fed)
• Gruffudd Llwyd ap Llywelyn Gaplan (ail hanner y 14eg ganrif)
• Gruffudd ap Rhys Gwynionydd (ail hanner y 14eg ganrif)
• Madog Dwygraig (ail hanner y 14eg ganrif)
• Dafydd Bach ap Madog Wladaidd ("Sypyn Cyfeiliog") (fl.1340-1390)
• Llywelyn ab Y Moel (fl. 1395-1440)
• Y Poesned (fl. 1380au)
• Gruffudd ap Gweflyn (fl. 1382)
• Iolo Goch (fl. cyn 1345 - c. 1400)
• Dafydd Y Coed (ail hanner y 14eg ganrif)
• Ieuan Llwyd ab y Gargam (14eg ganrif)
• Meurig ab Iorwerth (fl . diwedd y 14eg ganrif)
• Rhys ap Cynfrig Goch (fl. diwedd y 14eg ganrif)
• Rhys ap Dafydd Llwyd ap Llywelyn Lygliw (diwedd y 14eg ganrif neu ddechrau'r 15fed)

[golygu] 15fed ganrif (yn bennaf)

• Y Proll
• Rhys Goch Eryri (fl. 1365-1440)
• Ieuan Brydydd Hir
• Ieuan ap Llywelyn Fychan
• Ieuan Llwyd Brydydd
• Llawdden
• Lewys Aled
• Iorwerth Fynglwyd
• Rhys Brydydd (fl. tua chanol y 15fed ganrif)
• Gwilym Tew (fl. 1460-1480)
• Dafydd Epynt
• Dafydd Llwyd o Fathafarn
• Gwerful Mechain
• Guto'r Glyn
• Ieuan Dyfi
• Lewys Glyn Cothi
• Gutun Owain
• Dafydd Nanmor
• Ieuan ap Rhydderch (c.1430-1470)
• Robin Ddu ap Siencyn Bledrydd (fl. 1440-1470)
• Tudur Penllyn
• Ieuan ap Tudur Penllyn
• Dafydd Gorlech
• Hywel Cilan
• Siôn Cent
• Siôn ap Hywel
• Dafydd ap Hywel
• Huw ap Dafydd
• Lewys Morgannwg
• Siôn Ceri
• Huw Cae Llwyd
• Ieuan ap Huw Cae Llwyd
• Deio ab Ieuan Du
• Gwilym ab Ieuan Hen
• Maredudd ap Rhys
• Ifan Fychan ab Ifan ab Adda
• Gwerful Fychan
• Syr Rhys o Lanbryn-Mair a Charno
• Owain ap Llywelyn ab y Moel (fl. 1470-1500)
• Rhisiart ap Rhys (fl. c.1495-c.1510)

[golygu] 16eg ganrif

Mae rhan fwyaf o feirdd hanner cyntaf y ganrif yn perthyn i draddodiad Beirdd yr Uchelwyr. Nid yw'r rhestr yn cynnwys gwaith beirdd a ganai ar y mesurau rhydd newydd o ganol y ganrif ymlaen. Nodir hefyd y beirdd proffesiynol olaf a ganai yn y 17eg ganrif.

• Tudur Aled (c.1465-1525)
• Lewys Môn (fl. 1485-1527)
• Lewys Daron (fl. 1520-39)
• Lewys Morgannwg (fl. 1520-1565)
• Simwnt Fychan (c.1530-1606)
• Gruffudd Hiraethog (1564)
• Wiliam Llŷn (1534/5-1580)
• Wiliam Cynwal (1587/8)
• Huw Llyn (fl. 1540-1570)
• Morus Dwyfach (fl. 1540-1580)
• Siôn Phylip (c.1543-1620)
• Huw Ceiriog (c.1560-1600)
• Edward Maelor (fl. 1567-1603)
• Edmwnd Prys (1543/4-1623)
• Rhisiart Phylip (m. 1641)
• Phylip Siôn Phylip (fl. hanner cyntaf yr 17eg ganrif)
• Wiliam Phylip (1579-1669)