NATO

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

NATO-flagget.

NATO eller OTAN (North Atlantic Treaty Organisation eller l'Organisation du Traité de l'Atlantique Nord) er ei vestleg forsvarsallianse grunnlagd i Washington 4. april 1949 av ei rekkje vestlege land som følgje av erfaringene dei hadde gjort under og etter den andre verdskrigen, for å sikre medlemslanda sin fridom og sikkerheit. Medan frykta for tysk revansjelyst rett etter krigen hadde spelt ei viss rolle, endra denne prioriteringa seg raskt etterkvart som den kalde krigen starta, serleg då Koreakrigen braut ut, og frykta for eit sovjetisk åtak på vestmaktene vart sentral. (Vest-)Tyskland vart medlem i 1955, mellom anna for å sikre NATO større industriell vekt i Europa. Kjerna av traktaten er artikkel V, som slær fast at eit åtak på eit NATO-land er eit åtak på heile alliansen.

Som eit svar på NATO, oppretta Sovjetunionen Warszawapakta. Åtaket kom aldri, og pakta sin artikkel V vart fyrst tatt i bruk som fylgje av aksjonane i USA 11. september 2001. Imidlertid har alliansen spelt ei uvurderleg rolle for Vest-Europa si sikkerheit under den kalde krigen, og for forsoninga mellom tidlegare motstandarar.

Etter at den kalde krigen tok slutt og Warszawapakta vart oppløyst har fleire tidlegare medlemer av denne blitt medlemer av NATO i to utvidingsrundar, i 1999 og 2004. NATO omfattar no alle dei tidlegare Warszawapakt-landa utanom Sovjetunionen, dessutan Slovenia, Estland, Latvia og Litauen.

I 2005 vekka den tyske kanslaren merksemd med å antyde at NATO burde reformerast. Serleg Tyskland og Frankrike ynskjer ei viktigare rolle for EU på kostnad av NATO.

Hovudkvarteret til NATO ligg i Brussel.