Kazimierz Bartel

Z Wikipedii

Kazimierz Bartel (ur. 3 marca 1882 we Lwowie, zm. 26 lipca 1941 we Lwowie) – polski polityk, matematyk (jego prace dotyczyły głównie geometrii), rektor Politechniki Lwowskiej. Poseł na Sejm, pierwszy premier Polski po przewrocie majowym, premier pięciu rządów Rzeczypospolitej, senator.

Po ukończeniu gimnazjum wstąpił na Politechnikę Lwowską, na wydział budowy maszyn. Po zakończeniu studiów w 1907 pozostał na uczelni jako asystent w Katedrze geometrii wykreślnej. W 1914 zakończył przewód doktorski.

Podczas I wojny światowej wcielony do armii austro-węgierskiej. Do Lwowa powrócił w 1918. W 1919 brał udział w walkach polsko-ukraińskich jako dowódca wojsk kolejowych i komendant obrony Dworca Głównego.

Sukcesy na tym polu spowodowały, że po zakończeniu walk i odblokowaniu miasta został powołany przez premiera Leopolda Skulskiego na stanowisko ministra kolei żelaznych. Pełnił tę funkcję także w gabinetach Wincentego Witosa i Władysława Grabskiego. W 1922 został wybrany do Sejmu i posłował nieprzerwanie do 1929. Po zamachu majowym Piłsudskiego został mianowany premierem i pełnił tę funkcję pięciokrotnie do 1930. W pierwszym rządzie Piłsudskiego pełnił funkcję wicepremiera i ministra wyznań i oświecenia publicznego, a także w praktyce przewodził obradom Rady Ministrów. Jego zwolennicy podkreślali sprawność, z jaką łagodził spory i zarządzał państwem. Jego przeciwnicy natomiast widzieli w nim narzędzie ograniczania roli parlamentu (bartlowanie Sejmu). W 1929 zrezygnował z mandatu poselskiego i powrócił do kariery naukowej na Politechnice Lwowskiej. W tym samym roku został wybrany rektorem uczelni. Przyznano mu także tytuł doktora honoris causa oraz członkostwo w Polskiej Akademii Umiejętności; w latach 1930-1932 był prezesem Polskiego Towarzystwa Matematycznego.

W tym czasie opublikował swe najważniejsze dzieła, między innymi serię wykładów na temat perspektywy w malarstwie europejskim. Była to pierwsza taka publikacja w świecie. W 1938 został powołany przez Prezydenta RP na senatora i pełnił tę funkcję do wybuchu wojny.

We wrześniu 1939, w czasie obrony Lwowa przed natarciem wojsk niemieckich, Kazimierz Bartel stanął na czele Komitetu Obywatelskiego.

Po zajęciu Lwowa przez ZSRR pozwolono mu na kontynuowanie wykładów na politechnice. W 1940 został wraz z kilkoma innymi politykami i profesorami wezwany do Moskwy, gdzie zaproponowano mu miejsce w Radzie Najwyższej ZSRR. Bartel propozycję tę odrzucił.

Wkrótce po zajęciu Lwowa przez Niemcy 30 czerwca 1941, Bartel został aresztowany w ramach Akcji AB i przewieziony do więzienia Gestapo na ulicy Łąckiego. Zaproponowano mu utworzenie marionetkowego rządu okupowanej Polski. Bartel odmówił i na osobisty rozkaz Himmlera został rozstrzelany 26 lipca 1941. Miejsce jego pochówku pozostaje nieznane.

Jego żoną była Maria Bartlowa, również polityk, jedna z nielicznych kobiet – senatorów w II RP.

Był odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (1932) oraz Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (1922).

[edytuj] Zobacz też

• Pierwszy rząd Kazimierza Bartla
• Drugi rząd Kazimierza Bartla
• Trzeci rząd Kazimierza Bartla
• Czwarty rząd Kazimierza Bartla
• Piąty rząd Kazimierza Bartla