Organizacion de las Nacions Unidas
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
L'Organizacion de las Nacions Unidas (ÒNU, ONU [ˈɔny]), o encara las Nacions Unidas, es una organizacion internacionala fondada en 1945 per resòlver los problèmas internacionals. Succedís a la Societat de las Nacions (SdN). Dispausa pas de fòrça militara mas pòt demandar als Estats membres de fornir de contingents per metre sus pè de fòrças d'interposicion (los Cascos Blaus).
Somari |
[Modificar] Objectius
En vertut de sa carta, l'ONU s'esfòrça doncas d'èsser un luòc ont se bastís un avenidor melhor per totes, e aquò a travèrs 4 objectius :
- Manténer la patz e la seguretat dins lo mond
- Desvolopar las relacions amicalas entre las nacions
- Realizar la cooperacion internacionala sus totes los subjèctes ont pòt èsser utila
- Èsser un centre ont s'armonizan los esfòrces de las nacions dins d'objectius comuns.
L'ONU es pas un govèrn mondial e legifèra pas. Ça que la, sas resolucions donan una legitimitat a las intervencions dels Estats e son de mai en mai aplicadas dins lo drech nacional e internacional.
[Modificar] Estats membres
Dempuèi l'adesion de Montenegro en 2006, l'ONU inclutz d'ara enlà la quasi totalitat dels Estats del mond, siá 192 suls 195 que reconeis - los sols Estats que son pas membres son lo Vatican (qu'a çaquelà un estatut d'observator), las illas Cook e Nioé.
D'autres païses son pas representats a l'ONU ; or, cèrts d'entre eles forman de Nacions (l'Autoritat palestiniana, per exemple). Atal, contràriament a sa denominacion, i a pas de Nacion dins l'Organizacion, mas unicament d'Estats.
L'utilizacion d'aqueste tèrme de Nacions al luòc d'Estats s'explica per la preconcepcion que totes los Estats son d'Estats-Nacions, çò qu'es fals en practica (existís d'Estats sens Nacion, d'Estats amb mantuna Nacion e de Nacions sens Estat).
[Modificar] Localizacion
Lo sèti de l'ONU, a la demanda dels parlamentaris americans, foguèt construch a Nòva York lo long de l'East River sus un terren aquesit gràcias a una donacion de John Davison Rockefeller Junior. Foguèt inaugurat lo 9 de genièr de 1951. Lo sèti de las Nacions unidas gaudís de cèrts privilègis diplomatics. Proprietat de l’Organizacion de las Nacions unidas, lo sit del Sèti es territòri internacional. Es a dire que, per exemple, cap de membre de la seguretat americana i pòt pas dintrar sens la permission del Secretari general.
Cinc dels sièis organs principals de l'ONU i son localizats. Sola la Cort internacionala de Justícia, de creacion pus recenta, a son sèti a L'Aia als Païses Basses. D'agéncias importantas de las Nacions unidas (OMS, OMM, OMPI, OIT, UIT, HCR, HCDH) an lor sèti a Genèva (Soïssa), sèti europèu de l'ONU e ancian sèti de la SdN, ont se debanan totjorn dos tèrces de las activitats del sistèma de las Nacions Unidas, o encara a Viena coma l'Agéncia internacionala de l'energia atomica (AIEA). E d'autres endacòm mai dins lo mond, coma l'UNESCO a París en França o la de l'Organizacion de l'aviacion civila internacionala (OACI) a Montreal al Canadà.
[Modificar] Foncionament
L'Organizacion de las Nacions unidas compren sièis organs principals:
- L'Assemblada generala ;
- Lo Secretariat, encargat del bon foncionament de l'ONU ;
- Lo Conselh de tutèla, encargat de susvelhar los territòris plaçats jos tutèla ;
- Lo Conselh economic e social ;
- Lo Conselh de seguretat ;
- La Cort internacionala de Justícia, encargada de reglar los litigis entre los Estats.
Mentre que la SdN èra pas qu'un espaci de dialòg ont los diplomatas se podián rescontrar per establir de consensus, l'ONU pòt, amb lo Conselh de seguretat, prendre de decisions concrètas. Aquestas pòdon desbocar, per exemple, sus l'autorizacion d'emplegar una fòrça armada per manténer o restablir la patz.
En mai dels sièis organs principals, l'ONU a creat al fil del temps de nombrosas agéncias especializadas (coma l'OMS per la santat o l'UNESCO per la proteccion del patrimòni mondial de l'Umanitat).
Totes los trabalhs e debats son retranscriches dins las 6 lengas oficialas de l'ONU : arabi, anglés, chinés, espanhòl, francés, rus, mas l'anglés e lo francés son las solas lengas de trabalh de l'ONU.
Lo Secretariat de l'ONU emplega aperaquí 7500 foncionaris. L'ONU e sos programas e institucions especializadas, comprés la Banca mondiala e lo FMI, emplega en tot aperaquí 61 000 personas dins lo mond.
[Modificar] Finançament
Lo finançament de l'organizacion de las Nacions unidas e de sas agéncias especializadas es assegurat per las contribucions obligatòrias dels païses membres e per de contribucions volontàrias de totas organizacions, entrepresas o encara particulars (Ted Turner a per exemple fach un don d'un miliard de dolars US).
Lo budget ordinari de las Nacions unidas (~ 2 miliards de dolars en 2005), establit cada dos ans, es basat sus las contribucions obligatòrias fixadas per l'Assemblada generala. Per de rasons d'independéncia, lo nivèl maximom de la mai granda contribucion es estat fixat a 22 % (lo lindal minimal es de 0,01% del budget global).
A títol d'exemple, en 2001 los mai grands contributors èran los Estats Unis (22%), Japon (19,63%), Alemanha (9,82%), França (6,5%), Reiaume Unit (5,57%), Itàlia (5,09%), Canadà (2,57%), Espanha (2,53%) e Brasil (2,39%).
En 2005, la composicion èra la seguenta : Estats Units (22%), Japon (19,5%), Alemanha (8,6%), França (6,5%), Reialme Unit (6,1%), Itàlia (4,9%), Canadà (2,8%), Espanha (2,5%), la Republica Populara de China (2%), la Corèa del Sud (1,8%).
Es important de soslinhar que las contribucions obligatòrias son pas totjorn pagadas pels Estats membres (Estats Units particularament). L'ONU es de mai en mai sovent engatjada dins d'operacions de manten de la patz dins lo mond (objectius qu'èran pas formalament prevists dins sa Carta) ; aquò a un impacte important sus son budget en rason del cost elevat d'aquestas intervencions. Lo resultat es que las Nacions unidas an un deute de mai de 2,5 miliards de dolars americans. Per resòlvre aqueste problèma recurrent, fòrça Estats vòlon una reforma en pregondor de las Nacions unidas de biais a reglar la pesantor burocratica de l'ONU, çò que poiriá reglar una partida del problèma.
[Modificar] Istòria
Precursor de l'ONU, la Societat de las Nacions èra estada introducha en 1919, en seguida al tractat de Versalhas e dins la tòca de conservar la patz. Malaürosament, joguèt pas plenament aquel ròtle.
Las primièras basas de las Nacions unidas foguèron pausadas quand s'elaborèt la Declaracion de las Nacions unidas, que foguèt signada lo 1èr de genièr de 1942 a Washington DC. L'expression Nacions unidas es deguda al president dels Estats Units, Franklin D. Roosevelt ; aviá per tòca de significar que d'Estats avián decidit de s'acampar per prevenir los conflictes armats per que de guèrras coma la Primièra e la Segonda Guèrra mondiala se reproduguèsson pas jamai, en avent a l'esperit qu'aquestas guèrras se produguèron dos còps en « l'espaci d'una vida » coma o ditz la Carta de las Nacions unidas. Mas es amb la Conferéncia de Dumbarton Oaks a Washington DC e sustot la Conferéncia de San Francisco en 1945 que foguèron definits exactament la tòca e lo foncionament de l'ONU.
Lo tèxt fondator de l'ONU es la Carta de las Nacions unidas, que foguèt signada a la fin de la Conferéncia de San Francisco pels representants dels 50 Estats fondators lo 26 de junh de 1945. Es de notar que Polonha, qu'èra pas estada representada a la Conferéncia de San Francisco, la signèt mai tard, mas fa çaquelà partida dels 51 Estats membres originals, perque son govèrn en exili aviá precedentament signat la Declaracion de las Nacions unidas.
Es lo 24 d'octobre de 1945, a l'ocasion de la ratificacion per la majoritat dels païses signataris, que l'ONU nasquèt oficialament. Dempuèi, la Jornada de las Nacions unidas es celebrada lo 24 d'octobre de cada annada.
[Modificar] Guèrra freja
L'ONU es demorada pendent fòrt longtemps paralizada durant la Guèrra freja. Las doas superpoténcias, los Estats Units e l'URSS essent de membres permanents del Conselh de seguretat, paralizèron l'Organizacion de las Nacions unidas en abusant de lor drech de veto (foguèt utilizat 242 còps en 45 ans).
Dempuèi la fin de la Guèrra freja, l'ONU se retròba de mai en mai sul davant de la scèna per prevenir o reglar los diferents conflictes, gràcias a l'ajuda dels cascos blaus.
[Modificar] Las accions de l'ONU
- Las competéncias operacionalas de l'ONU
- La prevencion dels conflictes
- Lo desarmament
- Los dreches de l'òme
- La cooperacion internacionala a travèrs las conferéncias internacionalas.
Totas aquestas accions se perennizan al travèrs de la signatura de tractats entre las nacions.
[Modificar] Avenidor de l'ONU
L'avenidor de l'ONU passa de mai en mai per una reforma en pregondor de son foncionament. Fins ara, foguèt remandada, mas lo problèma del budget (son deute) e lo del foncionament del Conselh de seguretat (l'arribada de membres permanents novèls e l'extension de son domeni de competéncia) venon de mai en mai cochoses.
Durant son mandat, l'ancian secretari general, Kofi Annan, a comandat d'estudis nombroses sus las vias de seguir per reformar l'organizacion. Mas, per manca de consensus al sen dels membres permanents del Conselh de seguretat, son pel moment demoradas letra mòrta. En particular, John R. Bolton, representant permanent dels Estats Units en agost de 2005, sosten una posicion que fa pas l'unanimitat e gèla atal las possibilitats de reforma.
[Modificar] Vejatz tanben
[Modificar] Articles connèxes
- Secretari general de l'ONU
- Lista dels Estats membres de l'ONU
- Sigles e acronims de l'ONU (listas dels sigles & acronims amb ligams intèrnes e extèrnes)
- Los organs de l'ONU
- Lista de las resolucions del Conselh de seguretat de las Nacions unidas
- COCOVINU
- Fòrça de proteccion de l'ONU (Forpronu, Unprofor)
[Modificar] Ligams extèrnes
 |
Organizacion de las nacions unidas (ONU)
|
Institucions especializadas: OICS • UNDCP • PNUD • PNUE • UNESCO • FNUAP • HCR • ONU-HABITAT • UNICEF • UNRWA • PAM • OMS
