Spółgłoska zwarta dziąsłowa dźwięczna
Z Wikipedii
Spółgłoska zwarta dziąsłowa dźwięczna to rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [d].
Spis treści |
[edytuj] Artykulacja
[edytuj] Opis
W czasie artykulacji tej spółgoski:
- modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
- prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka - spółgłoska środkowa
- język dotyka dziąseł - jest to spółgłoska dziąsłowa. W zależności od tego czy kontaktu dokonuje spodniw powierzchnia czy czubek języka, mówimy o spółgłosce apikalnej [d̺] lub laminalnej [d̻].
- Dochodzi do całkowitego zablokowania przepływu powietrza przez jamę ustną i nosową, a następnie do przerwania utworzonej blokady i wybuchu (plozji) - jest to spółgłoska zwarta.
- wiązadła głosowe periodycznie drgają, spółgłoska ta jest dźwięczna
[edytuj] Warianty
Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:
- wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [dʲ]
- wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mówimy spółgłosce welaryzowanej: [dˠ]
- przewężenie w gardle, mówimy spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [dˤ]
- zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [dʷ]
Spółgłoska może być wymówiona:
- z rozwarciem bez plozji, mówimy wtedy o spółgłosce bez plozji: [d̚].
- tylko częściowo dźwięcznie, mówimy wtedy o spółgłosce ubezdźwięcznionej: [d̥]
- dysząco dźwięcznie (ang. breathy voice), mówimy wtedy o spółgłosce przydechowej (dźwięcznej): [d̤], [dʱ]
[edytuj] Przykłady
- spółgłoska apikalna:
- w języku angielski: do [du:] "robić"
- w języku nowogreckim: έντομο [ˈendo̞mo̞] "owad"
- spółgłoska laminalna
- w języku francuskim: doux [du] "miękki"
| Dwu‐ wargowe |
War‐ gowo‐ zębowe |
Zębowe | Dzią‐ słowe |
Zadzią‐ słowe |
Retro‐ fleksyjne |
Podnie‐ bienne |
Miękko‐ podnie‐ bienne |
Języcz‐ kowe |
Gar‐ dłowe |
Nagło‐ śniowe |
Krta‐ niowe |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nosowe | m | ɱ | n̪ | n | ɳ | ɲ | ŋ | ɴ | |||||||||
| Zwarte | p b | * * | t̪ d̪ | t d | ʈ ɖ | c ɟ | k ɡ | q ɢ | ʡ | ʔ | |||||||
| Szczelinowe | ɸ β | f v | θ ð | s z | ʃ ʒ | ʂ ʐ | ç ʝ | x ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | ʜ | ʢ | h ɦ | ||
| Półotwarte | β̞ | ʋ | ð̞ | ɹ | ɻ | j | ɰ | ||||||||||
| Drżące | ʙ | r | * | ʀ | * | ||||||||||||
| Uderzeniowe | * |  † |
ɾ | ɽ | * | ||||||||||||
| Boczne szczelinowe | ɬ ɮ | * | * | * | |||||||||||||
| Boczne półotwarte | l | ɭ | ʎ | ʟ | |||||||||||||
| Boczne uderzeniowe | ɺ | * | * | * | |||||||||||||
| Koartykulacja | ||||||
| ʍ | w | ɥ | ɕ | ʑ | ɧ | ɫ |
| Zwarto-szczelinowe | ||||||
| pf | ts | tʃ | tɕ
dʑ |
tɬ
dɮ |
kx | qχ |
