Scandium

Van Wikipedia

Periodiek systeem H   He Li Be   B C N O F Ne Na Mg   Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba ↓ Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ↓ Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub Uut Uuq Uup Uuh Uus Uuo   La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu     Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Algemeen
Naam	Scandium
Symbool	Sc
Atoomnummer	21
Groep	Scandiumgroep
Periode	Periode 4
Blok	D blok
Reeks	Overgangsmetalen
Kleur	Zilvergeel
Chemische eigenschappen
Atoommassa (u)	44,956
Elektronenconfiguratie	[Ar]3d1 4s2
Oxidatietoestanden	+3
Elektronegativiteit (Pauling)	1,36
Atoomstraal (pm)	162
1ste Ionisatiepotentiaal (kJ×mol-1)	633,09
2de Ionisatiepotentiaal	1234,99
3de Ionisatiepotentiaal	2388,67
Fysische eigenschappen
Dichtheid (kg·m-3)	2989
Hardheid (Mohs)
Smeltpunt (K)	1812,2
Kookpunt (K)	3021
Aggregatietoestand	Vast
Smeltwarmte (kJ·mol-1)	14,1
Verdampingswarmte (kJ·mol-1)	314,2
Vanderwaalsstraal (pm)
Kristalstructuur	Hex
Molair volume (m3·mol-1)	15.04
Dampdruk (Pa)
Geluidssnelheid (m·s-1)
Specifieke warmte (J·kg-1·K-1)	600
Elektrische weerstand (μΩcm)	61
Warmtegeleiding (W·m-1·K-1)	15,8
SI-eenheden en standaardtemperatuur en -druk worden gebruikt, tenzij anders aangegeven

Scandium is een scheikundig element met symbool Sc en atoomnummer 21. Het is een zilverwit overgangsmetaal.

Inhoud 1 Ontdekking 2 Toepassingen 3 Opmerkelijke eigenschappen 4 Verschijning 5 Isotopen 6 Toxicologie en veiligheid 7 Externe links

[bewerk] Ontdekking

In 1869 voorspelde Dmitri Mendelejev op basis van zijn tabel het bestaan van Scandium en hij noemde het ekaboron omdat het element in zijn tabel onder boor stond. Tien jaar later waren de Zweedse chemicus Lars Fredrick Nilson en zijn team met behulp van spectrumanalyse op zoek naar lanthaniden toen zij stuitten op scandium. Rondom die tijd kwam ook Per Teodor Cleve tot dezelfde ontdekking. Scandium heeft de naam te danken aan de eerst genoemde ontdekker (scandia is de Latijnse naam voor Scandinavië). Pas in 1960 bleek men in staat om op grote schaal zuivere scandium te winnen.

[bewerk] Toepassingen

Omdat het vrij lastig is om scandium te isoleren wordt dit metaal weinig toegepast in de industrie. Als scandiumoxide (Sc₂O₃) wordt het soms gebruikt voor lampen met hoge intensiteit. Andere weinig voorkomende toepassingen zijn:

• Het ⁴⁶Sc isotoop wordt in de aardolie-industrie gebruikt om oliestromen te traceren
• Scandiumchloride wordt toegevoegd aan kwikdamplampen om zonlicht-achtige verlichting na te bootsen
• Omdat scandium een veel hoger smeltpunt heeft dan aluminium wordt regelmatig de toepassing ervan in de ruimtevaart onderzocht

[bewerk] Opmerkelijke eigenschappen

Scandium lost slecht op in zuren. Het is zelfs bestand tegen 50% oplossingen van HNO₃ en 48% HF.

[bewerk] Verschijning

Scandium komt voor in zeldzame mineralen die soms in Scandinavië en Madagaskar gevonden worden, vaak samen met yttrium of lanthaniden. Op aarde komt het alleen in sporen voor, maar op de zon en andere sterren komt scandium in hogere concentraties voor.

[bewerk] Isotopen

Meest stabiele isotopen
Iso	RA (%)	Halveringstijd	VV	VE (MeV)	VP
45Sc	100	stabiel met 24 neutronen
46Sc	syn	83,79 d	β	2,367	46Ti
47Sc	syn	3.3492 d	β	1,992	47Ti

Van scandium is één stabiele isotoop bekend. Daarnaast zijn er een aantal radioactieve isotopen die alleen op kunstmatige basis gefabriceerd kunnen worden. Al deze isotopen hebben korte halfwaardetijden, meestal minder dan een paar uur.

[bewerk] Toxicologie en veiligheid

In poedervorm is scandium brandbaar.

[bewerk] Externe links

• PeriodiekSysteem.com over: Scandium
• Lenntech over: Scandium
• (en) EnvironmentalChemistry.com over: Scandium
• (en) WebElements.com over: Scandium

{{{afb_links}}}	Scheikundige Elementen en Isotopen	{{{afb_rechts}}}	{{{afb_groot}}}
Periodiek systeem: Standaard · Alternatief · Elektronenconfiguratie Isotopentabel: Op element (compleet) · Op element (in delen) · Op atoommassa Lijst met elementen: Op naam · Op symbool · Op nummer