Promethium

John Casper Branner voorspelde het bestaan van promethium in 1902. Twaalf jaar later werd dat bevestigd door Carl Gustav Mosander. Medewerkers van de Ohio State University bombardeerden neodymium en praseodymium in 1941 met neutronen, alfadeeltjes en deuteriumkernen. Hierbij ontstonden nieuwe onbekende radionucleotiden, waarvan prometium er één bleek te zijn. Het duurde tot 1945 voordat Jacob A. Marinsky, Lawrence E. Glendenin en Charles D. Coryell met behulp van ionenwisselaars zuiver prometium konden isoleren en identificeren.

De naam promethium is afgeleid van de Griekse god van het vuur Prometheus. Het kreeg de naam omdat Prometheus zoiets als "de vooruit denkende" betekent, en promethium werd voorspeld lang voor zijn ontdekking.

[bewerk] Toepassingen

In nucleaire installaties wordt promethium bereid voor een aantal toepassingen:

Als bron van betastraling voor het uitvoeren van diktebepalingen en om vliegtuigwanden te controleren op beschadigingen.
Nucleaire batterijen waarin fotocellen licht omzetten in elektrische stroom.

In de toekomst kan promethium misschien gebruikt worden als bron van röntgenstraling.

[bewerk] Opmerkelijke eigenschappen

Promethium is een betastraler. Wanneer deze beta deeltjes botsen met elementen met hoge atoomnummers, kunnen ze röngenstraling genereren. Tot op heden is er vrij weinig bekend over de eigenschappen van dit element. Er bestaan twee allotropen en zouten van promethium luminisceren in het donker met een blauwe of groene gloed.

[bewerk] Verschijning

Op aarde is prometium niet in de natuur aangetroffen, maar astronomisch onderzoek heeft aangetoond dat het op de ster HR465 in het Andromeda stelsel wel voorkomt.

In nucleaire installaties wordt prometium geproduceerd door ¹⁴⁶Nd te bombarderen met neutronen waarbij ¹⁴⁷Nd ontstaat. Onder uitzending van beta deeltjes vervalt deze neodymium isotoop tot ¹⁴⁷Pm.

[bewerk] Isotopen

Meest stabiele isotopen
Iso	RA (%)	Halveringstijd	VV	VE (MeV)	VP
¹⁴⁵Pm	syn	17,7 j	α	1,805	¹⁴¹Pr
¹⁴⁶Pm	syn	5,53 j	β	1,472	¹⁴⁶Sm
¹⁴⁷Pm	syn	2,62 j	β	2,690	¹⁴⁷Sm

Er zijn 36 isotopen van promethium bekend. ¹⁴⁵Pm is met een halfwaardetijd van 17,7 jaar het stabielst. ¹⁴⁶Pm en ¹⁴⁷Pm hebben halfwaardetijden van enkele jaren. De overige isotopen zijn duidelijk instabieler.

[bewerk] Toxicologie en veiligheid

Promethium is zeer radioactief en moet dus zorgvuldig behandeld worden. Daarnaast bestaat er het risico van röngenstraling dat dit element extra gevaarlijk maakt.