United Nations

Mula sa Tagalog Wikipedia, ang malayang ensiklopedya.

Mga Bansang Nagkakaisa

Watawat ng Mga Bansang Nagkakaisa
Mga opisyal na wika	Ingles, Pranses, Espanyol, Ruso, Tsino, Arabo
Kalihim Heneral	Kofi Annan (mula 1997)
Pagkatatag	Oktubre 24, 1945 sa San Francisco.
Mga bansang kasapi	192
Punong Himpilan	Lungsod ng New York, New York, Estados Unidos
Opisyal na websayt	http://www.un.org/
1 Pangalan sa ibang wikang opisyal: United Nations Nations Unies Naciones Unidas Организация Объединённых Наций 联合国 امم متحدة

Ang Mga Bansang Nagkakaisa (Ingles: United Nations o UN) ay itinatag noong Oktubre 24, 1945 sa San Francisco, (Estados Unidos), pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ito ang pinakamalaking organisasyong pandaigdig sa mundo.

Mga nilalaman 1 Pinagmulan 2 Kasaysayan 3 Mga Wikang Opisyal 4 Sistema ng mga Bansang Nagkakaisa 4.1 Mga Programa at Organismo 4.2 Iba pang organo ng mga Bansang Nagkakaisa 4.3 Mga Surian ng Pagsisiyasat at Kapasitasyon 4.4 Mga Komisyong Kumikilos 4.5 Mga komisyong pangrehiyon 4.6 Mga Organisasyong Nakaugnay 4.7 Mga organisasyong espesyal 5 Kaugnay na pahina 6 Lingks palabas

[baguhin] Pinagmulan

Ang unang yugto ng mga sesyon ng General Assembly ay pinagdiwang noong Enero 10, 1946 sa Central Hall Westminster (London). Ang kanyang aktwal na headquarters ay matatagpuan ngayon sa Lungsod ng New York. Ito ang sumunod sa yapak ng League of Nations, organisasyon na nalikha taong 1919 noon namang Unang Digmaang Pandaigdig at pinatotohanan ng Tratado ng Versalles, para itaguyod ang pandaigdigang pagtutulungan at makamit ang kapayapaan at seguridad. Ang lahat ng mga bansang soberano na kinikilala ng pandaigdigang komunidad ay mga miembro ng United Nations, maliban sa Vatican, na isa lamang tagamasid o observer, at Taiwan (espesyal na kaso). Noong Setyembre 2003, ang organisasyon ay mayroon 191 mga bansang kalahok.

Isa sa mga bukod tanging nagawa ng United Nations ang pagproklama sa Deklarasyong Unibersal ng mga Karapatang Pantao (Universal Declaration of Human Rights) noong 1948.

Ang Organisasyon ng mga Bansang Nagkakaisa ay ang pinakaimportanteng forum para sa diplomasyang multilateral.

[baguhin] Kasaysayan

Ang ideya sa likod ng United Nations ay nakasaad sa deklarasyon, pirmado noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, sa pagpupulong ng mga alyado sa Moscow noong 1943. Ang naging pangulo ng Estados Unidos na si Franklin Delano Roosevelt ang nagmungkahi sa pangalan na "United Nations".

Ipinagdiwang ang kauna-unahang pagpupulong ng mga estadong kasapi ng bagong organisasyon noong Abril 25, 1945 sa San Francisco. Maliban sa mga pamahalaan, inimbitahan rin ang mga nongovernmental organization. Noong Hulyo 26, nilagdaan ng 50 mga bansang kinatawan ng komperensya ang Karta ng mga Bansang Nagkakaisa. Ang bansang Poland, na walang kinatawan sa pagpupulong, ay nadagdag din kinalaunan para sa total na 51 mga Estado.

Ang tinuturing na simula ng United Nations ay ang mismong araw ng Oktubre 24, 1945, pagkatapos ng ratipikasyon ng Karta ng naging limang mga permanenteng miembro ng Konseho ng Seguridad (ang Republika ng Tsina, Pransya, Unyong Sobyet, ang United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland at ang Estados Unidos ng Amerika kasama ang malaking mayoriya ng natitirang 46 na miembro.

Sa katunayan, ang natatanging may veto sa mga desisyon ng organisasyon ay itong limang permanenteng myembro ng Konseho ng Seguridad: ang Estados Unidos ng Amerika, Federasyon ng Russia, Pransya, United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland at ang Republika Popular Tsina.

Ang mga tagapagtatag ng mga Bansang Nagkakaisa ay umaasa dito na maiiwasan ang mga bagong giyera sa mundo. Subalit ang hangaring ito ay hindi rin natupad sa maraming kaso. Mula 1947 hanggang 1989 (pagbagsak ng Berlin Wall), ang dibisyon at pagkakahati ng mundo sa mga sona sa loob ng tinatawag na Cold War ay nagpahirap sa pagkamit sa obhetibong ito, lalo pa't ang sistemang ginagamit sa Konseho ng Seguridad ay veto.

[baguhin] Mga Wikang Opisyal

Ang mga Bansang Nagkakaisa ay may anim na wikang opisyal: Arabo, Espanyol, Ingles, Pranses, Ruso at Tsino. Halos lahat ng mga opisyal na pagpupulong ay agad na sinasalin sa mga wikang ito, kasama ang lahat ng mga opisyal na dokumento sa printed format man o elektroniko. Ang mga prinsipal na wikang panggawa ng United Nations ay ang Pranses at Ingles, o Pranses, Ingles at Espanyol.

[baguhin] Sistema ng mga Bansang Nagkakaisa

Mga Bansang Nagkakaisa. Mga bansang may pinakamalaking partisipasyon sa badyet ng Organisasyon (2003)

Estados Unidos	22 %
Hapon	19.51 %
Alemanya	9.76 %
Pransya	6.46 %
Gran Britanya	5.53 %
Italya	5.06 %
Canada	2.55 %
Espanya	2.51 %
Brazil	2.39 %
Timog Korea	1.85 %
Netherlands	1.73%
Australia	1.62 %
Tsina	1.53 %
Switzerland	1.27 %
Russia	1.20 %
Belgium	1.12 %
Mehiko	1.08 %
Sweden	1.02 %

Ang mga organ ng mga Bansang Nagkakaisa ang mga sumusunod:

• Pangkalahatang Asamblea ng mga Bansang Nagkakaisa (UN General Assembly)
• Sanggunian ng Seguridad ng mga Bansang Nagkakaisa (UN Security Council)
• Sangguniang Pangekonomiko at Panlipunan ng mga Bansang Nagkakaisa (UN Economic and Social Council)
• Sanggunian ng Administrasyong Trusteeship ng mga Bansang Nagkakaisa (UN Trusteeship Council)
• Secretariat ng mga Bansang Nagkakaisa (UN Secretariat)
• Pandaigdigang Hukuman ng Katarungan (International Court of Justice)

Ang Sistema ng mga Bansang Nagkakaisa ay organisado sa mga sumusunod:

[baguhin] Mga Programa at Organismo

1. UNHCR, Tanggapan ng Mataas na Komisyon ng mga Bansang Nagkakaisa para sa mga Nanganganlong (United Nations High Commission for Refugees).
2. ITC, Sentro ng Pandaigdigang Kalakalan (UNCTAD/WTO)
3. WFP, Pandaigdigang Programa sa Pagkain.
4. UN-Habitat, Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pabahay (Human Settlements).
5. UNDP, Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagunlad.
6. UNDCP, Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagkontrol ng Droga.
7. UNEP, Programa ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kapaligiran.
8. UNCTAD, Komperensya ng mga Bansang Nagkakaisa tungkol sa Komersyo at Pagunlad.
9. UNICEF, Pondo ng mga Bansang Nagkakaisa para sa mga Bata.
10. UNIFEM, Pondo ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kababaihan.
11. UNV, Mga Boluntaryo ng mga Bansang Nagkakaisa.

[baguhin] Iba pang organo ng mga Bansang Nagkakaisa

1. UNHCHR, Tanggapan ng Mataas na Komisyon ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Karapatang Pantao.
2. UNAIDS, Programa Konhunto ng mga Bansang Nagkakaisa tungkol sa HIV/AIDS.
3. UNOPS, Tanggapan ng mga Bansang Nagkakaisa ng Serbisyo para sa mga Proyekto.
4. UNSSC, Paaralang Superior ng Sistema ng mga Bansang Nagkakaisa.
5. UNU, Pamantasan ng mga Bansang Nagkakaisa

[baguhin] Mga Surian ng Pagsisiyasat at Kapasitasyon

1. INSTRAW, Pandaigdigang Suriang Pagsisiyasat at Pagtuturo para sa Pagpapaunlad ng mga Babae
2. UNICRI, Interrehiyonal na Suriang Pagsisiyasat ng Krimen at Katarungan ng Mga Bansang Nagkakaisa.
3. UNIDIR, Suriang Pagsisiyasat ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagdidisarma.
4. UNITAR, Surian ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Pagsisiyasat at Pagtuturo.
5. UNRISD, Suriang Pagsisiyasat ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Panlipunang Pagpapaunlad.

[baguhin] Mga Komisyong Kumikilos

1. Komisyon ng Siyensiya at Teknolohiya para sa Pag-Unlad
2. Komisyon sa Karapatang Pantao
3. Komisyon para sa Panlipunang Pag-Unlad
4. Komisyon ng Estadistika
5. Komisyon sa Kalagayang Panlipunan ng mga Babae
6. Komisyon sa Populasyon at sa Pag-Unlad
7. Komisyon sa Pagsugpo sa Krimen at sa Hustisyang Kriminal
8. Komisyon sa mga Gamot Narkotiko

[baguhin] Mga komisyong pangrehiyon

1. CECE, Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Europa.
2. CEPA, Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Aprika.
3. CEPAL, Komisyong Ekonomiko ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Amerika Latina at sa Karibe.
4. CESPAC, Komisyong Ekonomiko at Panlipunan ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Kanlurang Asya.
5. CESPAP, Komisyong Ekonomiko at Panlipunan ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Asya at sa Pasipiko.

[baguhin] Mga Organisasyong Nakaugnay

1. CTBTO, Organisasyong Tratado para sa Komprehensibong Pagbabawal sa mga Gawaing Nukleyar.
2. IAEA, Organisasyong Pandaigdig ng Enerhiyang Atomika
3. WTO, Organisasyong Pandaigdig ng Kalakalan.
4. WTO, Organisasyong Pandaigdig ng Turismo.
5. OPAC, Organisasyon para sa Pagbabawal ng mga Kimikong Armas.

[baguhin] Mga organisasyong espesyal

1. FAO, Organisasyon ng mga Bansang Nagkakaisa sa Pagkain at sa Agrikultura.
2. IMF, Pandaigdigang Pondong Pananalapi.

1. Grupo ng Bangko na Pandaigdig
   1. IDA, Pandaigdigang Samahan sa Pagpapaunlad.
   2. IBRD, Pandaigdigang Bangko para sa Muling Pagsasaayos at Pagpapaunlad.
   3. IFC, Pandaigdigang Korporasyong Pananalapi.
   4. ICSID, Pandaigdigang Sentro para sa Pagsasaayos ng mga Pagtatalong Pampamuhunan
2. ICAO, Pandaigdigang Organisasyong Paliparang Sibil
3. ILO, Organisasyong Internasyonal sa Paggawa.
4. IMO, Pandaigdigang Organisasyon sa Maritima.
5. WMO, Pandaigdigang Organisasyon sa Meteorolohiya.
6. WIPO, Pandaigdigang Organisasyon sa mga Pag-aaring Intelektwal.
7. WHO, Organisasyong Pandaigdig para sa Kalusugan.
8. UNIDO, Pandaigdigang Organisasyon ng Mga Bansang Nagkakaisa para sa Pang-industriyang Pagpapaunlad.
9. ITU, Kaisahang Internasyonal ng Telekumunikasyon.
10. UNESCO, Organisasyon ng mga Bansang Nagkakaisa para sa Edukasyon, Siyensiya, at Kultura.
11. UPU, Unyong Pangkoreong Unibersal.

[baguhin] Kaugnay na pahina

• Kaugnay na mga artikulo sa diplomasya
• Karta ng mga Bansang Nagkakaisa
• Deklarasyon Unibersal ng Karapatang Pantao
• Mga Karapatan ng Kababaihan
• Mga Karapatang Pambata
• Tratado Antartiko
• Gamit ng pwersa

[baguhin] Lingks palabas

• Opisyal na websayt ng mga Bansang Nagkakaisa
• Karta ng mga Bansang Nagkakaisa
• Organigrama ng mga Bansang Nagkakaisa sa espanyol
• Direktoryo