Górnośląski Okręg Przemysłowy
Z Wikipedii
GOP | |
Województwo | śląskie |
Liczba mieszkańców - liczba ludności |
ok. 2,78 mln |
Strefa numeracyjna (do 2005) |
(+48) 032 |
Górnośląski Okręg Przemysłowy (GOP), jest największym okręgiem przemysłowym Polski. Obejmuje jednostki przemysłowe w środkowo-wschodniej części Górnego Śląska oraz Zagłębie Dąbrowskie. Często GOP jest traktowany jako synonim konurbacji katowickiej (górnośląskiej) zamieszkiwanej przez ok. 2,8 mln osób. Jakkolwiek obszar GOP-u i konurbacji katowickiej w znacznej mierze pokrywa się terytorialnie, to są to pojęcia strukturalnie całkowicie odmienne. Okręg przemysłowy to skupisko zakładów i ośrodków przemysłowych, konurbacja miejska to jedna z form skupienia miast. W konurbacjach i aglomeracjach miejskich jest wiele miast nie mających funkcji przemysłowych. W innych miejscach (okręgach przemysłowych) wiele zakładów przemysłowych i ośrodków przemysłowych znajduje się w miejscowościach formalnie wiejskich.
Wschodnia część GOP-u Zagłębie Dąbrowskie nie ma dziś już charakteru górniczego - tylko 1 średniej wielkości kopalnia węgla w Sosnowcu Sosnowiec. Górnictwo rozwinięte jest natomiast jeszcze w części śląskiej GOP-u.
Największym i najważniejszym miastem GOP-u są Katowice, jednak prestiżowe budynki i siedziby ważnych instytucji rozsiane są po wielu miastach okręgu.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Górnośląski Okręg Przemysłowy znajduje się na Wyżynie Śląskiej, w województwie śląskim i częściowo w województwie małopolskim, w dorzeczu Wisły i Odry. Ze względu na stopień przekształcenia środowiska jest traktowany jako odrębna jednostka geograficzna. Pod względem geologicznym GOP położony jest w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym.
[edytuj] Podział administracyjny
Powiaty i gminy | Ludność | Powierzchnia |
---|---|---|
Katowice | 315 123 | 164,6 km² |
Sosnowiec | 228 192 | 91,26 km² |
Gliwice | 199 086 | 134,2 km² |
Zabrze | 190 150 | 80,47 km² |
Bytom | 189 500 | 69,32 km² |
Powiat będziński | 151 231 | 368,02 km² |
Ruda Śląska | 149 000 | 77,7 km² |
Powiat tarnogórski | 138 458 | 642,63 km² |
Tychy | 131 547 | 82,63 km² |
Dąbrowa Górnicza | 129 800 | 188 km² |
Powiat gliwicki | 115 476 | 663,35 km² |
Chorzów | 114 035 | 33,5 km² |
Jaworzno | 96 476 | 152,2 km² |
Powiat mikołowski | 90 802 | 231,53 km² |
Mysłowice | 75 259 | 66 km² |
Siemianowice Śląskie | 73 439 | 25,5 km² |
Piekary Śląskie | 59 984 | 39,6 km² |
Powiat bieruńsko-lędziński | 55 960 | 156,68 km² |
Świętochłowice | 55 527 | 13,22 km² |
Gmina Chrzanów | 50 166 | 79,33 km² |
Oświęcim | 41 382 | 30,3 km² |
Czerwionka-Leszczyny | 41 068 | 115,65 km² |
Trzebinia | 20 373 | 31,3 km² |
Libiąż | 17 671 | 35,88 km² |
Gmina Łazy | 16 077 | 132,56 km² |
Gmina Chełmek | 12 877 | 27,24 km² |
Bukowno | 10 765 | 63,42 km² |
Gmina Bolesław | 7 842 | 41,42 km² |
Sławków | 6 943 | 36,60 km² |
Razem | 2 784 209 | 3359,74 km² |
- UWAGA! W/w obszar obejmuje także znaczną część lasów ochronnych GOP
[edytuj] Gospodarka
GOP jest regionem o ogromnej koncentracji przemysłu. Dominuje tu:
- przemysł górniczy (kilkanaście czynnych kopalń węgla kamiennego)
- przemysł hutniczy (kilkanaście czynnych hut żelaza i metali nieżelaznych),
- przemysł transportowy (fabryki samochodów w Gliwicach i Tychach, producent pojazdów szynowych Konstal w Chorzowie, Bumar Łabędy)
- przemysł energetyczny (kilkanaście elektrowni i elektrociepłowni)
- przemysł maszynowy
- przemysł chemiczny (zakłady azotowe, Pollena Savona, Fabryka Farb i Lakierów HAJDUKI)
[edytuj] Kultura i rekreacja
GOP jest siedzibą Narodowej Orkiestry Symfonicznej i najlepszej w kraju Akademii Muzycznej. Światowej sławy kompozytorzy jak Wojciech Kilar i Henryk Mikołaj Górecki od lat mieszkają i pracują w Katowicach. Cykliczny Rawa Blues Festival i dziesiątki innych koncertów przyciągają corocznie setki tysięcy fanów muzyki z całego świata do katowickiego Spodka, najnowocześniejszej i największej sali widowiskowej w Polsce.
[edytuj] Teatry
- Teatr Śląski
- Śląski Teatr Tańca
- Teatr GuGalander
- Teatr Ateneum
- Teatr Korez
- Teatr Cogitatur
- Teatr Locus
- Teatr Domisol
- Teatr Gry i Ludzie
- Kinoteatr Rialto
- Alternatywny Teatr Suka Off
- Teatr Bez Sceny
- Gliwicki Teatr Muzyczny
- Teatr A - Strona teatru
- Teatr Nowej Sztuki
- Teatr Nowy im. Gustawa Morcinka - pl. Teatralny 1 - Strona teatru
- Dom Muzyki i Tańca - ul. gen. de Gaulle'a 17 - Strona DMiT
- Teatr Rozrywki w Chorzowie
[edytuj] Muzyka
- Filharmonia Śląska
- Opera Śląska
- Estrada Śląska
- Kwartet Śląski
- GuGalander
- Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia
[edytuj] Kina
- Multikino (Zabrze) (13 sal)
- IMAX (Katowice)
- Cinema City Plaza (Sosnowiec) (6 sal)
- Cinema City Plaza (Ruda Slaska) (8 sal)
- Cinema City Punkt 44 (Katowice) (13 sal)
- Cinema City Silesia City Center (Katowice) (13 sal)
- Centrum Filmowe Helios (Katowice) (9 sal)
- Centrum Filmowe Helios (Sosnowiec) (4 sale)
- Centrum Sztuki Filmowej(Katowice) (2 sale)
- Kinoteatr Rialto (Katowice) (1 sala)
- Kino Światowid (1 sala)
[edytuj] Muzea
- Muzeum Śląskie
- Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
- Muzeum Historii Katowic
- Muzeum Archidiecezjalne
- Muzeum Misyjne OO. Franciszkanów
- Muzeum Biograficzne P. Stellera
- Muzeum Prawa i Prawników Polskich
- Muzeum Najmniejszych Książek Świata Zygmunta Szkocnego
- Izba Śląska
- Centrum Scenografii Polskiej
- Muzeum Nośników Danych
- Muzeum Motoryzacji
- Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego
- Muzeum w Gliwicach
- Muzeum Geologii Złóż
- Muzeum Odlewnictwa Artystycznego
- Muzeum Historii Radia i Sztuki Mediów Radiostacja Gliwice
- Muzeum Techniki Sanitarnej
- Zamek Piastowski
- Willa Caro
- Muzeum Miejskie w Zabrzu - pl. Krakowski 9 - Strona muzeum
- Muzeum Górnictwa Węglowego - ul. 3 Maja 19 - Strona muzeum
- Skansen górniczy "Królowa Luiza" - ul. Wolności 410 - Strona skansenu
- Skansen podziemny "Guido" - ul. 3 Maja 91 - nieczynny
[edytuj] Media
- TVP 3 Katowice
- Antyradio
- Radio Katowice
- Radio eM – radio archidiecezjalne
- TVN24 – oddział regionalny
- Radio Flash
- RMF FM – oddział lokalny (Wieżowiec RMF FM)
- Radio Roxy FM
- Radio Planeta
- Dziennik Zachodni
- Gazeta Wyborcza Katowice
- Gość Niedzielny
- Fakt Katowice
- Echo Miasta
- Metro Katowice
- Nowy Przegląd Katowicki
[edytuj] Cykliczne imprezy kulturalne
- Rawa Blues Festiwal – Spodek
- Metalmania – Spodek
- Mayday Festiwal – Spodek
- Ogólnopolski Festiwal Sztuki Reżyserskiej "Interpretacje"
- Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów im. G. Fitelberga
- Międzynarodowy Festiwal Orkiestr Wojskowych
- Międzynarodowa Wystawa Grafiki "Intergrafia "
- Górnośląski Festiwal Sztuki Kameralnej (Ars Cameralis Silesiae Superioris)
- Festiwal Filmów Kultowych
[edytuj] Galerie
- Galeria Sztuki Współczesnej BWA Al. Korfantego 6
- Galeria Sztuki Współczesnej Parnas ul. Kochanowskiego 10
- Galeria Sztuki Atelier 2 ul. Batorego 2
- Galeria Związku Polskich Artystów Plastyków ul. Dworcowa 13
- Galeria Architektury SARP ul. Dyrekcyjna 9
- Galeria Art-Deco pl. Andrzeja 4
- Galeria Fra Angelico ul. Jordana 39
- Galeria Akwarela ul. Mikołowska 26
- Galeria Marmurowa ul. Mikołowska 26
- Galeria Piętro Wyżej
- Galeria Sektor I
- Galeria Szyb Wilson
- Galeria Skarbek
[edytuj] Transport i Komunikacja
[edytuj] Komunikacja miejska
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
Na terenie GOP-u funkcjonuje dobrze rozwinięta komunikacja miejska w postaci autobusów oraz tramwajów. Sieć torów tramwajowych jest na trzecim miejscu w Europie pod względem długości tras. Łącznie istnieje tu kilkaset linii autobusowych oraz kilkadziesiąt tramwajowych. Olbrzymią większość linii autobusowych i wszystkie tramwajowe organizuje KZK GOP. Linie autobusowe na zlecenie KZK GOP w większości obsługują komunalne Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej; największe w Sosnowcu i Katowicach, oraz liczne firmy prywatne. Zaś wszystkie tramwajowe Tramwaje Śląskie. Oprócz tego działają tutaj także linie organizatorów nie zrzeszonych z KZK GOP oraz przewoźników prywatnych. Przez GOP przebiega szereg linii kolejowych. Znajduje się tutaj łącznie kilka dworców i kilkadziesiąt stacji PKP. Przez dworzec główny w Katowicach przejeżdzają pociągi EuroCity i InterCity. Silnie rozwinięta jest tu również sieć dróg. Biegnie tędy Autostrada A4, E40 (trasa europejska), E75 (trasa europejska) oraz kilkanaście dróg krajowych i dróg wojewódzkich. Projektowana jest kolejna autostrada – A1. Znajduje się tu międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. W całym 2005 roku obsłużono 1,1 mln pasażerów.
[edytuj] Transport kolejowy
GOP stanowi jeden z największych węzłów komunikacji kolejowej w Polsce, zarówno jeśli chodzi o przewozy pasażerskie jak i towarowe. Z katowickiego dworca kolejowego odjeżdżają pociągi wszystkich kategorii, w tym EuroCity i InterCity, zapewniające połączenia ze wszystkimi największymi miastami w Polsce oraz z Czechami, Słowacją, Węgrami, Austrią i Niemcami.
Kolejowy transport towarowy to przede wszystkim przewozy węgla kamiennego, ze względu na położenie miasta dużą rolę odgrywają przewozy tranzytowe, także międzynarodowe.
[edytuj] Transport drogowy
GOP znajduje się na skrzyżowaniu szeregu drogowych szlaków komunikacyjnych. Przez miasto przebiegają m.in.:
- Autostrada A4 (granica z Niemcami – Legnica – Wrocław – Opole – GOP – Kraków – Tarnów – Rzeszów – Korczowa – granica z Ukrainą)
- DK79 (Warszawa – Sandomierz – Kraków – GOP)
- DK81 (Katowice – Mikołów – Łaziska Górne – Żory – Wisła – granica z Czechami)
- DK86 (Podwarpie – Psary – Będzin – Sosnowiec – Katowice – łączy się z DK1 w Tychach)
- E75 (trasa europejska) (Norwegia – Finlandia – GOP – Słowacja – Węgry – Serbia – Macedonia – Grecja – Kreta)
- Drogowa Trasa Średnicowa (Katowice – Chorzów – Świętochłowice – Ruda Śląska – Zabrze – Gliwice)
Miasta GOP-u mają również wiele bezpośrednich połączeń PKS z wszystkimi regionami kraju. Część z nich obsługuje PKS Katowice. Są to linie do Lublina, Iwonicza, Ostrowca Świętokrzyskiego, Zakopanego, Rabki, Krynicy i Ustrzyk Dolnych.
[edytuj] Transport lotniczy
W GOP-ie w odległości około 30 km na północ od centrum Katowic znajduje się międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Posiada on roczną przepustowość 1,6 mln pasażerów. W 2005 obsłużono 1,1 mln pasażerów. Ma jeden terminal pasażerski (obecnie w rozbudowie – po rozbudowie zakończonej ok. 2007 przepustowość roczna terminala wyniesie ok. 3,6 mln pasażerów) oraz terminal cargo. Obsługuje stałe połączenia rejsowe z ponad dwudziestoma lotniskami liniami lotniczymi: Air France, Centralwings, EuroLOT, LOT, Lufthansa, oraz Wizz Air.
W centrum Katowic znajduje się również lotnisko Katowice-Muchowiec.
[edytuj] Wodny
Port Gliwice obecnie wraz ze stacją kolejową, terminalem celnym, wolnym obszarem celnym, bazą magazynową, parkingami i biurami jest jednym z elementów Śląskiego Centrum Logistyki. Port w Gliwicach uważany jest za najnowocześniejszy i najbardziej uniwersalny port śródlądowy w kraju, z uwagi na swój kształt, linie i konstrukcje nabrzeży portowych, układ basenów, powierzchnię akwatorium. W porcie znajdują się urządzenia przeładunkowe o maksymalnym udźwigu 20 ton. Roczna zdolność przeładunkowa portu wynosi około 2 milionów ton.
Port Gliwice poprzez sieć kanałów i rzekę Odrę połaczony jest z siecia kanałów niemieckich (Berlin) oraz morzem Bałtyckim.
[edytuj] Edukacja
GOP jest jednym z większych ośrodków naukowych w Polsce.
Znajduje się tu ponad 49 uczelni wyższych, na których studiuje prawie 250 tys. osób.
Wyższe uczelnie GOP-u:
- Uniwersytet Śląski
- Politechnika Śląska - Strona uczelni
- Śląska Akademia Medyczna
- Akademia Ekonomiczna w Katowicach
- Akademia Muzyczna w Katowicach
- Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach
- Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach
- Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, filia
- Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach
- Międzynarodowa Szkoła Bankowości i Finansów
- Międzynarodowa Szkoła Nauk Politycznych w Katowicach
- Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania w Katowicach
- Wyższa Szkoła Bankowości i Finansów w Katowicach
- Wyższa Szkoła Humanistyczna w Katowicach
- Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, wydział zamiejscowy
- Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie, Instytut Pedagogiki
- Wyższa Szkoła Mechatroniki
- Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach
- Wyższa Szkoła Technologii Informatycznych w Katowicach
- Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych w Poznaniu, wydział zamiejscowy
- Wyższa Szkoła Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach
- Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
- Wyższe Seminarium Duchowne Braci Mniejszych w Katowicach, franciszkanie w Panewnikach
- Wyższe Śląskie Seminarium Duchowne w Katowicach
- Prywatne Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Bielsku-Białej, wydział zamiejscowy
- Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości - Strona uczelni
- Akademia Polonijna w Częstochowie Filia w Gliwicach - Strona uczelni
- Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu
- Wyższa Szkoła Sztuki Stosowanej - Strona uczelni
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Sosnowcu - Strona uczelni
- Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna w Krakowie, Oddział w Sosnowcu - Wydział Pedagogiczny - Strona uczelni i info o Oddziale w Sosnowcu
- Wyższa Szkoła Ekonomii i Administracji w Bytomiu
- Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych wydział w Bytomiu
- Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, wydział w Bytomiu
- Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna, wydział tańca współczesnego w Bytomiu
- Górnośląska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości im. Karola Goduli
- Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, Wydział Zamiejscowy w Chorzowie
- Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna
- Śląska Wyższa Szkoła Informatyki w Katowicach
- Akademia Górniczo Hutnicza w Kochłowicach
- Wyższa Szkoła Handlowa w Rudzie Śląskiej Oficjalna strona uczelni
[edytuj] Zobacz też
- Górnośląski Związek Metropolitalny
- Rybnicki Okręg Węglowy
- Jaworznicko-Chrzanowski Okręg Przemysłowy
- Aglomeracja gdańska
- Aglomeracja warszawska
- LGOM
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Górnośląski Okręg Przemysłowy na mapie
- Komunikacyjny Związek Komunalny GOP-u - informacje, rozkłady itp.
- Tramwaje Śląskie - rozkład jazdy, tabor itp.
- Katowice Airport - strona portu lotniczego Katowice-Pyrzowice
- Miasta GOP-u - serwisy miejskie w Zobacz Śląsk!
[edytuj] Literatura
- "Górnośląski Okręg Przemysłowy: liczby, fakty, problemy" - Marek Grabania
- "Górnośląski Okręg Przemysłowy w świetle nowych opracowań zachodnioniemieckich" - Marian Frank
- "Katowice i Górnośląski Okręg Przemysłowy: Przewodnik" - K. Szaraniec, L. Szaraniec, K. Szarowski
- "Zwiedzamy Górnośląski Okręg Przemysłowy" - Jerzy Barnert, Kazimierz Patalong
- "Górnośląski Okręg Przemysłowy 1980/1981" - Antoni Gładysz
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się odnośnie jakich informacji pojawiły się wątpliwości.
Wstawiając szablon dodaj informację o tej stronie na Wikipedia:Strony wymagające weryfikacji.