შვედეთი

ვიკიპედიიდან

შვედეთი

	\| სურათი:Sweden greater arms.png
(დეტალურად)	(სრული ზომა)

დევიზი: არა აქვს

სახელმწიფო ენა

შვედური

დედაქალაქი

სტოკჰოლმი

მეფე

კარლ XVI გუსტავი

პრემიერ-მინისტრი

იორან პერსონი

ფართობი
- ხმელეთი
- ზღვა

სიდიდით 54-ე
449,964 კვ.კმ
8,67%

მოსახლეობა
- რაოდენობა
- სიმჭიდროვე

სიდიდით - 84-ე
9,006,000
20/კმ²

ვალუტა

შვედური კრონი

დროის ზონა

დზკ +1 (ზდ +2)

სახელმწიფო ჰიმნი

- Du gamla, Du fria

ინტერნეტის დომენი

.se

სატელეფონო კოდი

[რედაქტირება] სახელწოდება

ოფიციალური: ქართულად - შვედეთის სამეფო; შვედურად - Konungariket Sverige.
ეტიმოლოგია - შვედურად Sverige ანუ Svea-rike - “სვეას სახელმწიფო”. თვით ხალხის ეთნონიმი შესაძლოა ძველნორვეგიული წარმოშობისა იყოს - Svithjoth, სადაც Svi-ის მნიშვნელობა უცნობია, ხოლო გერმანიკულ ენაზე thjod “ხალხს” შეესატყვისება.
ქვეყნის კოდი - SE.

[რედაქტირება] გეოგრაფია

ქვეყანა ჩრდილოეთ ევროპაში, სკანდინავიის ნახევარკუნძულზე. მოსაზღვრე ქვეყნებია: ნორვეგია და ფინეთი.

ფართობი - 449.964 კვ.კმ.
ბუნება: ტერიტორიის ნახევარზე მეტი წიწვოვან ტყეებს უკავია. უმაღლესი მწვერვალი - კებნეკაისე 2.117 მ; მდინარეები (კმ) - ტორნე-მუონიო 570, კლარი 520, დალი 520; ტბები (კვ.კმ) - ვენერნი 5.585, ვეტერნი 1.912, მალარენი 1.140; კუნძულები (კვ.კმ) - გოტლანდი 2.994, ალანდი 1.347, ორუსტი 346; კლიმატი - კონტინენტური, სუბპოლარული.
ბუნებრივი რესურსები - თუთია, რკინის მადანი, ტყვია, სპილენძი, ვერცხლი, საშენი ხე-ტყე, ურანი, ჰიდროენერგია.

[რედაქტირება] სახელმწიფო

პოლიტიკური სისტემა - კონსტიტუციური მონარქია.
სახელმწიფოს მეთაური - მეფეები (ბერნადოტების სახლი): ოსკარ II (1872-1907), გუსტავ V (1907-1950), გუსტავ VI ადოლფი (1950-1973), კარლ XVI გუსტავი (CARL XVI GUSTAF, 1973-დან).
მთავრობის მეთაური - პრემიერ-მინისტრი Goran PERSSON (1996).
საკანონმდებლო ორგანო - ერთპალატიანი პარლამენტი რიკსდაგი (349 წევრი, დაარსებულია 1435 წელს).
ადმინისტრაციული დაყოფა - 21 ოლქი (lan).

[რედაქტირება] დემოგრაფია

მოსახლეობა - 8.878 ათასი (2003), მათ შორის 92,8% შვედები, 3,6% ფინელები.
ენა - შვედური.
რელიგია - ლუთერანიზმი.
ქალაქები (ათ.) - სტოკჰოლმი (1.252, აგლომ. - 1.622), გეტებორგი (507, აგლომ. - 745), მალმე (245), უფსალა (127), ვასტერასი (100).

[რედაქტირება] ეკონომიკა

შვედეთი განვითარებული ინდუსტრიული ქვეყანაა, ე.ე.პ. მოცულობით (232 მლრდ $) მსოფლიოში 21-ე ადგილი უკავია.

ე.ე.პ. სტრუქტურა (%) - სოფლის მეურნეობა - 2, მრეწველობა - 31, მომსახურება - 67;
ე.ე.პ. (1 სულზე) - 26.210 $.
ექსპორტი - ავტომობილები, ფოლადი, რკინა, ქაღალდის პროდუქცია.
ბიუჯეტი - 119,000 მლნ $.
ვალუტა - შვედური კრონა (SEK).

[რედაქტირება] მემკვიდრეობა

სტოკჰოლმი - ისტორიული ცენტრი, სამეფო სასახლე, რიკსდაგი, სკანსენი (ეთნოგრაფიული მუზეუმი ღია ცის ქვეშ); სამხრეთ ოლანდის აგრარული პეიზაჟები, გამელსტადის ეკლესიათა სოფელი, ჰანზას ქალაქი ვისბიუ, ლაპლანდია.

[რედაქტირება] ისტორია

ერთიანი ცენტრალიზებული სახელმწიფო - შეიქმნა მე-11 საუკუნეში. 1809 წელს მიღებულ იქნა კონსტიტუცია, რომელიც მოქმედებდა 1975 წლამდე. ევროპის კავშირის წევრი გახდა 1995 წელს.

[რედაქტირება] ცნობილი შვედები

მსახიობები – ინგრიდ ბერგმანი, გრეტა გარბო, მაქს ფონ ზიუდოვი;
კინემატოგრაფისტი – ინგმარ ბერგმანი;
დიპლომატები – დაგ ჰამარსშელდი, ოტო ვალენბერგი;
მეწარმეები – გუსტავ დალენი, ჯონ ერიქსონი, ალფრედ ნობელი;
მუსიკალური ჯგუფი – აბბა; როქსეტ;
მეცნიერები – იონს ბერცელიუსი, ანდერს ცელსიუსი, ანდერს ანგსტრემი;
მწერლები – ასტრიდ ლინგრენი, სელმა ლაგერლოფი, პერ ლაგერკვისტი, ჰარი მანტინსონი;
სპორტსმენები – ბიორნ ბორგი, სვენ-გორან ერიქსონი, ინგმარ სტენმარკი.
ფინელი შვედები – ელიას ლონროტი, იან სიბელიუსი, კარლ-გუსტავ მანერჰაიმი.

ევროპის ქვეყნები
ავსტრია \| აზერბაიჯანი \| ალბანეთი \| ანდორა \| ბელგია \| ბელარუსი \| ბოსნია და ჰერცეგოვინა \| ბულგარეთი \| გერმანია \| დანია \| დიდი ბრიტანეთი \| ესპანეთი \| ესტონეთი \| ვატიკანი \| თურქეთი¹ \| ირლანდია \| ისლანდია \| იტალია \| ლატვია \| ლიტვა \| ლიხტენშტაინი \| ლუქსემბურგი \| მაკედონია \| მალტა \| მოლდოვა \| მონაკო \| ნიდერლანდები \| ნორვეგია \| პოლონეთი \| პორტუგალია \| რუმინეთი \| რუსეთი¹ \| საბერძნეთი \| სან-მარინო \| საფრანგეთი \| საქართველო \| სერბია \| მონტენეგრო \| სლოვაკეთი \| სლოვენია \| სომხეთი \| უკრაინა \| უნგრეთი \| ფინეთი \| ყაზახეთი¹ \| შვეიცარია \| შვეცია \| ჩეხეთი \| ხორვატია
დამოკიდებული ტერიტორიები: გერნსი \| გიბრალტარი \| კუნძული მენი \| ფარერის კუნძულები \| ჯერსი
¹ ნაწილი აზიაშია