Wyspy Owcze

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Føroyar
Færøerne


(o fladze)	(o godle)

Dewiza: Tú alfagra land mítt

Status polityczny

terytorium autonomiczne Danii

Administrator terytorium

Premier
Jóannes Eidesgaard

Powierzchnia
- całkowita
- wód śródląd.

1399 km²
0,5 %

Liczba ludności
- ogółem (rok)
- gęstość zalud.

48 228
33,1 mieszk./km²

Nadanie autonomii

przez Królestwo Danii
1 połowa XIX w.

Waluta

Korona Wysp Owczych

Strefa czasowa

UTC - zima
UTC+1 - lato

Hymn państwowy

Tú alfagra land mítt

Domena internetowa

.fo

Kod samochodowy

Kod telefoniczny

+298

Zdjęcie satelitarne Wysp Owczych

Wyspy Owcze (farer. Føroyar, duń. Færøerne) – archipelag wysp wulkanicznych (o powierzchni 1399 km²) na Morzu Norweskim mniej więcej w połowie drogi między Norwegią a Islandią. Stanowią terytorium autonomiczne Danii.

Ośrodkiem administracyjnym jest Tórshavn/Thorshavn. Główne miasta Wysp Owczych to Klaksvík, Hoyvík, Argir. Ludność ok. 49 000 mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 35 osób/km². Językami urzędowymi są farerski i duński. Mieszkańcy wysp wyznają w większości luteranizm.

Spis treści

1 Geografia
2 Klimat
3 Historia
4 Ustrój polityczny
- 4.1 Główne partie polityczne
5 Ludność
- 5.1 Języki i wyznania
- 5.2 Zmiany liczby mieszkańców
6 Miasta i osady
7 Podział administracyjny
8 Sport
9 Media
10 Zobacz też
11 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Archipelag tworzy 18 wysp wulkanicznych o powierzchni górzystej. Największe z nich to Streymoy (373 km²) i Eysturoy (286 km²). Najwyższym wzniesieniem Wysp Owczych jest Slættaratindur na Eysturoy (882 m n.p.m.). Wzniesienia przecinają liczne doliny. Wybrzeża – na ogół skaliste i strome, tylko gdzieniegdzie mają charakter fiordów. Najwyższe klify w Europie o wysokości do 800 m. Rzeki są krótkie. Na wyspach występują także jeziora, z których największym jest Sørvágsvatn na wyspie Vágar.

Przybliżone współrzędne Wysp Owczych: 62°00′ N 06°47′ W (Tórshavn na wyspie Streymoy, w centrum archipelagu).

[edytuj] Klimat

Wyspy Owcze leżą w strefie klimatu umiarkowanego, wykazującego bardzo silne wpływy oceaniczne. Charakteryzuje się on. m.in. wysokim poziomem opadów, relatywnie ciepłymi zimami i chłodnymi latami. Dzięki ogrzewającemu Wyspy ciepłemu Prądowi Zatokowemu średnia temperatura w styczniu wynosi ok. 0°C. Średnia temperatura w sierpniu to 11°. Wpływ oceanu powoduje, iż na wyspach jest na ogół pochmurnie, występują częste mgły i silne wiatry.

[edytuj] Historia

Wyspy były zamieszkane przez eremitów irlandzkich już w VII wieku, następnie zostały zasiedlone przez Normanów (wikingów) w VIII wieku, a od 1035 roku stanowiły posiadłość Norwegii. Wraz z nią zostały przyłączone w 1380 do Danii. W 1814 Dania utraciła Norwegię, ale zachowała Wyspy Owcze. Nałożony na wyspy duński monopol handlowy spowodował zahamowanie ich rozwoju gospodarczego. W tym czasie narastał ruch nacjonalistyczny, który dążył do uzyskania niepodległości. W pierwszej połowie XIX wieku wyspom przyznano ograniczoną autonomię. Ruch nacjonalistyczny doprowadził jednocześnie do powstania pisanego języka farerskiego, który jest, obok duńskiego, językiem urzędowym Wysp. W latach 1940-1945 archipelag, jako istotny dla przebiegu Bitwy o Atlantyk punkt strategiczny, zajęty był przez wojska brytyjskie. W roku 1948 podpisano nowe warunki współzależności między Wyspami Owczymi a Danią, uzyskując tym samym szerszą autonomię.

[edytuj] Ustrój polityczny

Wyspy posiadają własny 32-osobowy parlament – Løgtingið i odpowiedzialny przed nim rząd – Landsstýrið, a także dwóch deputowanych w parlamencie duńskim. W kompetencji rządu duńskiego leży prowadzenie polityki zagranicznej, obronnej i konstytucyjnej Wysp. Reprezentantem Danii na Wyspach Owczych jest wysoki komisarz. Wyspy Owcze są członkiem Rady Nordyckiej.

[edytuj] Główne partie polityczne

Partia Socjaldemokratyczna
Partia Ludowa
Partia Unii
Partia Republikańska

[edytuj] Ludność

Mieszkańcy Wysp (częściowo w strojach ludowych)

Mieszkańcy Wysp (Farerowie) są w zdecydowanej części potomkami osadników normańskich pochodzących z terenów obecnej Norwegii. Poza nimi na terenie Wysp zamieszkuje spora liczba Duńczyków (ok. 5%) a także niewielka liczna osób (w sumie ok. tysiąca) pochodzących z innych krajów:głównie Islandii, Grenlandii a także z Polski.

Ponad 1/4 całej populacji (w tym niemal wszyscy imigranci) zamieszkuje w stolicy kraju - Torshavn

[edytuj] Języki i wyznania

Mieszkańcy Wysp Owczych posługują się językiem farerskim, który jest językiem urzędowym kraju. Niewielka grupa imigrantów z Danii (zamieszkująca głównie w stolicy i innych większych miastach) posługuje się też na codzień językiem duńskim, który jest drugim językiem urzędowym i jest znany także farerskojęzycznej większości mieszkańców. Ponadto na wyspach dość powszechna jest znajomość języka angielskiego.

Niemal cała populacja Wysp należy do kościoła luterańskiego

[edytuj] Zmiany liczby mieszkańców

Widok z klifu Beinisvørð wzdłuż zachodniego wybrzeża Suðuroy w kierunku północnym. Widać grube warstwy jasnego bazaltu, poprzedzielane cienkimi i ciemniejszymi warstwami tufu.

Kościół w Hósvík

Krajobraz Wysp Owczych

stolica kraju - Torshavn

Osada Eiði

Port w Klaksvik

Domy w Vagur

Rok	Liczba mieszkańców
1327	ok. 4 000
1350	ok. 2 000
1769	4 773
1801	5 255
1834	6 928
1840	7 314
1845	7 782
1850	8 137
1855	8 651
1880	11 220
1900	15 230
1911	ok. 18 800
1925	22 835
1950	31 781
1970	ok. 38 000
1975	40 441
1985	45 749
1989	47 787
1995	43 358
1996	43 784
1997	44 262
1998	44 817
1999	45 409
2000	46 196
2001	46 996
2002	47 704
2003	48 214
2004	48 353
2005	48 371

[edytuj] Miasta i osady

W lutym 2005 r. na Wyspach było zarejestrowanych 95 miejscowości, przy czym niektóre z nich istniały tylko jako pojedyńcze domy zamieszkane przez kilka osób, a nawet pozbawione stałej ludności.

Największe miejscowości na Wyspach (powyżej 500 mieszkańców), stan na luty 2005 r.

Lp.	Nazwa	Gmina
1	Tórshavn	Tórshavnar	12.582
2	Klaksvík	Klaksvíkar	4.681
3	Hoyvík	Tórshavnar	2.951
4	Argir	Tórshavnar	1.881
5	Fuglafjørður	Fuglafjarðar	1.542
6	Vágur	Vágs	1.420
7	Vestmanna	Vestmanna	1.251
8	Tvøroyri	Tvøroyrar	1.170
9	Miðvágur	Miðvágs	1.032
10	Sørvágur	Sørvágs	974
11	Leirvík	Leirvíkar	853
12	Toftir	Nes	832
13	Saltangará	Runavíkar	830
14	Kollafjørður	Tórshavnar	822
15	Strendur	Sjóvar	817
16	Sandavágur	Sandavágs	744
17	Hvalba	Hvalbiar	663
18	Eiði	Eiðis	651
19	Skáli	Runavíkar	618
20	Sandur	Sands	596
21	Norðragøta	Gøtu	575

Pełna, alfabetyczna lista osiedli na Wyspach Owczych znajduje się w artykule: Miasta Wysp Owczych.

[edytuj] Podział administracyjny

Podział Wysp Owczych na gminy.
Stan na 1 stycznia 2005.

Wyspy Owcze podzielone są na sześć regionów i siedem okręgów wyborczych: Eysturoy, Norðoyar (także Norðoyggjar), Sandoy, Streymoy (podzielony na dwa okręgi wyborcze), Suðuroy oraz Vágar. Dzielą się one obecnie na 34 okręgi gminne. Do roku 2004 istniało 48 takich okręgów; rząd prowadzi politykę zachęcania do oddolnego łączenia się gmin, w związku z czym można oczekiwać, że liczba ich wkrótce ulegnie dalszej redukcji.

Więcej o podziale administracyjnym Wysp Owczych znajduje się w artykule: Podział administracyjny Wysp Owczych.

Pełny wykaz isniejących na Wyspach gmin znajduje się w artykule: Gminy Wysp Owczych.

[edytuj] Sport

Stadion Tvøroyri

Wyspy Owcze mają 2 sporty narodowe. Są nimi piłka nożna oraz wyścigi łodzi wiosłowych. Reprezentacja piłkarska jest uwielbiana wśród mieszkańców wysp. W lidze tego kraju pojawiło się kilku Polaków: Krzysztof Popczyński, Marek Wierzbicki, Marcin Dawid, Robert Rzeczycki, Rafał Kwieciński oraz Tomasz Sajdak, a najpopularniejszymi zespołami są: HB Tórshavn, B36 Tórshavn, GÍ Gøta i KÍ Klaksvík.

[edytuj] Media

Wyspy Owcze posiadają szereg niezależnych mediów. Jest to: sześć gazet, cztery magazyny, trzy rozgłośnie radiowe oraz jedna stacja telewizyjna. Najstarszą spośród wszystkich gazet jest Dimmalætting, który rozpoczął pracę w 1878 roku i mimo wielu zmian, działa do dziś. Kolejne to: Sosialurin (1927, upolityczniona), Oyggjatíðindi, Norðlýsið (tyczy się północnej części archipelagu), Vinnuvitan (o biznesie), Vikublaðið. Magazyny to: Frøði (naukowy), Kvinna (2004, dla kobiet), OutsiderMagazine, Vencil (kulturowe). Rozgłośniami są: Kringvarp Føroya (działa od 1957 roku), Lindin (chrześcijańska) i Rás 2. Sjónvarp Føroya (SvF), jest jedyną stacją telewizyjną Wysp, audycje prowadzone są w języku farerskim, powstała w 1984 roku.