Azory

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy archipelagu. Zobacz też: inne znaczenia słowa Azory.

Região Autónoma dos Açores


Flaga Azorów	Godło Azorów

Dewiza: (port.) Antes morrer livres que em paz sujeitos
(Lepiej umrzeć wolnym, niż podbitym żyć w pokoju)

prezydent Carlos César

Szef rządu

prezydent Carlos César

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

2333 km² km²
~2 km²

Liczba ludności
• całkowita (2003)
• gęstość zaludnienia

241 763
104 osób/km²

Jednostka monetarna

Euro (€)

Strefa czasowa

UTC -1 – zima
UTC – lato

Azory (Açores) – archipelag dziewięciu wysp wulkanicznych należących do Portugalii, położony ok. 1500 km od wybrzeży Półwyspu Iberyjskiego. Na przestrzeni 650 km rozciągają się trzy główne grupy wysp (grupa zachodnia: Flores i Corvo, grupa centralna: Faial, Pico, São Jorge, Luz i Terceira, grupa wschodnia: São Miguel i Santa Maria). Zróżnicowana rzeźba terenu ze stromymi, skalistymi wybrzeżami i jeziorami kraterowymi to świadectwo wulkanicznego pochodzenia wysp. Archipelag jest nadal obszarem aktywnym sejsmicznie.

Powierzchnia wysp – ok. 2,2 tys. km² (największa São Miguel – 793 km²), liczba ludności – 262 tys. (2001). Ośrodek administracyjny: Ponta Delgada. Od roku 1976 wyspy cieszą się częściową, a od 1980 jeszcze szerszą autonomią.

Wyspy, znane w starożytności Fenicjanom, zostały ponownie odkryte w 1427 roku przez Portugalczyków, którzy przeprowadzili szybką kolonizację niezamieszkałego wcześniej archipelagu. W czasie II wojny światowej mieściła się tu amerykańska baza lotnicza i morska.

[edytuj] Etymologia nazwy

Nazwa "Azory" wywodzi się najpewniej od portugalskiego słowa Açor, oznaczającego Jastrzębia. Wątpliwości uczonych budzi jednak fakt, iż wskazany ptak nie występuje i nigdy nie występował na tych wyspach. Niektórzy historycy łączą Azory ze starym portugalskim azures, które w tłumaczeniu oznacza liczbę mnogą od słowa niebieski. Wskazywało by to na charakterystyczny, błękitny odcień wody obmywającej archipelag. Współcześna teoria mówi o endemicznym gatunku Myszołowa, jaki zamieszkuje wyspy i pierwszym przybyszom skojarzył się właśnie z jastrzębiem. Nazwą "Azory" określana jest również dzielnica Krakowa i Kutna.

[edytuj] Historia

Azory były prawdopodobnie odwiedzane w starożytności przez Kartagińczyków, a w średniowieczu przez Arabów i Normanów, pozostały jednak nie zamieszkane do ich ponownego odkrycia w 1427 przez Portugalczyków, którzy około 1432 roku rozpoczęli kolonizację wysp osadnikami z prowincji Alentejo i Algarve. Zajęcie Azorów przypisuje się adeptowi szkoły morskiej Henryka Żeglarza, Gonçalo Velho. Od 1466 na archipelag przybywa wielu flamandczyków i francuzów z północy. W 1872 roku dwóch emigrantów z portugalskiej kolonii w Macau założyło na wyspie São Miguel czynną do dzisiaj, jedyną w Europie plantację herbaty.

Do 1984 roku ostatnie miejsce w Europie, w którym dozwolone było wielorybnictwo. Głównym źródłem dochodu wielu mieszkańców archipelagu stało się obecnie organizowanie wycieczek, w trakcie których pokazywane są turystom Delfiny zwyczajne, Sejwale i Kaszaloty, zamieszkujące w dużej liczbie okoliczne wody. Począwszy od 1868 roku istotne dochody przynosi także sprzedaż cenionych w świecie filatelistyki znaczków.

Azorski Znaczek pocztowy z 1892 roku.

Ważna stacja morska dla statków i jachtów przepływających przez Ocean Atlantycki. Podczas jednej ze swoich podróży przebywał tu Krzysztof Kolumb. W miejscowości Horta na wyspie Faial znajduje się sławne wśród miłośników żeglarstwa Café Sport; prowadzona nieprzerwanie od 1918 roku tawerna, do której wciąż można przesyłać korespondencję pocztową, za pomocą której żeglarze komunikowali się dawniej z rodziną.

W czasie obu wojen światowych na Azorach znajdowały się liczne alianckie bazy lotnicze i morskie, których prawo użytkowania mają od 1951 Stany Zjednoczone. Od 1976 roku wyspom nadano częściową autonomię, rozszerzoną następnie w 1980 o uprawnienia organów regionalnych w zakresie zarządzania gospodarką i finansami. W 2003 roku na wyspie Terceira odbyło się spotkanie Prezydenta USA, George W. Busha, premiera Wielkiej Brytanii, Tony'ego Blaira i ówczesnego szefa hiszpańskiego rządu, Jose Marii Aznara, poprzedzające bezpośrednio drugą wojnę w Iraku.

Najbardziej znanym Azorczykiem jest piłkarz reprezentacji Portugalii – Pedro Pauleta.

[edytuj] Gospodarka

Gospodarka wysp opiera się na w dużej mierze na turystyce, a także na rolnictwie (uprawa winorośli, owoców cytrusowych, kukurydzy, pszenicy, trzciny cukrowej) i rybołówstwie.

[edytuj] Geografia

Wyspy Archipelagu Azorskiego
Wyspa	Powierzchnia (km²)
São Miguel	793
Pico	447
Terceira	403
São Jorge	246
Faial	173
Flores	143
Santa Maria	97
Graciosa	62
Corvo	17

Wyspy archipelagu położone są w odległości ok. 900 mil morskich od Lizbony i ponad 2000 od brzegów Ameryki Północnej na 39º 43' stopniach szerokości geograficznej północnej, co nadaje im stosunkowo łagodny klimat. Temperatura nie przekracza 23°C latem, a zimą nie spada poniżej 10°C. Dość wysokie opady i bardzo intensywne wiatry, wiejące na Azorach nieprzerwanie od lutego do listopada (tzw. Wyż Azorski), sprawiają, że pogoda jest bardzo nieprzewidywalna. Z powodu częstych mgieł lotniska nie obsługują pasażerów przez wiele dni w roku, a mieszkańcy żartują często, że burza, która zostanie zapowiedziana w prognozie pogody na następny dzień nadchodzi nad Azory najczęściej po tygodniu.

Pastwiska na São Miguel

Archipelag powstał w trzeciorzędzie wskutek serii wstrząsów tektonicznych. Ten sam uskok, znajdujący się na dnie Oceanu Atlantyckiego był również przyczyną trzęsienia ziemi w 1755 roku, które spustoszyło Lizbonę. Na wyspach znajduje się wiele wulkanów; jeden z nich, Pico jest jednocześnie najwyższym wzniesieniem Portugalii (2351 m n.p.m.). Ostatnia erupcja wulkaniczna miała miejsce w 1957 roku, kiedy wybuch Vulcão dos Capelinhos powiększył powierzchnię wyspy Faial o ok. 15 km².

W wyniku żyznej, wulkanicznej gleby i umiarkowanego klimatu szata roślinna wysp jest wyjątkowo intensywna. Większość z rosnących na Azorach roślin sprowadzili jednak osadnicy; oddalenie wysp od kontynentu sprawiło, że fauna w zasadzie nie jest reprezentowana, a Gonçalo Velho zastał w 1427 roku głównie karłowate sosny i brzozy. Na wyspach występują wody geotermalne, gejzery i śródlądowe jeziora, powstałe w kraterach wygasłych wulkanów. Ciekawostką jest sposób przyrządzania niektórych miejscowych potraw, takich jak cozido – warzywa i mięso zapiekane są w gorących źródłach siarkowych^[1].