Odžak
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
|
|||
 |
|||
| Općina | Odžak | ||
| Središte općine | Odžak | ||
| Površina | km² | ||
| Stanovništvo - Ukupno - Gustoća |
30.056 (1991.) ?/km² |
||
| Načelnik | |||
Odžak je grad i središte istoimene općine na krajnjem sjeveru Bosne i Hercegovine. Grad je 1991. brojao 9.386 stanovnika.
Sadržaj |
[uredi] Historija
Današnji grad Odžak se pominje u historijskim zapisima od 1593. godine kao manje naselje i utvrda (Jukić, 1850.godine). Te godine je u Bosni sultanovim fermanom uveden odžakluk sa pravom nasljeđivanja koji su se dodjeljivali zapovjednicima turske vojske. Miralem-begu je ovaj kraj dodijeljen kao odžak (posjed) i on je izgradio malu utvrdu koristeći ostatke ruševina starog rimskog grada. Nakon njegove smrti taj posjed je naslijedio njegov sin Ibrahim i u to vrijeme Odžak predstavlja veće naselje i graničnu utvrdu sa manjim brojem graničara. U historijskim zapisima stoji da je austrijska vojska u nekoliko navrata prelazila rijeku Savu i osvajala Odžak sve do potpisivanja Beogradskog mira 1739. godine, kada je uspostavljena nova granica Bosne duž rijeke Save. Sljedećih 100 godina Odžak je proveo u miru i kulturnom i ekonomskom napretku. Urbana struktura grada zasnivala se na principu organizacije stambenih grupacija-mahala, povezanih sa poslovnim zonama. Izgrađena je i drvena džamija, nazvana Drvenija koja je kasnije bila spaljena. Uspostavljanjem austrougarske vlasti 1878. godine u Bosni i Hercegovini nastaje i novi period za Odžak. Uvodi se novi kapatalistički način privređivanja i novi način građenja koji podrazumijeva izgradnju visokih zgrada u kojima je objedinjen poslovni prostor u prizemlju i stanovanje na spratu. Gradi se čvrstim materijalom (ciglom) po novim propisima, koji uvode regulaciju ulica i građevinsku liniju. Austrougarski period je period intezivne gradnje, čime nova uprava zadovoljava potrebe vlasti i potrebe stanovništva. Kulturni razvoj Bosne i Hercegovine nije zaostajao u odnosu na druge pokrajine Austro-Ugarske monarhije. Arhitektura eklektike u Bosni i Hercegovini dala je brojna i kvalitetna ostvarenja u smislu interpretacije evropskih stilova. Eklektički metod formiranja arhitektonskog izraza u Bosni stvorio je interpretaciju potpuno nove teme, tzv. orijentalni slog, maurska athitektura ili pseudoorijentalni izraz. Što znači da je u suštini eklektički metod usmjeren ka orijentalnoj građevinskoj baštini. Maursko doba u Španiji (VII-X vijek) postaje izvor ideja i inspiracije austrougarskim arhitektima koji su djelovali na prostorima Bosne i Hercegovine. Među svjetski poznatim spomenicima ovog razdoblja u Španiji najdominantnije mjesto zauzima Alhambra ili Crvena tvrđava u Granadi, el Mesquita u Cordobi, itd. Najznačajnije građevine pseudomaurskog izraza kod nas su zgrada Vijećnice u Sarajevu, izgrađena 1896. godine, projektanta Ćirila Ivekovića, zgrada Željezničke stanice u Bosanskom Brodu, projektanta Niemeczeka, Vijećnica u Brčkom (Vitek, 1902.), Željeznička stanica na Bistriku, Gimnazija u Mostaru, ...U istom eklektičkom izrazu građena je i Administrativna zgrada u Odžaku. Administrativna zgrada ili "Mala vijećnica" završena je sa izgradnjom 1903. godine o čemu svjedoči i natpis iznad ulaznih vrata: "Beledija 1903". Beledija znači administrativno sjedište teritorijalne jedinice u kojem su smješteni i stambeni prostori upravnika te teritorijalne jedinice.
[uredi] Geografija
[uredi] Stanovništvo
Po posljednjem službenom popisu stanovništva iz 1991. godine, općina Odžak imala je 30.056 stanovnika, raspoređenih u 14 naselja. Poslije potpisivanja Daytonskog sporazuma, najveći dio općine Odžak ušao je u sastav Federacije Bosne i Hercegovine. U sastav Republike Srpske ušla su naseljena mjesta: Gnionica, Jošavica i Srnava, te dijelovi naseljenih mjesta: Odžak, Potočani i Vrbovac. Od ovog područja formirana je općina Vukosavlje. Naseljeno mjesto Prud, koje je do rata bilo u sastavu općine Bosanski Šamac, poslije Daytona pripalo je općini Odžak. Isto tako i dio naseljenog mjesta Brusnica Mala, koje se do rata nalazilo u sastavu općine Bosanski Brod.
[uredi] Nacionalni sastav, popis 1991.
| * | ukupno | Hrvati | Bošnjaci | Srbi | Jugoslaveni | ostali |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ~općina Odžak~ | 30.056 | 16.338 (54,35%) | 6.220 (20,69%) | 5.667 (18,85%) | 1.147 (3,81%) | 684 (2,27%) |
| * | ukupno | Bošnjaci | Hrvati | Srbi | Jugoslaveni | ostali |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ~Grad Odžak~ | 9.386 | 6.205 (66,10%) | 1.404 (14,95%) | 599 (6,38%) | 819 (8,72%) | 359 (3,82%) |
[uredi] Privreda
[uredi] Obrazovanje
[uredi] Zanimljivosti
[uredi] Sport
U gradu djeluje više sportskih klubova od kojih se ističe HOK Napredak, koji je u relativno kratkom vremenu postigao zavidne rezultate u svim kategorijama i uzrastima.
[uredi] Poznate ličnosti
- Musa Ćazim Ćatić rođen u Odžaku,
- Ivo Grgić,
- Alija Izetbegović, bivši član bosanskohercegovačkog predsjedništva
[uredi] Turističke atrakcije
U centru Odžaka se nalazi jedan od zaštićenih kulturnih spomenika Bosne i Hercegovine, a to je tzv. Beledija, ili mala gradska vijećnica (općinska zgrada) izgrađena 1903. godine od strane Austro Ugarske Monarhije.
[uredi] Vanjski linkovi
Nedovršeni članak o gradu: Odžak treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.
